Азаматтық құқықтық реттеудің пәні және әдістемесі

6. Акционерлiк  қоғамда заң актiлерiне сәйкес  өзге де органдар құрылуы мүмкiн.

7. Акционерлiк  қоғам органдарының құзыретi, сондай-ақ  олардың шешiм қабылдау және  қоғам атынан әрекет жасау  тәртiбi осы Кодекске, заңдарға және  құрылтай құжаттарына сәйкес  белгiленедi.

Акционерлік қоғамның таратылуы және қайта құрылуы. 93-бап. Акционерлiк қоғамды қайта құру және тарату

1. Акционерлiк  қоғам акционерлер жиналысының  шешiмi бойынша қайта құрылуы немесе  таратылуы мүмкiн. Акционерлiк қоғамды  қайта құрудың және таратудың  өзге негiздерi мен тәртiбi осы Кодекспен және өзге де заң құжаттарымен белгiленедi.

2. Акционерлiк  қоғам шаруашылық серiктестiгi немесе  өндiрiстiк кооператив болып қайта  құрылуға құқылы. 

 

 

 

21)Өндірістік кооператив құқықтық жағдайы. 96-бап. Өндiрiстiк кооператив туралы жалпы ережелер

1. Азаматтардың  бiрлескен кәсiпкерлiк қызмет үшiн  мүшелiк негiзде олардың өз  еңбегiмен қатысуына және өндiрiстiк  кооператив мүшелерiнiң мүлiктiк  жарналарын бiрiктiруiне негiзделген  ерiктi бiрлестiгi өндiрiстiк кооператив  деп танылады.

2. Кооператив  мүшелерi екеуден кем болмауға  тиiс.

3. Өндiрiстiк  кооперативтiң мүшелерi кооператив  мiндеттемелерi бойынша Өндiрiстiк  кооператив туралы заңда көзделген мөлшер мен тәртiп бойынша қосымша (жәрдем беру) жауапты болады.

4. Өндiрiстiк  кооперативтiң және оның мүшелерiнiң  құқықтық жағдайы осы Кодекске, заң құжаттарына сәйкес белгiленедi.

Өндірістік кооперативтің жарғысы және оны басқару. 97-бап. Өндiрiстiк кооперативтiң жарғысы

Өндiрiстiк кооперативтiң жарғысында осы Кодекстiң 41-бабының 5-тармағында көрсетiлген мәлiметтерден басқа кооператив мүшелерi жарнасының мөлшерi туралы; кооператив мүшелерiнiң құрамы мен жарна қосу тәртiбi және олардың жарналарды енгiзу жөнiндегi мiндеттемелердi бұзғаны үшiн жауапкершiлiгi туралы; кооператив қызметiне оның мүшелерiнiң еңбекпен қатысу сипаты мен тәртiбi және олардың жеке еңбекпен қатысуы жөнiндегi мiндеттемелердi бұзғаны үшiн жауапкершiлiгi туралы; кооперативтiң таза табысын бөлу тәртiбi туралы; кооперативтi басқару органдарының құрамы мен құзыретi және олардың шешiмдер қабылдау, соның iшiнде шешiмi бiрауыздан немесе бiлiктi көпшiлiк дауыспен қабылданатын мәселелер жөнiндегi шешiмдер қабылдау тәртiбi туралы ережелер болуға тиiс. 99-бап. Өндiрiстiк кооперативтi басқару

1. Өндiрiстiк  кооперативтi басқарудың жоғары  органы оның мүшелерiнiң жалпы  жиналысы болып табылады.

Өндiрiстiк кооперативте кооперативтiң атқарушы органдарының қызметiне бақылау жасауды жүзеге асыратын қадағалау кеңесi құрылуы мүмкiн. Қадағалау кеңесi мүшелерiнiң өндiрiстiк кооператив атынан әрекет жасауға құқығы жоқ.

Басқарма және (немесе) оның төрағасы кооперативтiң атқарушы органдары болып табылады. Олар кооператив қызметiне күнделiктi басшылықты жүзеге асырады және қадағалау кеңесi мен кооператив мүшелерiнiң жалпы жиналысына есеп бередi.

Тек кооператив мүшелерi ғана қадағалау кеңесi мен өндiрiстiк кооператив басқармасының мүшесi бола алады. Кооператив мүшесi бiр мезгiлде қадағалау кеңесiнiң мүшесi және басқарма мүшесi бола алмайды.

2. Өндiрiстiк  кооперативтi басқару органдарының  құзыретi, сондай-ақ олардың шешiм  қабылдау және кооператив атынан  әрекет жасау тәртiбi заң құжаттары  мен құрылтай құжаттарында белгiленедi.

3. Өндiрiстiк  кооператив мүшелерiнiң жалпы  жиналысының ерекше құзыретiне  мыналар жатады:

1) кооператив  жарғысын өзгерту;

2) атқарушы, тексерушi органдарды және қадағалау  кеңесiн құру мен олардың мүшелерiн  керi шақырып алу;

3) кооператив  мүшелерiн қабылдау және шығару;

4) кооперативтiң  қаржы есебiн бекiту және оның  таза табысын бөлу;

5) кооперативтi қайта құру мен таратуды шешу.

Жалпы жиналыстың ерекше құзыретiне заң құжаттары мен құрылтай құжаттарында басқа мәселелердi шешудi де жатқызуы мүмкiн.

Жалпы жиналыстың немесе кооперативтiң қадағалау кеңесiнiң ерекше құзыретiне жатқызылған мәселелердi олар кооперативтiң атқарушы органдарының шешуiне бере алмайды.

4. Жалпы жиналыс  шешiмдер қабылдаған кезде кооператив  мүшесiнiң бiр даусы болады. 

Өндірістік кооперативте мүшеліктің тоқтауы. 100-бап. Өндiрiстiк кооперативке мүшелiктiң тоқтатылуы

1. Өндiрiстiк  кооперативтiң мүшесi кооперативтен  өз қалауымен шығуға құқылы. Бұл  ретте оған оның жарнасы төленуге  немесе берiлуге, сондай-ақ жарғыда  көзделген басқа төлемдер төлеу  жүзеге асырылуға тиiс.

Кооперативтен шығатын мүшеге жарна мен басқа мүлiк есептi кезең аяқталып, кооперативтiң қаржы есебi бекiтiлгеннен кейiн берiледi.

2. Өндiрiстiк  кооперативтiң мүшесi өзiне кооператив  жарғысында жүктелген мiндеттердi орындамаған немесе тиiсiнше орындамаған  ретте, сондай-ақ заң құжаттары  мен құрылтай құжаттарында көзделген  басқа да реттерде жалпы жиналыстың  шешiмi бойынша кооперативтен шығарылуы  мүмкiн.

Өндiрiстiк кооперативтiң мүшелiгiнен шығарылғаны үшiн сотқа шағым жасалуы мүмкiн.

Өндiрiстiк кооперативтiң мүшесi кооперативтен соған ұқсас кооперативке мүше болуына байланысты жалпы жиналыстың шешiмi бойынша шығарылуы мүмкiн.

Өндiрiстiк кооперативтiң одан шығарылған мүшесi өз жарнасын және осы баптың 1-тармағына сәйкес кооператив жарғысында көзделген басқа да төлемдердi алуға құқылы.

3. Өндiрiстiк кооперативтiң мүшесi өз жарнасын немесе оның бiр бөлiгiн, егер осы Кодексте, заң құжаттары мен құрылтай құжаттарында өзгеше көзделмесе, кооперативтiң басқа мүшесiне беруге құқылы.

Өндiрiстiк кооперативтiң мүшесi болып табылмайтын азаматқа жарнаны (оның бiр бөлiгiн) беруге , егер заңнамалық актілерде өзгеше көзделмесе, кооперативтiң келiсуiмен ғана рұқсат етiледi. Бұл ретте   осы Кодексте көзделген жағдайларды қоспағанда, кооперативтiң басқа мүшелерi мұндай жарнаны (оның бiр бөлiгiн) сатып алуды басым құқықты пайдаланады.

4. Өндiрiстiк  кооперативтiң мүшесi қайтыс болған  жағдайда оның мұрагерлерi, егер  кооперативтiң жарғысында өзгеше  көзделмесе, кооператив мүшесi етiп  қабылдануы мүмкiн. Қайтыс болған  кооператив мүшесiнiң мұрагерi кооперативке  кiруден бас тартқанда немесе  кооператив мұрагердi қабылдаудан  бас тартқанда оған мүлiктегi қайтыс  болған кооператив мүшесiнiң пайына  бара-бар үлес, сондай-ақ кооперативтiң  таза табысының қайтыс болған  адамға тиесiлi бөлiгi және кооператив  қызметiне қосқан жеке еңбегi үшiн  сыйақы төленедi.

5. Өндiрiстiк  кооператив мүшесiнiң жарнасынан  оның жеке борышын өндiрiп алуға  оның мұндай борышты заң құжаттары  мен кооперативтiң құрылтай құжаттарында  көзделген тәртiп бойынша жабу  үшiн басқа мүлкi жетпеген жағдайда  ғана жол берiледi. 

Өндірістік кооперативті қайта құру және тарату. 101-бап. Өндiрiстiк кооперативтi қайта құру және тарату

1. Өндiрiстiк  кооператив өз мүшелерiнiң жалпы  жиналысының шешiмi бойынша ерiктi түрде қайта құрылуы және таратылуы  мүмкiн.

Өндiрiстiк кооперативтi қайта құрудың және таратудың өзге негiздерi мен тәртiбi осы Кодексте және басқа заң құжаттарында белгiленедi.

2. Өндiрiстiк  кооператив өз мүшелерiнiң бiрауызды  шешiмi бойынша шаруашылық серiктестiгi болып қайта құрылуы мүмкiн. 

 

 

 

22)Мемлекеттік кәсіпорын құқықтық жағдайы. 102-бап. Мемлекеттiк кәсiпорын туралы негiзгi ережелер

1. Мемлекеттiк кәсiпорындарға:

1) шаруашылық жүргiзу құқығына  негiзделген;

2) оралымды басқару құқығына  негiзделген (қазыналық кәсiпорын) кәсiпорындар  жатады.

2. Мемлекеттiк  кәсiпорынның мүлкi бөлiнбейдi және  оны салымдар (үлестер, жарналар) бойынша, соның iшiнде кәсiпорын қызметкерлерiнiң  арасында бөлуге болмайды.

3. Мемлекеттiк  кәсiпорындардың фирмалық атауында  оның мүлкiн меншiктенушi көрсетiлуге  тиiс.

4. Мемлекеттiк  кәсiпорын уәкiлеттi мемлекеттiк органның  шешiмi бойынша құрылады, таратылады  және қайта ұйымдастырылады.

5. Мемлекеттiк  кәсiпорынның органы уәкiлдiк берiлген  мемлекеттiк орган тағайындайтын  және оған есеп беретiн басшы  болып табылады.

6.алынып тасталды

7. Мемлекеттiк  кәсiпорынның құқылық ережесi осы  Кодексте және өзге заң құжаттарында  белгiленедi.

 Шаруашылық  жүргізу негізіндегі Мемлекеттік  кәсіпорын. 103-бап. Шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорын

1. Құрылтайшы  бекiтетiн шаруашылық жүргiзу құқығына  негiзделген кәсiпорынның жарғысы  оның құрылтай құжаты болып  табылады.

2. Шаруашылық  жүргiзу құқығына негiзделген  кәсiпорын өз мiндеттемелерi бойынша  өзiне тиесiлi барлық мүлкiмен жауап  бередi.

Шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорын мемлекеттiң мiндеттемелерi бойынша жауапты болмайды.

Осы Кодексте және өзге де заң актiлерiнде көзделген реттердi қоспағанда, мемлекет шаруашылық жүргiзу құқығына негiзделген кәсiпорынның мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi.

 Қазыналық кәсіпорын. 104-бап. Қазыналық кәсiпорын

1. Жедел басқару  құқығымен мемлекет мүлкiне ие  болған кәсiпорын қазыналық кәсiпорын  деп танылады.

2. Қазыналық  кәсiпорын Қазақстан Республикасы  Үкiметiнiң немесе жергiлiктi атқарушы  органның шешiмi бойынша құрылады.

3. Құрылтайшы  бекiткен қазыналық кәсiпорынның  жарғысы оның құрылтай құжаты  болып табылады.

4. Жедел басқару  құқығына негiзделген кәсiпорынның  фирмалық атауында кәсiпорынның  қазыналық болып табылатындығы  көрсетiлуге тиiс.

5. Қазыналық  кәсiпорынның шаруашылық қызметi жарғыда көрсетiлген оның мақсаттарымен  және мiндеттерiмен белгiленедi.

6. Қазақстан  Республикасы немесе әкiмшiлiк-аумақтық  бөлiнiс қазыналық кәсiпорынның  мiндеттемелерi бойынша жәрдем беру  жауаптылығын өз мойнына алады. Шарттық мiндеттемелер бойынша  жауапкершiлiк мемлекеттiк кәсiпорын  туралы заң актiлерiнде белгiленген  тәртiппен туындайды.

 

23)Комерциялық емес заңды тұлғалар

 

 Мекеме. 105-бап. Мекеме

1. Басқару, әлеуметтiк-мәдени  немесе өзге де коммерциялық  емес сипаттағы қызметтердi жүзеге  асыру үшiн құрылтайшы құрған  және қаржыландыратын ұйым мекеме  деп танылады.

2. Қазақстан  Республикасының Конституциясына және заңдарына сәйкес немесе Қазақстан Республикасы Президентінің, Қазақстан Республикасы Үкіметінің және облыстар (республикалық маңызы бар қалалар, астана), аудан (облыстық маңызы бар қала) әкімдіктерінің нормативтік құқықтық актілерімен мемлекет құрған және егер заң актiлерiнде қосымша қаржыландыру көздерi белгiленбесе, тек мемлекеттiк бюджеттiң немесе Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкi бюджетiнiң (шығыстар сметасының) есебiнен ғана ұсталатын мекеме мемлекеттiк мекеме деп танылады.

3. Мемлекеттiк  меншiктi иелену, пайдалану, билiк ету  құқығы белгiленген тәртiппен  берiлген мекемелердi қоспағанда, мемлекеттiк  мекеме басқа заңды тұлғаны  құра алмайды, сондай-ақ оның құрылтайшысы (қатысушысы) бола алмайды.

3-1. Мемлекеттік мекеменің шарттық міндеттемелерді қабылдауы Қазақстан Республикасының бюджет заңнамасына сәйкес жүзеге асырылады.

4. Мекемелердiң  және мемлекеттiк мекемелердiң  оларға бекiтiлiп берiлген мүлiкке  құқықтары осы Кодекстiң 202-208-баптарына сәйкес белгiленедi.  

Қоғамдық бірлестік. 106-бап. Қоғамдық бiрлестiктер

1. Қазақстан Республикасында қоғамдық бiрлестiктер болып, саяси партиялар, кәсiптiк одақтар және азаматтардың заңдарға қайшы келмейтiн, өздерiнiң ортақ мақсаттарына жету үшiн ерiктi негiзде құрған басқа да бiрлестiктерi танылады.

Қаржы нарығындағы қызметті жүзеге асыратын жеке тұлғалардың қоғамдық бiрлестiктерді құру және оларға қатысу ерекшеліктері Қазақстан Республикасының заңнамалық актілерінде белгіленеді.

Қоғамдық бiрлестiктерге қатысушылардың (мүшелерiнiң) осы бiрлестiктерге өздерi берген мүлiкке, соның iшiнде мүшелiк жарналарға құқықтары жоқ. Олар өздерi мүшелерi ретiнде қатысатын қоғамдық бiрлестiктердiң мiндеттерi бойынша жауап бермейдi, ал аталған бiрлестiктер өз мүшелерiнiң мiндеттемелерi бойынша жауап бермейдi.

7. Съездiң (конференцияның) немесе жалпы жиналыстың шешiмi бойынша таратылған қоғамдық  бiрлестiктiң мүлкi оның жарғысымен  көзделген мақсаттарға жұмсалады.

Сот шешiмi бойынша таратылған қоғамдық бiрлестiктiң мүлкi осы Кодекске немесе өзге заң құжаттарына сәйкес пайдаланылады.

8. Қоғамдық  бiрлестiктiң құқықтық ережесi, осы  Кодекске, заң құжаттарына сәйкес  белгiленедi. 

 

 

 

24)Тұтыну кооперативі. 108-бап. Тұтыну кооперативi

1. Қатысушылардың  материалдық және өзге де қажеттерiн  қанағаттандыру үшiн өз мүшелерiнiң  мүлiктiк (үлестiк) жарналарын бiрiктiру  арқылы жүзеге асырылатын азаматтардың  ерiктi бiрлестiгi тұтыну кооперативi деп танылады.