Штангенциркуль құралында өлшеу нәтижелерін өңдеу

 

 

Xөзг.=32,546 алсақ,

 

r =/ Xөзг. − Xкр. / ∕ Sx√ n-1 ∕ n,    (21) 

 

r=4,1974. , rкр.=2,78,

r> rкр ,     

онда  Xөзг.=32,546 алып тастаймыз(p=95%, a=0,05).

   Енді n=19 мән қалды.

 

3-кесте. Қайтадан дөрекі қателік табу және жою тәртібін жүргіземіз, n=18 болған кездегі.

№
1	50,142	50,214	-0,072	0,00518	1,1392
2	50,342		0,128	0,0164
3	50,142		-0,072	0,00518
4	50,172		-0,042	0,0018
5	50,542		0,328	0,1076
6	45,641		-4,573	20,912
7	50,843		0,629	0,3956
8	50,244		0,03	0,0009
9	50,245		0,031	0,00096
10	50,647		0,433	0,1875
11	51,001		0,787	0,6194
12	50,242		0,028	0,000784
13	50,643		0,429	0,184
14	50,446		0,232	0,0538
15	51,000		0,786	0,6178
16	50,545		0,331	0,1096
17	50,546		0,332	0,1102
18	50,344		0,13	0,0169
19	50,341		0,127	0,0161

 

 

Xөзг.=45,641 алсақ,

 

r =/ Xөзг. − Xкр. / ∕ Sx√ n-1 ∕ n,

 

r=4,124., rкр.=2,78,

r> rкр ,

онда  Xөзг.=45,641 алып тастаймыз(p=95%, a=0,05).

   Енді n=18мән қалды.

 

4-кесте. Қайтадан дөрекі қателік табу және жою тәртібін жүргіземіз, n=18 болған кездегі.

№
1	50,142	50,468	-0,326	0,1063	0,268
2	50,342		-0,126	0,0159
3	50,142		-0,326	0,1063
4	50,172		-0,296	0,0876
5	50,542		0,074	0,0055
6	50,843		0,375	0,1406
7	50,244		-0,224	0,0502
8	50,245		-0,223	0,04973
9	50,647		0,179	0,032
10	51,001		0,533	0,218
11	50,242		-0,226	0,512
12	50,643		0,175	0,0306
13	50,446		-0,022	0,000484
14	51,000		0,532	0,283
15	50,545		0,077	0,0059
16	50,546		0,078	0,00608
17	50,344		-0,124	0,0154
18	50,341		-0,127	0,01613

 

 

    Xөзг.=51,001  алсақ,

 

r =/ Xөзг. − Xкр. / ∕ Sx√ n-1 ∕ n,

 

r=2,04646., rкр.=2,78, 

r< rкр ,

онда  Xөзг.=45,641 алып тастамаймыз (p=95%, a=0,05).

 Енді ең кішкене мәнін  алып көрейік, Xөзг.=50,142 алсақ,

r =/ Xөзг. − Xкр. / ∕ Sx√ n-1 ∕ n,

r=1,252. rкр.=2,78,

r< rкр ,

онда  Xөзг.=50,142 ні де алып тастамаймыз (p=95%, a=0,05). Енді дөрекі қателік жоқ, алгоритм бойынша оңға қарай кетеміз.

  tp= 2,101 кестеден аламыз.

∆p = ± 2,101*0,268 ∕  √ 18 = 0,1327 

 X = 50,468 ± 0,1327.  [15]

                  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ

 

Барлық өлшейтіндер (техникалық құралдарды қолдану арқылы өлшенетін шаманың мәнін тәжірибелі жолмен табатындар), яғни кәсіби метрологтар өлшеудің алынған нәтижелеріне сенгісі келеді. Өлшеулердің алынған нәтижелеріне сенімнің болмауы ғана өлшеуді қайталауға, өлшеулерге басқа лабораторияларды, мамандарды тартуға мәжбүрлейді.

Өлшеу арқылы толық және шынайы мәліметтерді алу болмағанда, ғылыми зерттеулерде, ғарышты игеру, жаңа материалдар, жаңа технологиялар жасау облысында, барлық салалардағы бұйымдардың сенімділігін  қамтамасыз етуде жетістіктерге қол жеткізу мүмкін емес болар еді.

Көбінесе көптеген мәслелерді өлшеулердің әртүрлі жерлерде, әртүрлі уақытта, әртүрлі құралдарды қолдану арқылы алынған үлкен көлемдегі нәтижесінің арқасында ғана шешуге болады. Мұндай нәтижелерді, тек оларды сәйкестендіруге болатын жағдайда ғана, қолдануға болады. Өлшеулердің дәлдігін, шынайылығын және сәйкестігін жоғарлатуға өндірістің автоматтандырылуы мәжбүрлейді.

Неғырлым мәселе күрделі болған сайын, метрология соғұрлым үлкен маңызға ие болады. Жеке және заңды тұлғалардың Қазақстан Республикасының «Өлшеулердің біртұтастығын қамтамасыз ету туралы» Заңының, басқа да нормативті-құқықтық актілердің, елшеулердің біртұтастығынқамтамасыз ету бойынша халықаралық келісімдер мен нормативтік құжаттардың талаптарын сақтауын тексеруге мүмкіндік беретін, метрологиялық қадағалауды ұйымдастыру жүйесі өзінің өзектілігін арттырады.

Егер өлшеуіш құралдардың біреуін талдайтын болсақ, штанген құралдары негізгі шкала салынған штанга мен нониусты қолдануға негізделген санау жабдығынан тұрады. Негізгі штангенқұралдарға штангенциркуль, штангентереңдік өлшеуіш және штангенрейсмасс жатады. Ішкі және сыртқы бөлшектердің диаметрлері штангенциркульдің көмегімен өлшенеді.

Штангенциркуль шкаласы бар штанга мен нониус негізінде сызықтық өлшемдерді өлшеуге арналған құрылғы. Ол жоғары дәлдігі бар құрылғы болғандықтан машина жасау саласында кең ауқымды таралған. Штангенциркуль штрихты шкала көрсеткішімен немесе нониуспен саналған. Бастапқы деректері бойынша өлшеу шегі 125мм (150мм) және есептемесі 0,1мм-лі ШЦ-1 штангенциркулі таңдалған, өйткені оның қолданысы қарапайым болып келеді. Құралдың қателігі ±0, 1327мм құрайды, сондықтан да ол курстық жұмыстың мақсатына жетуге, яғни  түтік 50,468мм диаметрімен өлшеуге мүмкіндік береді. Өлшеу дәлдігін жоғарлату үшін кейінгі анықталған өлшеулердің орташа арифметикасын табу арқылы болады, сондықтан да бұл жобада сызықты өлшеулердің 20 нәтижелелері өңдеуден өткен, дөрекі қателік болғандықтан, r >rкр мағынасы қашықталған. Нәтижеде 18 өлшеулер қалды, біз максималды, яғни барынша дәл шаманы өлшедік.  

Қорыта айтқанда, мен бұл курстық жұмысымда  өлшеу құралдарын таңдап, штангенқұралдардың жабдықтары мен жұмыс істеу ұстанымымен танысып қана қоймай, сонымен қатар оның өлшеу техникасын меңгеріп, өлшеу әдістемелерін өңдеп және нәтижелерін өңдеуді үйрендім. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

 

1. Есенбаева Г.А.,Какенова Қ.С. «Стандарттау, метрология және сапаны басқару негіздері» Қарағанды 2004.

2. Есенбаева Г.А.,Какенова Қ.С.. «Стандарттау, метрология және сапаны басқару негіздері» Қарағанды 2004.

3. К.Акишев, Г.Дарибаева. «Стандарттау, метрология және сәйкестікті бағалау» – Астана. -139б – 186б.

4. Сергеев А.Г., Крохин В.В. «Метрология» М.: Логос, 2001

5. Шишкин И.Ф «Основы метрологии, стандартизации и контроля качества» М.: Изд-во стандартов, 1988 г.

6. Маркин Н.С. «Практикум по метрологии»  М.: Издательство стандартов, 1994.

7. Асташенков А.И., Немчинов Ю.В., Лысенко В.Г. «Теория и практика поверки и калибровки» М.: Издательство стандартов, 1994.

8. http://www.google.kz/url

9. http://coolreferat.com/Жоспар

10. http://www.zox.kz/_ld/1/134____.doc

11. http://info.kziitu.kz/dot/umkd/107/3.htm

12.  http://ptsmoscow.ru/06file.html

13. М.Б.Самсаев, И.М.Самсаев, Б.Ж.Жүнісбаева, Х.М.Илямов, А.Е.Сафарғалиев  «Өзара ауыстырымдылық , стандарттау, сертификаттау негіздері және техникалық өлшеу. Сапа менеджменті. 164б. – 168б.

14. С.Шоқаева. Метрология және өлшеулер – Алматы.

15. Киргизбаева К.Ж. Лекциялар жинағы және зертханалық жұмыстар жинағы.