Бөлмелердегі ауа алмасу

 

 

ЖОСПАР

 

 

I КІРІСПЕ......................................................................................................................3

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ......................................................................................................4

2.1. Бөлмелердегі ауа алмасу........................................................................................4

2.2. Желдету қондырғыларын есептеу.........................................................................6

2.3. Желдеткiштер..........................................................................................................8

2.4. Шаң және шаң аралас ауалы қоспалар...............................................................10

2.5. Шаң ажыратқыштар. Циклондар.........................................................................13

ІІІ ҚОРЫТЫНДЫ.....................................................................................................15

ІV ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

І КІРІСПЕ

 

Бөлмелерде санитарлық — гигиеналық және технологиялық талаптарды қанағаттандыратын ауа ортасының қалыпты параметрлерін қолдау үшін желтдеткішті орнатады. Желдеткіш – технологиялық үрдістің тиесілі өтуі немесе адам ыңғайының тұрғысынан ауа ортасының қажетті күйік бөлмеде ұстану үшін, бөлмеде есепті ауаалмасуды қамтитын ұйымдастыру шаралары мен техникалық құрылғылар байланысы.

Қазіргі уақытта еңбекті қорғау мен жағдайларын жақсарту, оның ғылыми ұйымдастырылуы, еңбек етушілер денсаулығын сақтау мәселелері өте өзекті. Мәнді назар сондай-ақ ауа қауызын сақтауға да бөлінеді. Бұл мәселереді желдету жүйесінің тиімді жұмысынсыз шешу мүмкін емес.

Өндірістін ғимараттарда желдету жүйелері арнайы ерекшеліктерге ие. Өндірістік желдету жобасын орныдаудың негізгі мәселесі – еңбек шарттарын жақсартуға, оның өндірушілігі мен шығарылатын өнім сапасының жоғарылауына, кадрлар ағысының төмендеуіне, өндірістін жарақаттану мен кәсіби аурулардың төмендеуіне көмектесетін желдету жүйелерінің әсерлі тиімді жұмысын қамту, өндірітіп аурулардан қоршаған ортаны қорғау. Жүйе жұмысының тиімділігі көбінесе инженерлік есептеулерді толтырудың дұрыстығына, жаңа жабдықтарды, автоматтандыру құралдарын, қолдану шарттарын пайдалануға байланысты.

Ауа ылғалдылығы мен температура технологиялық үрдістерді жүргізу талаптарына сәйкес келуі керек, ал ауаалмасу бөлінетін зияндықтарды толықтай ассимилдеуі керек. Ауа алмасуды ұйымдастыру әдісі өндірістін бөлмелерді белгілеуге байланысты.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ НЕГІЗГІ БӨЛІМ

2.1. Бөлмелердегі ауа алмасу

 

Өндіріс процесі кезінде бөлменің ауасы әрдайым әр түрлі зиянды заттармен ластанады, адамдардың денсаулығына, кейде шығарылып жатқан өнімге кері әсерін тигізеді. Сондай зиянды заттарға әртүрлі түрдегі шаң, бу, газ,           сонымен бірге артық жылу мен ылғал, химиялық бу, жалпы уытты заттектер немесе тітіркенгіштік әсері, улы және сусыз шаң, зиянды радиоактивті факторлар жатады.

Қоршаған ауаның ластануы жалпы жылудың бөлінуі, ылғалдылық пен көмірқышқыл газы, жылу мен ылғалдың бөліну мөлшеріне байланысты физикалық дәрежесі адамға артық жүктеме және қоршаған ортаның температурасына қатысты болады.

Қазіргі заман талабына сай адам өміріне жасанды құрал тиімділігі ауа ортасына қажет.

Техникалық желдету ауадан зиянды заттарды жою жолымен күресу және соңғы таза өтемақы жүйесін пайдаға асыру мақсатымен қызмет етеді.

Желдету жүйесі ұстаным әсеріне қарай: табиғи және механикалық болып бөлінеді. Табиғи желдету жүйесі сирек кездеседі, оның ерекшелігі жалпы ауа алмасу, яғни бөлмені барлық ауамен алмасуды қамсыздандыру. 

  Механикалық желдету жүйесі жалпы ауа алмасуда, жергілікті де бола алады. Жергілікті жүйеде құрылғы арқылы зиянның бөлінуіне қарсы әртүрлі қорғаныс түрін жасайды, ауа жергілікті ауа шығару нұсқауымен, яғни ауа өтемақысы, жергілікті ауа шығаруды жою, бөлме ішіне жаңа таза ауаның берілуімен жойылады.

     Бидай өңдеу зауыттары  мен нан шығару кәсіпорындарында  негізінен сорғыш желдеткіш қондырғылары  қолданылады. Ауаны сору кезінде  машинаның қаптамасында вакуум  пайда болады, ол шаңның бөлмеге  таралмауын қамтамасыз етеді. Сору  қондырғыларын көбіне аспирациялық деп атайды.

Алдымен ағынды ауаның көлемдік шығынын анықтайды (Vв.в.)  м3 / сағ:  

                                        

                                  (1)

Q – жылу шығыны,  кДж/сағ;

ρВ.В. – енгізілетін ауаның тығыздығы, кг/м3

tуд. – шығарылатын ауаның температурасы, 0С

tВ.В. - енгізілетін ауаның температурасы, 0С

 

Механикалық сору желдеткішінің қозғаушы күші сыртқы және ішкі ауалар айырмасына тең болады (Δр):

 

                                                Δр = g·h· (ρн - ρв)                                         (2)

 

h – төменгі және жоғарғы тесіктер  ортасындағы биіктік, м;

ρн – сыртқы ауа тығыздығы, кг/м3;

ρв– ішкі ауа тығыздығы, кг/м3.

     Осы қысымдар айырмасы  жергілікті кедергіні жоюға жұмсалады:   

 

                                                                                 (3)

 

ξпр.  – жергілікті кедергі коэффициенті, ξпр. = 1,0;

w - ауа қозғаласының орташа жылдамдығы, м/с.

         (2) және (3) теңдіктерден ауа қозғаласының орташа жылдамдығын анықтаймыз  (w):

 

                                

                         (4)

 

Қажетті қима ауданы (F):   

 

                                                  

                                                (5)

μ – ауа шығынының коэффициенті. 

 

Табиғи желдету жүйесі бөлмеде болатын әртүрлі көлемі көп мөлшердегі сыртқы салқын ауа мен жылу, ауа алмасуымен жүзеге асады, сонымен бірге жел әсерінен де болуы мүмкін. Ал механикалық желдету жүйесіндегі ауа алмасу тек желдеткіш жұмысы арқылы жүзеге асады.

   

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2. Шаң және шаң аралас ауалы қоспалар

 

Шаң - ауада болатын қатты заттардың (аэрозоль) майдалы бөлшектерiнiң жиынтығы. Тозаңды ауа дисперсиялық жүйенi құрайды. Ол қоршаған (дисперсиялық орта) ауада (дисперсиялық орта) таралған майда қатты бөлшектерден тұрады.

      Тозаңдарды қатты  дисперстiк фазасы бар тозаңдар (шаң және түтiн)  және сұйық  фазалы тозаңдардан (тұман ) деп бөледі.

     Тұну жылдамдығы төмен шаң бөлшектер белгiсiз уақыт ішінде өлшенген күйде бола алады. Тозаң тәрiздi бөлшектердiң қасиеттерi бастапқы ұнтақталмалған заттың қасиеттерiне қарағанда айырмашылығы болады. Бұл айырмашылықтар негізінен бөлшектенген заттың жиынтық бетiнiң үлкеюiне байланысты.

Шаң бөлшектерi келесі қасиеттерге ие: жанудағы жоғары химия белсендiлiгi; ғимараттарды конструкциялау және жабдықтар бетiндегi үлкен электростатикалық зарядтарды жинау және көтеру қабiлеттiлiгі; сулы булар мен газдардың көп мөлшерлерін сiңiру.

      Өндiрiсте сусымалы  материалдарды ұсақтау, тасымалдау, тазарту және iрiктеу кезінде шаң  пайда болады. Шаңды негізінен  органикалық, бейорганикалық және  аралас деп бөледі. Органикалық  шаң ұнда, қантта, мақтада және  тағы басқаларда болады. Шаңды  дисперсиялық, тығыздық, бөлшектердiң формасы, тұтанғыштық, сорғыштық және тағы басқа физика-химиялық қасиеттері бойынша жіктейді. 

      Өнеркәсiптiк шаң  көбінесе полидисперсиялы болады. Бөлшектердiң өлшемдерi микрон үлесіне  жүздiк микронға дейін болады. Iрiсi: d= 250-50 мкм, орташа: d= 50-10 мкм; майда: d= 10 мкм аз.

Шаң адамның ағзасы үшiн зиянды. Оның әсер ету дәрежесi бөлшектердiң өлшемдері мен химиялық құрамына байланысты болады. Өлшемі 5 мкм төмен майда шаңдар өте қауiпті болып табылады. Шаңдарды улы және улы емес шаңдар деп ажыратады. Шаңның механикалық, химиялық, биологиялық әсерінен адам ағзасына зиян келтiріледі. Тiптi улы емес шаңның өзі  әртүрлi қауiптi аурулардың пайда болуына себепшi бола алады. Астықтың өңдеу бойынша нан қабылдау кәсiпорындары және зауыттарындағы барлық операциялар шаң тудырады. Қалыпты жұмыс iстейтiн желдеткіштер өндiрiстiк бөлмеге шаңның таралуына жол бермейді. Өндiрiстiк бөлмелердегі шаңды тазалау үшiн стационарлы пневматикалық қондырғыларды және басқа жабдықтарды қолданады.

         Көп кәсiпорындардағы өнеркәсiптiк шаң өрт және жарылғыш тудырады. Жарылғыш қаупi бойынша шаңды үш класқа бөледі. Ұн шаңын жарылысты тез тудыратын және оңай тұтанатындықтан бiрiншi класқа жатқызады. Оны тұтату үшiн жағылған сiрiңке жылуы да жеткiлiктi. Астық дақылының шаңы да оңай тұтанады, бiрақ жоғары температуралы жылу көзін талап етедi. Шаңның жарылысы тұтану көзінен және ауадағы шаңның нақты концентрациясынан болуы мүмкiн. Жоғары температураның көзi статикалық электр разрядтары бола алады. Жарылыс қаупi концентрациясының төменгi шегі элеватордан шығатын шаң үшiн 40-90 г/м3; диiрменнен (ұннан жасалған) 10-50 г/м3; ұн құрама жем үшiн 7-25 г/м3 аралығында болады. Жану кезінде жалынның орташа жылдамдығы 5-10 м/с; ал жарылыста 500 м/с жетедi.   

     Тозаңды беттердiң кенеттен соғулар немесе сiлкiндiрулер кезінде жарылысты концентрациялы аэрогелдiң тозаңға айналуы салдарынан жарылыс пайда болуы мүмкін. Сондықтан ауадағы шаң ғана емес, сонымен бірге жабдықтағы, қабырғалардағы, төбедегі және ғимараттың құрылыс құрылымдарындағы шаңдар қауiптi.

Өрттер және жарылыстарды болдырмау шарттары:

1.  Барлық жерлерде санитарлық талаптардан аспайтын ауаның шаңдануына жол бермеу.   

2.   Жабдықтар мен қабырғалардан шаңды жүйелi және мұқият тазалап отыруды қадағалау.

3.  Қабырғалар және төбелердiң өңдеуi тегiс емес болуы керек.

4.  Ұшқын мен жылу көздерін тудыратын заттарға толық мүмкiндiк бермеу.  

    Сонымен қатар жалпы өртке қарсы нормалардағы талаптарды қатаң орындау керек.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.3. Шаң ажыратқыштар. Циклондар.

 

       Желдету қондырғылары атмосфераға ластанған ауаны шығарады, ол тіршілік қауіпсіздігінің талаптары бойынша ұннан және астық дақыл мен ластанулардан тазартады. 

       Көптеген шаң ажыратқыштарда бiр уақытта ауаны тазартудың бiрнеше тәсілдерін қолданады. Тазартудың негiзгi әдiстерi:

1. шаң тұндыратын камералардағы (гравитациялық шаң ажыратқыштар) ауырлық күшінiң әсерiнен тұну.

2. ортадан тепкiш күштер әсерінен тұну (циклондар ).

3.  маталы, жеңді және тағы басқа сүзгiлерде шаңдарды бөліп алу.

4. электр әдiсiмен жоғары дисперсиялы  шаңдарды бөлу алу.

       Шаң ажыратқыштың жұмысы ауаны тазарту коэффициентімен сипатталады η0 (%)

                                                    

                                                (1)

 С1; С2 - тазартуға дейінгі және тазартудан кейiнгі ауадағы шаңның концентрациясы, г/м3.

Екi рет тазартудан кейінгі ауаны тазартудың жалпы коэффициенті η0

 

                                             ηо =  η1+η2 – η1·η2                                                                 (2)

 

Кеңінен таралған ол циклондарда шаңның бөлінуі. Шаң ажыратқыштың  тиімділігі шамаға пропорционал.

 

                                                   Рц = m·w2 / R                                        (3)

Сондықтан, тазарту тиiмдiлiгі ауаның қозғалыс жылдамдығы (w) мен циклонның радиусына (R) тәуелдi болады. Циклонның осы түрі үшiн жылдамдықтың оңтайлы мәнiнен асып кетуi оның жұмысының тиiмдiлiгiн азайтады, сонымен бiрге ағымдардың кері әсерi және атмосфераға газ шығаратын тотық құбыр арқылы шаң бөлшектердiң шығарылуы күшейеді.

Ауаны шаңнан құрғақ тазартудың кеңінен таралған шаң ажыратқыштар циклондар болып табылады. Олардың құрылымы қарапайым, сенiмдi және үнемдi. Тазарту коэффициенті  η0 = 97-98%; кейбір құрылымдар үшін η0=99%. Сонымен бiрге майда бөлшектенген және жеңiл шаңдармен жұмыс iстегенде циклондардың көптеген түрлерi тиiмдiлiгi санитарлық-гигиеналық талаптарды қанағаттандырмайды. 

        Өнеркәсiптiк  циклондарды келесi белгiлер бойынша жіктейді: 

1. Ауаны енгiзу әдiсі бойынша. Бұрандалы, жазық спиральді, спиральді- бұрандалы.                 

2. Ауа ағынының айналу бағыты  бойынша.  Оң және сол.   

3.  Формасы бойынша. Цилиндрлiк Нц > Нк; конустық Нк > Нц. 

4. Биiктiгі бойынша. Биік Но / Dн > 2 ; төмен Но / Dн < 2.

      Астық дақылының  шаңынан ауаны орташа тазарту  үшiн циклонға ауаның жылдамдығы w = 14 -16 м/с және жергілікті кедергісі ξ= 4 болатын цилиндрлiк түрдегі циклондарды пайдаланады. Газ шығаратын тотық құбырдағы қысым шығындары Δр> 100 Па кезінде циклон конусына шлюзді тығын орнатады.