Автор работы: Пользователь скрыл имя, 17 Ноября 2013 в 16:43, реферат
Әуелгіде Мид бастауыш сыныптарға сабақ берді. Алайда бірнеше айдан кейін мектептің қамқорлықтағы балалар оқытушының жұмысын жоққа шығарды. Сол себептерден мектептің бұзақы балалармен күрескісі келмей, ол жұмыстан қол үзуге тура келді . Келесі үш жылда болмай қалған оқытушы құрылыста темір жолдың зерттеу жұмысымен айналысты. Онымен ғана айналысып қоймай қолына түскен кітаптардың бәрін оқып жүріп, репититорлықпен айналысты.
Философия ғылымын жалғастырып оқу үшін Мид 1887 жылы Гардавский университетіне барды.
Мид Джордж Герберт(Mead, George Herbert) (1863-1931) - американдық философ, социолог және әлеуметтік психолог, символиканың интеракционизм негіздерін қалаушысы. Мид 1863 жылы 27 ақпанда оңтүстік Хедлиде(штат Массачусетс) туды. Әке-шешесі терең иманды және өте білімді адамдар болған. Ұлы жеті жасқа келгенде, оның әкесін Оберлин(Огайо штаты) колледжіне оқытуға шақырды. 1879 жылы осы Оберлин колледжінде Джордж Мидте оқуды бастады.
1881жылы әкесінің өлімінен кейін Мидтің өмірлік жағдайы шынымен нашарлады. Оған тамағына ақша табу керек болды. Соның салдарынан даяршы болып жұмыс істеуге тура келді. Барлық бөгеттерге қарамастан Мид 1883 жылы колледжді аяқтады. Кейінгі он жылдықта ол өзінің өмірлік жолын іздеді. Оның өмірлік үндеуі – әлеуметтік ғылымдар екені анықталғанша.
Әуелгіде Мид бастауыш
Философия ғылымын жалғастырып оқу үшін Мид 1887 жылы Гардавский университетіне барды. Бір жылдың ішінде ол бакалавр дәрежесін алды. Оның басты пәні философия болса да ол онымен қоса психология және лингвистикаға көп көңіл бөлді. Ол 1888 жылы оқуын жалғастырып, докторлық дәрежесін алу үшін Германияға кетеді. Мид Лейпцигский және Берлинский университеттерінде психология, философия және экономикалық қағидалар ғылымдарымен өзінің білімін тереңдетумен айналысты. Әлеуметтік психологияның бастаушысы неміс ғалымы В.Вундтпен танысуы, Мидке адамның тәртібінің әлеуметтік заңдылығының танымына оның әрі қарай көңіліне деген өлердей әсер етті.
1891 жылы Мидке Мичиган штатының(Энн Арбор қаласы) университетінде психологияның және философияның оқытушысының орнын ұсынды . Содан ол оқуын аяқтамастан ол ұсынысты қабылдап, Берлиннен кетіп қалды. Осының салдарынан Мидте жоғары білімі болмады.
Мид Мичиган штатында 1894 жылға дейін жұмыс істеді. Ол 1902 жылы доцент дәрежесін алады. Ал, 1907 жылы профессор атанады. 1900 жылдан бастап Мид өзінің курс жұмыстарын бастайды.
Мид Джордж Герберт прагматизм мен натурализмнің көрнекті өкілі.Мидтің шығармалары жөнінде айтатын болсақ, ол өмірді құбылыстардың, оқиғалардың қосындысы ретінде түсінген. Әлеуметтік өмірге деген көзқарасы феноменологиялық социологияға жақын. Ойлау адамның өмірге бейімделуінің құралы. Қоғам мен тұлғаны адамдардың байланысы ретінде қараған. Тұлғалардың деңгейі басқа адамдардың рөлін қабылдау қабілетінде. Тұлғаның байлығы адамдармен қарым - қатынасының байлығында. Мид нышандық интеракционизм теориясының негізін қалаушы.
Танымал микроәлеуметтану теориясы нышандық интеракционизм теориясы болып табылады.
Нышандық интеракционизмнің басты белгілері — ол адамдардың мінез-құлқын түсіндіргенде, жеке тұлғалардың әуестігінен гөрі қоғамдық мүдде мен қажеттілікті басшылыққа алады. Сондай-ақ, адамның заттармен, табиғатпен, басқа адамдармен, адамдар қауымдастығымен және қоғаммен әр алуан байланыстары нышандар арқылы жүзеге асады деп біледі.
Негізгі еңбегі "Ымдаудан рәмізге дейін". Бұл еңбегінде нышандық интеракционизм негізінде тілдік және басқа нышандық жүйеде тіркелетін әлеуметтік рөлдер жиынтығы — әлеуметтік қызмет жайлы ұғым жатыр.
Мидтің ойынша жан-жақты дамыған тұлға өзінің рөлдік мінез-құлқын белгілі бір әлеуметтік ситуацияға байланысты пайдаланып оны бейімділік құралы ретінде қолданады. Басқаша айтқанда, рөлдік мінез-құлық дегеніміз, индивидтің (адамның) іс жүзіндегі мінез-құлқы.
Сонымен, жан-жақты дамыған тұлға белгілі бір әлеуметтік жағдайда бейімделу құралы ретінде рөлдік мінез-құлықты пайдаланады. Рөлдік мінез-құлықты рөлмен алмастыруға болмайды. Әлеуметтік рөлдің негізгі компоненттері сатылы жүйе ретінде құрылады.
Рөлдік
тұжырымдама Американың әлеуметтік психологиясында
ХХ ғасырдың 30-шы жылдары пайда болды.
Оның ірі өкілдері Кули Чарльз Хортон
(1864-1929ж.ж.), Мид Джордж Герберт (1863-1931ж.ж.),
т.б. Кули Ч.Х. «шағын кіші» топтар теориясының
негізін салушылардың бірі, оның «Зеркальное
я», «Человеческая природа», «Социальный
порядок» (1912ж.), «Социальная организация»
(1909ж.), «Социальный процесс» (1918ж.), «Социологическая
теория», «Социальное исследование» (1930ж.)
деген еңбектері бар. Кулидің жалпы әлеуметтік
теорияларының негізінде әлеуметтік ұйым
және сананың әлеуметтік процестерді
қалыптастырудағы шешуші рөлін мойындау
жатыр.
Ал, Мидтің әлеуметтану теориясының
пайда болу негізінде өткендегі болған
әрекет, оқиға (қысқаша «акт») ұғымы жатыр.
Бұл акт ұғымы әрекеттеуші субъектінің
шынайы өмірді қабылдаудағы ерекшелігін
анықтайды. Мидтің пікірінше, әрекет етуші
субъект кең мағынада физикалық «субъект»,
«тірі форма», «әлеуметтік мен» («я») ретінде
қарастырылады. Объектілер ұғымының мазмұны,
Мидтің пікірінше, индивидтің өткендегі
барлық ерекшелігімен сипатталатын тәжірибесі.
Осыған қарай объектілер индивид пен олардың
арасындағы қатынастарды бейнелейді.
Ч. Кули мен Дж. Мидтің бұл теориялары әлеуметтанудағы
әр түрлі ағымдарға кең тараған. Оның ішінде
тұлғаның рөлдік тұжырымдамасын Т. Парсонс
өзінің әлеуметтік-функционалдық талдау
теориясында көп қолданды.
Жалпы тұлғаның рөлдік теориясы тұлғаның
бейімделу процесін көп дәріптей отырып,
оның белсенді, творчестволық жағын жоққа
шығарады.
Джордж Герберт
Мид тұлға өзінің «менін» қалай
алға дамытатынын түсіндіруде тіпті
тереңдеп кетті. Кули сияқты Мид тұлға,
яғни «мен» деген ұғым әлеуметтік
дамудың жемісі, ол өзі сияқты адамдармен
әр түрлі қарым-қатынас, байланыстар
негізінде қалыптасады деп
Жас бала біреудің мінез-құлқының себебін
түсіндіре алмайды. Тек қана өзінің мінез-құлқын
ойлау арқылы жас бала өмірде бірінші
қадам жасайды. өзін «ойлауды» үйренгеннен
кейін ол басқа адам туралы ойлай алады,
сол рақылы өзінің «менін» сезіне бастайды.
Мидтің
пікірінше, адамның тұлғаға айналу процесі
үш түрлі сатыдан тұрады.
Бірінші иммитация. Бұл
сатыда балалап үлкен адамдардың мінезіне
еліктейді, бірақ, оны түсінбейді. Кішкене
бала үйдің еденін жумақшы болып, өзінің
ойыншық шаңсорғышымен бөлмеде жүреді.
Екінші, ойын сатысы. Бұл уақытта кішкене бала өзінің мінезін – белгілі бір рөлді орындау арқылы көрсетеді. Ол дәрігер, өрт сөндіруші. Ойын процесінде балалар бұл рөлдерді өздері істеп көрсетеді. Қуыршақтармен ойнағанда жас балалар оларды еркелетіп немесе ұрсып, әке-шешелерінің қылықтарын қайталайды. Сөйтіп балалар өз істерін ойлап жасайтын қабілетке жете бастайды.
Үшінші саты – ұжымдық ойын. Мұнда балалар тек өздерін ғана ойлап қоймайды, сонымен қатар басқалардың нені күтетінін түсіне бастайды. Мысалы, футбол ойнап жүрген бала ойынның барлық ережелерін біледі. Бұны команданың барлық ойыншылары да біледі. Балалардың футбол ойынының тәртібін, ережелерін білу оларды адамдардың қоғамда өздерін қалай ұстау тәртіптерін біліп, меңгеруіне бағыттайды.бұл тәртіп, ережелер қоғамда заң және ережелер түрінде көрінетінін де түсініп, жақсы біледі.
Мид Джордж Герберт 1931 жылы 26 сәуірде Чикагода жүрек талмасынан қайтыс болады.
Пайдаланылған әдебиеттер:
Жоспары:
I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1. Өмірбаяны
2. Нышандық интеракционизм теориясы
3. Адамның тұлғаға айналу процесі
III. Қорытынды
IV. Пайдаланылған әдебиеттер
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТІРЛІГІ
Д.А. Қонаев атындағы көлік және құқық гуманитарлық университеті
Қатынас жолдары институты
Реферат
пән аты
тақырыбы
Орындаған: Баймуханова Адель Канатовна РЭТ 12К-1