Желдеткіш ауаның шаңдылығын анықтау,шығарылған зарарды заттардың массасын және шаң ұстағыш қондырғылардың тиімділігін анықтау

Батыс Қазақстан инженерлік – технологиялық колледжі

 

 

                                                           «Экология және биотехнология»  бөлімі

 

 

«Геолого-экологиялық зерттеулердің  аспаптары мен зертханалық әдістері»  пәні бойынша оқу практикасы

             Тақырыбы: «Желдеткіш ауаның шаңдылығын анықтау,шығарылған

  зарарды заттардың  массасын және шаң ұстағыш  қондырғылардың тиімділігін анықтау»

 

 

 

                                                                 Орындаған: ЭКР-941 топ студенті

                                                                                       Жусупова.М.Ж

                                                                 Тексерген: Арнайы пәндер оқытушысы

                                                                                     Беркалиева.А.А

                                                                                      

 

 

 

 

 

                                            

Орал – 2013

                                                     Жоспар

I Кіріспе.........................................................................................................3б

II Негізгі бөлім. Атмосфераның экологиялық ахуалы

1.      Қазіргі атмосфераның жағдайы.........................................................4б

2.2.   Желдету жүйелері................................................................................6б

2.3.    Ауаны тазарту жүйесі..........................................................................10б

III Қорытынды..............................................................................................12б

Қолданылған әдебиеттер................................................................................13б

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2

I Кіріспе

       Қазақстан Республикасының экологиялық қауіпсіздігі мәселесі бірініші қатарлардың бірінде тұр. Жоғарғы индустриалдық қоғам пайда болғалы бері адамзаттың табиғат тіршілігіне қауіпті араласқаны кенеттен күшейіп кетті, бұл араласудың көлемі де ұлғайды, ол әралуанды болды және қазір адамзат үшін ғаламдық қауіп ретінде төніп тұр. Қазіргі таңда қоршаған ортаны аса көп ластайтын көзі өнеркәсіп өндірісі екені баршаға мәлім. Атмосфераны өндіріс объектілерімен ластау «қышқыл жаңбырлардың» пайда болуына әкелуі мүмкін, ал оның өзі су мен топырақ жағдайына әсер етуі мүмкін. Қоршаған ортаның ластану деңгейінің жоғарылығы сонша, таяу арадағы экологиялық жағдайды нашарлататын көптеген процестердің қайтымсыз болып қалуына қауіп төніп тұр. Ең алуан және маңызды ластану ол ортаның өзіне тән емес химиялық заттармен химиялық ластануы болып табылады. Олардың ішінде өнеркәсіптік-тұтынудан пайда болған газообраздық және аэрозольдық ластағыштар. Сонымен қатар атмосфералық ауада көмір қышқыл газдың көбеюі де ұлғайып жатыр. Сонымен қатар экологтарды Қазақстандағы су объектілерінің мұнай және мұнай өнімдерімен ластануы тоқтамай жалғасып жатқаны да алаңдатып отыр. Мұнаймен ластануы гидросфера мен атмосфера арасындағы газ және су алмасуының елеулі ауытқуларына әкелуі мүмкін. Жалпы алғанда ластағыш қасиетке тән барлық қарастырылған факторлар биосферада болып жатқан процестерге елеулі әсерін тигізіп отыр.

 

 

 

 

 

                                                         3

II Негізгі бөлім. Атмосфераның экологиялық ахуалы

2.1.Қазіргі атмосфераның  жағдайы

     Жыл сайын  жерге 2-5 млн тонна космостық  шаң түсіп отырады. Табиғи шаң  да Жермен жанасқан атмосфераның  құрамдық бөлігіне жатады. Ол  ауада қалқып жүретін радиустары 10^-16-10^-5м шамасындағы бөлшектерден тұрады. Атмосфераның төменгі қабаттарын шаңмен ластайтын көздердің арасында шөлді дала мен басқа да сусыз даланы айрықша атап кетуге болады. Атмосферадағы шаң буды суға айналдырумен қатар, күн радиациясын тікелей сіңіреді және тірі организмдерді күн сәулесінен қорғайды. Заттардың биологиялық жолмен ыдырауы көп мөлшерде күкіртті сутектің, аммиактың, көмірсутектерінің, азот оксидтерінің, көміртегі оксиді мен диоксидінің және т.б. түзілуіне және олардың атмосфераға түсуіне апарады. Атмосфералық ластануға табиғаттың алапат құбылыстарының қосатын үлесі айтарлықтай. Мысалы, орта есеппен жанартаулардың атқылау нәтижесінде жылына атмосфераға 30 - 150 млн/т газ және 30 - 300 млн/т ұсақ дисперсті күл тасталып отырады. Тек Пинатубо (Филиппин) жанартауы атқылаған кезде (1997 ж.) атмосфералық ауаға 20 млн тонна күкірт диоксиді шығарылды. Жанартаулар атқылағанда атмосфераға бірқатар химиялық ластағыштар - сынап, мышьяк, қорғасын, селен түседі. Ірі орман өрттері салдарынан да атмосфера көп мөлшердегі шаңмен ластанады.                                                Ауаны негізгі ластаушылар қатарына ауаға қорғасынды, көміртек оксидін, альдегидтерді, шаңдарды, әр түрлі газдар мен ароматты көмірсутектерді (бензаперин, фенантрен) және т.б. шығарып тұратын автотранспортты, жылу электростанцияларын, металлургиялық, мұнай өндіретін және т.б. химиялық өндірісорындарынжатқызады.Атмосфера табиғи жəне жасанды (антропогендiк) жолмен ластанады.Табиғи ластану. Атмосферада үнемi белгiлi мөлшерде шаң болады. Шаң табиғатта жүретiн табиғи процестер нəтижесiнде

                                                       4

түзiледi.Шаңныңүштүрiболады: минералдық (органикалықемес), органика-лық жəне космостық.Тау жыныстарының үгiтiлуi мен бұзылуы, вулкандар атқылауы, орман, дала, торфтардың өртенуi, теңiз беттерiнен судың булануы минералдық шаңның түзiлуiне себеп болады. Органикалық шаң ауада аэропланктондар — бактериялар, саңырауқұлақтардың споралары мен өсiмдiктердiң тозаңдары, т.б. түрiнде жəне өсiмдiктер мен жануарлардың ыдырау, ашу, шiру өнiмдерi түрiнде болады. Космостықшаң жанған метеориттердiң қалдықтарынан түзiледi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5

2.2.Желдету жүйелері

          Бөлменің ішінде сыртқа қарағанда ауа көбірек ластанған: құрылыс материалдары зиянды заттарды бөледі, ал көмірқышқыл газ, ылғал, иістерді - бөлменің ішіндегі адамдар бөледі… Біз тыныс алатын ауа таза, салқын болуы үшін желдеткіш қажет. Ол бөлменің ішіндегі ауаны сыртқы, көшедегі ауамен алмастырады. Бұл адамдардың әсерлі және салауатты өміртіршілігі үшін қажет. Әртүрлі желдеткіш жүйелері.  Желдеткіш (латынша:ventіlatіo—желдету) — өндіріс орындарын желдетуде,аэроқоспаларды  құбырмен тасымалдауда,т.б. ауаны немесе басқа газдарды қозғалысқа түсіріп орнын ауыстыру үшін олардың артық қысымын (әдетте, 0,15 Мпа-ға дейін) тудыратын қондырғы. Олар үймереттерді және шахталарды желдетуге, қазан және пеш агрегаттарына ауа жіберуге не олардан түтін мен зиянды газдарды сорып тысқа шығаруға, материалдарды кептіруге, машина бөлшектері мен механизмдерін салқындатуға, сусымалы және талшықты материалдарды пневматикалық жолмен тасымалдауға, бірқатар технологиялық процестерді атқаруға, машина радиаторлары мен конденсаторын салқындатуға, т.б. қолданылады.Желдеткіш –бөлмелерді желдету кезінде немесе  аэроқоспаларды құбырлар арқылы тасымалдау үшін ауаны немесе басқагаздышамадантысқысымдайтынқұрылғы.Өнеркәсіптік желдеткіштердің стол үстіне қойылатын және аспалы желдеткіш түрлері кеңінен тараған. өшатын аппараттарда желдеткіштер тарту күшін тудыратын құрал ретінде (көтергіш желдеткіштер, турбореактивтік екі контурлы қозғалтқыш желдеткіштері,желдеткіш—фенестрон)пайдаланылады. Желдеткіштер қуат-тылығына қарай Вольттың үлестерінен (тұрмыстық желдеткіштер) мыңдаған кВт-қа (өнеркәсіптік желдеткіштер) дейінгі желдеткіштер, ал құрылымына байланысты — центрден тепкіш желдеткіш және осьтік желдеткіш болып ажыратылады. Желдеткіштер, негізінен, қозғалтқышпен белдікті беріліс арқылы немесе тікелей серіппелі муфтакөмегімен әрекетке келтіріледі.

                                                           6

Кішігірім желдеткіштердің  қалақшалы дөңгелегі тікелей  қозғалтқыштың білігіне бекітіледі, ал ірі желдеткіштер сору жылдамдығын  реттегіш және діріл бәсеңдеткіш  құрылғылармен жабдықталады.

CFM56 авиациялық қозғалтқышының  осьтік желдеткіші.

Центрден тепкіш желдеткіш.

      Желдеткіш іске  қосылғанда ауамен бірге сорылатын  аэрозольдер мен механикалық  қоспалар сүзгі материалда (аэрозольді  сүзгіде) тұнады да, содан кейін  сорбент, катализатор арқылы өткенде  ауа газдан тазарады. Ал, бақтерицидті  шам ды (ультракүлгін сәуле көзі) қосқанда ауа стерилизацияланады. Бөлме ішіне осылайша тазартылған ауа жіберіледі. Ауа тазартқыштың желдеткіш! ауаның жедел циркуляциясын тудыра отырып, ас үйдегі жылуды бірқалыпты таратады, бөлме қабырғасында бу конденсациясының түзілуін болдырмайды. Ауаны неғұрлым жақсы тазарту үшін тамақ дайындаған соң, ауа тазартқышты бактерицидті шаммен бірге іске қосулы күйі нде 20—30 минут қалдыру керек. Ауа тазартқыш іске қосылып тұрғанда, тамақ дайындау қажет болмаса, газ плитасын жағуға

                                                          7

болмайды. Себебі, сүзгі материалдық, лаксырлы қабаттың және пластмасса детальдардың бүлінуі, сондай-ақ аппараттық қызыл кетуі мүмкін. Жайып тұрған бактерицидті шамға тура қарауға болмайды, өйткені одан (ауа тазартқыштың төменгі қақпағын алып тастаған кезде) көзге зиян келуі мүмкін. Ауа тазартқыштың сүзгісіне шөккен заттарды мезгіл-мезгіл (алты айда 1 рет) тазартыл тұру керек. Тазалау шеберханада, қажет болған жағдайда, үй жағдайында жүргізіледі. Ол үшін ауа тазартқыштың қақпағын ашып, сүзгіш 2—3 сағат синтетикалық мат айы жууға арналған ерітіндіге салып қою керек. Содан кейін сүзгіш мұқият шайып, еппен сығады. Кептіру үшін ылғалды сорыл алатын матаның үстіне жайып, кепкен соң ауа тазартқыштың қақпағына серпінді қапсырмамең беттің, қақпақты орнына қояды.Сорбент катализаторды регенерациялау үшін оны пластмасса кассетадан жуылып тазартылған, кептірілген табақшаға ауыстырыл, плита духовкасының ортаңғы бөлігіне қою қажет. Осы күйде сорбентті 3—3,5 сағат бойы 250—300 СС температурада қыздыру керек. Қызған кезде сорбенттің зиянсыз болғанымен, тым жағымсыз иісі шығады. Сондықтан ас үйдің терезесін ашып, есікті жауып тастаған (мүмкіндігіне қарай алғашқы бір сағатта) жөн. Өңдеуден өткен сорбентті кассетаға салып, ауа тазартқышқа орнатады. Сорбент ретінде пайдаланылатын активтелген көмірлі белгілі уақыттан кейін жаңа оймен алмастырады. БЭВ-1 (сорбентсіз) ауа тазартқышының сал-мағы 20 кг, мөлшері 550X600X250 мм. Тұтынатын қуаты 50 Вт, 220 В кернеуге есептелген. 

"Желдеткіш жүйелерінің  қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламенті

1. Осы "Желдеткіш жүйелерінің  қауіпсіздігіне қойылатын талаптар" техникалық регламенті (бұдан әрі  - Техникалық регламент) өнеркәсіптік  өндіріс объектілерінде қолданылатын  желдету жүйелеріне және олардың  құрамаларына қолданылады.  
                                                           8

2. Желдету жүйесінің құрама  бөліктерінің (дайын өнімнің) сәйкестендірілуі  қосымшада келтірілген Сыртқы  экономикалық қызметтің тауарлық номенклатурасының кодтарын (бұдан әрі - СЭҚ ТН) пайдалану жолымен анықтау үшін жеткілікті жиынтық ретінде таңбалау және жолдама құжаттар бойынша, белгілері, шарттары, көрсеткіштері мен талаптары бойынша жүргізіледі.  
3. Осы Техникалық регламент ұйымдардың мынадай: 

1)өндірістері А және  Б өрт қауіптілігі санаттарына  жатқызылған;  
2) радиоактивті заттарды өндірумен және сақтаумен байланысты; 

3)жерастытау-кенжұмыстары;  
4) ерекше мақсаттағы желдету жүйелеріне қолданылмайды. 

4) Желдету жүйелері мен  құрама бөліктерін қолданумен  байланыстыжәне құрылымдық қасиеттері  мен сипаттамаларына, сондай-ақ  дайындау, құрастыру, сынау, баптау, өндіру үдерістерін ұйымдастыруға,  пайдалануға және жөндеуге қойылатын  талаптарға тәуелді тәуекелдер  мыналарға:

1) ауыр зардаптар әкелетін  желдету жүйенің құрама бөліктерінің  сыну;  
2) дайындау, құрастыру, сынау, баптау, пайдалану және жөндеу, сонымен қатар өндіру үдерістерін келіспей ұйымдастыру кезінде механикалық зақым алу; 

3)электрліктоқпензақымдану; 

4) желдету жүйенің жауаптылық  аумағында ауаның жоғары немесе  төменгі температурасымен байланысты  аурулардың пайда болу; 

5) желдету жүйесін пайдалану  және оны одан әрі пайдаға  асыру кезінде қоршаған ортаны  ластау тәуекелі болып бөлінеді.  
5. Келтірілген тәуекелдерді төмендетуді жобалау, дайындау, құрастыру, сынау, баптау, пайдалану, жөндеу және желдету жүйелері мен олардың құрамаларын одан әрі пайдаға асыру сатыларында жүргізіледі.

 

 

                                                       9

                                   2.3.Ауаны тазарту жүйесі

     Therapy Air ауаны тазарту жүйесі ластанудан бөлмені тазартуға және жаңадан таза ауамен дем алуға мүмкіндік береді. 
Үйде және офисте өмір мен тыныс үшін сауырақ жағдай құратын болады. 
Құрал шаңнан, бактериядан, темекі түтіні мен басқа ластаушы заттардан ауаны қорғайды. Әрбір адам ғимаратқа кіргенде Therapy Air ауаны тазарту жүйесімен жабдықталған өзгешелікті байқайды! Қызметкерлер, клиенттер мен отбасы мүшелері – әсіресе аллергиядан зардап шегушілер – жеңілдікті сезеді және еркін дем алады.Zepter –ден Therapy Air ауаны тазартқыш жүйесі шаңнан, ауа салқындатқыштан, темекі түтінінен, гүл тозаңынан, камин түтінінен, пестицидтермен, аэрозоль сперейімен, ауа ылғалдандырғышпен, үй жануарлары түбітімен және көгеру спораларымен ауаның ластану деңгейінтөмендетеді .

Биосфера  және қоршаған ортаны қорғаудың қосылған  компоненттерінің арасынан  атмосфера  барынша  сезгіш болып табылады, оған тек газ тәріздес ластаушылар ғана емес, сонымен бірге сұйық және қатты заттар да келіп түседі. Біздің жер шарын қоршап тұрған атмосфера нені білдіреді? Бізді қоршап тұрған ауа – бұл газдардың қоспасы. Қазақстан үстіндегі

                                                          10

атмосфераға улылығы  жоғары газ тәріздес және қатты заттардың маңызды қоспасы бөлінеді. Егер әр түрлі тұрақты көздерден лақтырындылардыңсанын салыстыру  қажет болса, онда шамамен 50 пайызы жылу-энергия көздерінен лақтырылады, ал 33 пайызы тау-кен және түсті  металлургия кәсіпорындарынан лақтырылады. Әрекет етудің барынша кең  радиусы азот пен күкірт тотығы болып табылады.Олар  маңызды ара қашықтықта тасымалданады және ауыл шаруашылығына  маңызды әсер етеді. Атмосфералық ауаның ластануына Қарағанды (жылына  1  млн.  тоннадан артық), Павлодар (400  мың. тоннадан артық),  Шығыс-Қазақстан (200  мың. тоннадан артық)  облыстары  негізгі үлес  қосады.  Барынша ластанған  қалалар және өнеркәсіп орталықтары Өскемен,  Алматы, Шымкент, Риддер болып табылады.