Диссертациялық жұмыстың өзектілігі

Ал, екінші түрінде жаңа технологияны өндіріске енгізуден, яғни қосымша өнім алудың тиімділігі. Сөйтіп, атқарылған  жұмыстардың  нәтижелері   ЖГӨЗ-да  өндіріске  енгізілді  және 1,2 млн.тенге экономикалық тиімділік алуға мүмкіндік туғызды. 

 

 

  

 

 

  

 

Қорытынды

Білікті ғылыми жұмыс түрінде  даярланған бұл диссертацияда Жаңажол  кен орнында мұнай және газ  өндірудің қоршаған ортаға тигізетін  зиянды әсерлерін азайтуда экология саласында елеулі маңызы бар геоэкологиялық мониторинг жүргізудің автоматтандырылған жүйесін ақпараттық және әдістемелік  қамтамасыз ететін ғылыми негізделген  техникалық зертеулері берілген.

Диссертациялық жұмыстың негізгі ғылыми және практикалық  нәтижелері төмендегідей:

1.     Жаңажол кен орнын игеруде, тасымалдау мен шикізатты өңдеуде қоршаған ортаға шығарылатын, құйылатын және бөлінетін зиянды заттарды тудыратын көздерді, сонымен қатар ластағыш заттектердің сипаттамалары анықталды.

2.     Экологиялық факторды кешенді бағалау және ескерудің бұрынғы, дәстүрлі бағытынан өзгеше, яғни аумақтарға дифференциалды түрде қарауға негізделген, халық шаруашылығы мен өндірісті реттеуде маңызы зор әдістеме жасалынды.

3.      Зиянды заттектердің қоршаған ортаға шығарылу мониторингісінің автоматтандырылған геоақпараттық жүйесі ЖГӨЗ-да құрылып және өндіріске енгізілді.

4.      Табиғи ресурстарды тиімді пайдаланудың экологиялық-экономикалық моделі ұсынылды және оның негізінде ЖГӨЗ -да қосымша өнімдер (кірпіш, жол жабылғылары) алынды.

5.      «Жанажол кен орнында қоршаған ортаны қорғаудың кешенді шаралары» жасалынып, кен орнында басшылыққа алынатын құжат ретінде ЖГӨЗ-да өндіріске енгізілді және Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университеті мен  Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе мемлекеттік университетінің оқу процесінде қолданыс табуда. 

 

Қойылған мәселелердің толықтай шешілуін бағалау. Жұмыстың алға қойылған мақсаты мен зерттеудің міндеттері толықтай шешім тапты. Геоақпараттық  жүйені автоматтандыруда, математикалық  моделін жасауда бағытталған  технологиялық шешімдер Қазақстан  Республикасының қазіргі кезеңдегі  экологиялық талаптарына сай  орындалған. 

 

Диссертация нәтижелерін  нақты қолдану бойынша ұсыныстар  мен келтірілген мағұлматтар. Жаңажол  кен орнында  экологиялық мониторинг жүргізудің автоматтандырылған жүйеге енгізудегі тиімділігі ұсынылды. Зерттеу кезеңдеріндегі қарастырылған, анықталған зерттеу нәтижелерін кен орындарында кеңінен пайдалануға болады. Сондай ақ оқу үрдісінде де қолданылуда. 

 

Өндіріске ендіру тиімділігін  техникалық экономикалық бағалау.Экологиялық  мониторинг жүргізудің автоматтандырылған геоақпараттық жүйесін және табиғат қорғаудың кешенді шараларын өндіріске енгізудің экономикалық тиімділігі 1,2 млн, теңгені құрады.

Орындалған жұмыстың осы  саладағы алдыңғы қатарлы жетістіктерімен  салыстырғандағы ғылыми деңгейін бағалау. Автоматтандырылған геоақпараттық  жүйені және табиғатты қорғау шараларын  өндіріске енгізудің оң нәтиже беруі  тұңғыш рет қолданылуда. 

 

 

    Диссертацияның  негізгі мазмұны төмендегі еңбектерде  жарияланды: 

 

 

       1. Алматова Б.Г., Алдамжаров Н.Н. Первая горизонтальная скважина, пробуренная на месторождении Кенкияк-подсолевой // Научно-технический 
сборник, «Проблемы комплексного освоения природных ресурсов Западного Казахстана и Южного Урала., 2003. С.114-117.  

2. Алматова Б.Г., Алдамжаров Н.Н. Разработка месторождений с  использованием скважин с большой протяженностью горизонтального ствола. // Научно-технический сборник Проблемы комплексного освоения природных ресурсов Западного Казахстана и Южного Урала., 2003г.-с.

3. Нұрпейісова М.Б., Алматова  Б.Г. «Қоршаған ортаны қорғау  мәселесі» // Материалы между.  Научно-практической конференции,  посвящают 25-летию КазГАСА,  Алматы, 31 октября 2005г. С. 1192-195

4. Нұрпейісова М.Б., Сахатова  Г.С., Алматова Б.Ғ. Табиғи ресурстарды  тиімді пайдалану // Горный журнал  Казахстана, № 4, 2006.- С. 120-124.

5.Нурпеисова М.Б., Алматова Б.Г. Методика проведения мониторинга недр в нефтеносных регионах // Труды международной научно-практической конференции, посвященной 100-летию со дня рождения А.Ж.Машанова, Алматы, 2006.- С.363-365.

6.Нурпеисова М.Б., Алматова Б.Г., Сахатова Г.С. Оценка экологического состояния Актюбинской области // Международная научная конференция ученых - и специалистов «Проблемы освоения недр в XXI-веке глазами молодых ученых», М: ИПКОН, 2005.- С.133-136.

7. Алматова Б.Г., Оразбекова  Р.Ж. Экологические проблемы нефтедобывающих  отраслей Мангистауской области  // Материалы региональной научно-практической  конференции «Реализация стратегии индустриально-инновационного развития Республики Казахстан: проблемы подготовки инженерно-технических кадров», Актобе, -2006.- С. 117-119.  

8. Нұрпейісова М.Б., Алматова  Б.Г. Қоршаған ортаны қорғау  шараларын жетілдіру //А.Ж.Машановтың  туғанының 100-жылдық мерейтойына  арналған халықаралық ғылыми-тәжрибелік  конфер. еңбектері, Алматы, 2006.- С.369-373.

9. Нұрпейісова М.Б., Алматова  Б.Г. Табиғатты қорғау – тіршіліктің  кепілі // Горный журнал Казахстана, №7, 2006. С.21-22.

10. Нұрпейісова М.Б., Алматова  Б.Г. Мұнай-газ игерудің экологиялық  мәселелері // Промышленность Казахстана, №1, 2007.-  С.118-123

11. Нурпеисова М.Б., Алматова  Б.Г., Утегенов М.М., и др. Комплекс  мероприятий по снижению вредного  влияния на окружающую среду  при освоении месторождении Жанажол.  Алматы, КазНТУ, 2007.- 23 с.                                          

                                              

              

                             Алматова Баян Газизовна 

 

 

                                                      РЕЗЮМЕ  

 

 

                                           

 диссертационной работы

“Экологический мониторинг и защита окружающей среды нефтегазового  комплекса”       

(на примере месторождения Жанажол)                 

                    

 25.00.36 – Геоэкология 

 

 

  

 

Объекты исследования является производственная деятельность нефтегазового  месторождения Жанажол. 

 

Цель работы Снижение негативного  воздействия освоения нефтегазовых месторождений на окружающую среду  путем геоэкологического районирования  и совершенствования природоохранных  мероприятий на основе использования  геоинформационной системы.         

         

  Идея работы. Заключается в использовании полученных закономерностей изменения окружающей среды при районировании территории и разработке природоохранных мероприятий.  

 

Методология проведения работы. При решении поставленных задач  использован комплексный метод  исследований, включающий анализ и  обобщение достижений науки и  практики при решении проблемы природоохранных  мероприятий; методы экологического контроля и мониторинга природно-технических систем (ПТС), компьютерные технологии, эколого-экономическое моделирование, технико-экономический анализ и др. 

 

 

 

Научная новизна работы и результаты исследований.

-   впервые дана комплксная оценка загрязнения окружающей среды при эксплуатации, транспортировке и переработке сырья Жанажолского месторождения, выявлены основные источники загрязнения, а также характеритстики вредных веществ;

-   разработана методика комплексной оценки и учета экологического фактора на базе дифференциального отношения к территориям, позволяющая снизить их техногенную нагрузку;

-   разработана автоматизированная система проведения инженерно-экологического мониторинга и методика применения геоинформационных систем. 

 

 

        Практическая  ценность работы.         

-   разработана эколого-экономическая модель природопользования, где заложена взаимосвязь основных показателей производства с мерами рационального использования техногенно-ресурсных отходов;        

-   разработаны и внедрены в производство «Комплекс мероприятий по снижению вредного воздействия разработки  и эксплуатации месторождения Жанажол на окружающую среду». 

 

Рекомендации по внедрению. На основании проведенных исследований рекомендуются: методика комплексной оценки и учета экологического фактора; методика автоматизированного проведения инженерного – экологического мониторинга; методика  применения ГИС- технологий разработанной «Комплекс мероприятий по снижению вредного воздействия разработки  и эксплуатации месторождения Жанажол на окружающую среду» 

 

 

         Область  применения. Полученные научные  результаты работы могут быть  использованы для экологической  оценки территории и построения  экологических карт региональными  по охране ОС, промышленными предприятиями,  НИИ, занимающиеся экологическими  проблемами и ВУЗами при подготовке  инженеров – экологов, а также  инженеров нефтяного профиля. 

 

Прогнозные предложения  о развитии исследования. Несмотря на то, что результаты исследований были получены в условиях месторождения  Жанажол , их можно применить при  освоении и для других нефтегазовых месторождений, а также в учебном  процессе. 

 

Экономическая эффективность.Ожидаемый  эколого - экономической эффект от внедрения  разработок составляет около 1,2 млн. тенге  в год, что подвержден актами внедрения.  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

 

  

 

Almatova Bayan Gazizovna 

 

THE RESUME 

 

 

 

Dissertational work

“Ecological monitoring and Protection of an environment of an oil-and-gas complex ”

(by the example of deposit Zhanazhol) 

 

25.00.36 - geoecology 

 

 

   Object of research is industrial activity of oil-and-gas deposit Zhanazhol.  

 

 

   The purpose of work. Decrease in negative influence of development of oil-and-gas deposits on an environment by geoecological division into districts and perfection of nature protection actions on the basis of use of geoinformation system. 

 

 

   The idea of work consists in use of the received laws of change of an environment at division into districts of territory and development of nature protection actions. 

 

 

   Methods of researches. At the decision of tasks in view the complex method of researches including the analysis and generalization of achievements of a science and practice at the decision of a problem of nature protection actions is used; methods of the ecological control and monitoring of nature-technical systems (PТС), computer technologies, ecologо-economic modeling, the technical and economic analysis, etc. 

 

 

     The scientific positions which are born on protection:

·         Developed, on the basis of use of ГИС-TECHNOLOGIES, a technique of the account of the ecological factor by development of oil-and-gas deposits and geoecological division into districts of territory, is a basis of improvement of an ecological situation of region;

·        Efficiency of planning of nature protection activity of oil-and-gas complexes can be appreciated on the basis of ecologо-economic model of interaction of manufacture and an environment which provides favorable conditions of ability to live bioty and increase of integrated approach of use of natural resources. 

 

Scientific novelty and results of researches.

·        For the first time the complex estimation of environmental contamination is given at operation, transportation and processing of raw material Zhanazhol of a deposit, the basic sources of pollution, and also the characteristic of harmful substances are revealed;

·        The technique of a complex estimation and the account of the ecological factor is developed on the basis of the differential attitude to the territories, allowing to lower them техногенную loading;

·        The automated system of carrying out of engineering-ecological monitoring and technique of application of geoinformation systems is developed.

·        The ecologo-economic model of wildlife management where the interrelation of the basic parameters of manufacture with measures of rational use of tehnogeno-resource waste products is incorporated is developed;

·        Are developed and introduced into manufacture «the Complex of actions on decrease in harmful influence of development and operation of deposit Zhanazhol on an environment». 

 

Estimation of completeness of decisions of tasks in view. The object in view of work is achieved also research problems are completely solved. Results of researches are introduced into manufactures that confirms reliability of the basic conclusions and positions. 

 

Recommendations on concrete use of results. Results of work are recommended for an ecological estimation of territory and construction of ecological cards by regional managements on protection of OS, the industrial enterprises, the scientific research institutes engaged in environmental problems and HIGH SCHOOLS by preparation of engineers - ecologists, and also engineers of an oil structure. 

 

Estimation of technical and economic efficiency of introduction. Introduction of results of researches in practice will give the full information about ecologicai to conditions of investigated object in a mode of time and will provide normal functioning экосистемы in conditions of deposit Zhanazhol. Expected ecologo-economic benefit of introduction of development makes about 1,2 million tenge one year that is confirmed with certificates of introduction. 

 

Estimation of a scientific level of the executed work in comparison with the best achievements in the given area. The works devoted to a supply with information of the ecological control and protection of an environment and natural resources with a view of vital needs of  the population, no.