Векторлық форматтағы бағдарлама

 

 

 

 

 

 

РЕФЕРАТ

Тақырыбы: Векторлық  форматтағы бағдарлама

 

 

 

 

                                                           Тексерген: 

                                                            Орындаған: 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                

 

 

 

 

                                      Жоспар

 

Сандық  картографиядағы ГАЖ мүмкіндіктері.

 

Негізгі бөлім

 

а) Геоморфологиядағы  және геологиядағы сандық картография

б) GISARC/INFO бағдарламасында бедердің моделін құрастыру.

Қорытынды

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Негізгі бөлім

 

               Векторлық форматтағы бағдарламалар

  Компьютерге салатын және өнделетін суреттер, полиграфия мен интернетте қолданатындар сандық түрде болады және екі үлкккен классқа бөлінеді.Олар: векторлық және растрлық.

 

Векторлық суреттер нүктелерді математикалық сипаттау мен қисықтарды қосатын суреттердің сегменттері негізінде құрылған.Қисықтар тұйық және ашық болады және түйіндермен шектелген айқасқан сегменттердің мөлшерінен тұрады. Контур қалай тоқтаусыз болса, солай өзіне градиенттік, көркемдік, сызбалы және т.б. контур түрлерін қосатын біршама күрделі типтерге жатады. Контурларға анықталған қасиеттері күшейту үшін (жарты ұзындық, түсі, градиенті, т.б.) бағдарламада арнайы бұйымдар бар. Әртүрлі контурлардың ішкі облысы арнайы түспен, өрнекпен немесе градиентпен салынады.            Векторлық суреттердің өзгеруі нүктелердің орналасуының өзгерісі нәтижесінде және контурлардың қалыбы мен сегменттердің өзгеруінің нәтижесінде болады.Векторлық суреттер жиі түрде Post Script-тағы бағдарламалықкод түрінде болып келеді. Бұл бағдарламалық код графикалық бағдарламаның интерфейсімен орындалатын векторлық графиканы сипаттайтын стандарттық тіл. Бағдарламалық код- қандай болсын векторлық суреттің негізі, ол суреттерді еркін түрде өзгертуге болады, сонда да редакциялау мен масштабтау кезінде суреттердің сапасы өзгермейді, сонымен қатар доғарылған операция көлемі «шексіз» болады.

Код суреттің рұқсаттылығын  біршама кең түрде берілімдерді жоғалтпай өзгертуге мүмкіндік  береді және ең үлкен өлшемді емес, осының арқасында оларды басқа бағдарламаларға импорттағанда артықтанады.

Тәжірибеде векторлық суреттер шрифтті редакциялау мен қалпына келтіруге арналған логотип пен нышан, әртүрлі өлшемдерді иллюстрациялауда қолданылады. Растрлық суреттердің векторлық қалыпқа келтірілуі жиі түрде қолмен және автоматты түрде орындалатын контурланған суреттердіалуға және редакциялауда, өзгерту үшін қолданылады. Векторлық графиканың бағдарламалары әртүрлі типтегіграфикалар мен жаңартылатын диаграммаларды тез және эффективті түрде салуға мүмкіндік береді.    

 Растрлық  суреттер векторлыққа қарағанда  абсолютті түрді басқа тәсілмен  сипаттайды. Растрлық суретті құрудың негізгі пиксельдер б.т. Пиксельдер- бірдей өлшемді ұсақ түсті квадратшалар болып келген суреттің элементар бөлшектері. Ол суреттің барлық бұйымдарын  көрсетеді. Пиксельдердің үйлесуі мозайкалық суреттің құрылу принципі бойынша суреттің үздіксізкөрсетілімнің иллюзиясын құрайды. Пиксельді сипаттайтын  параметр,ол- оның түсі. Растрлық суреттер ұсақ бөлшектерден тұратындықтан, олардың әрқайсысының түсі туралы ақпаратты бөлек сақтау қажет. Сондықтан векторлық суреттермен салыстырғанда ол бөлшектердің өлшемі біршама үлкен. Сол себепті векторлық суретке қарағанда растрды редакциялау қиын,және ол жұмыс оның пиксельдерін құрайтын түстерді өзгерту арқылы жүзеге асады. Мысалы, суретті үлкейтудің нәтижесінде жүзеге асырылады, соның нәтижесінде бір түспен  басқа түстерге өту дәрежесі жоғалады, және сурет түйіршікті бола бастайды.

Егер керісінше, суретті кішірейтсек, одан артық  пиксельдерді көруге болады. Екі жағдайда да суреттің сапасы нашарлайды. Векторлыққа қарағанда  растрлық графиканың тиімділігіне оның суретті сандық беруіндей реалдықты жатқызуға болады. Ереже бойынша, суреттің рұқсаттылығы оның бағытталу қажеттілігіне байланысты құрылады, сондықтан барлық растрлық суреттер оның рұқсат етілуіне тәуелді және оларды құру кезіндегі корректық таңдауларды қажет етеді.

Растрлық графиканың бағдарламалары түр, нюанс, кереғар, сақталу  және суреттің жарығымен жұмыс жасауға  мүмкіндік береді, ал түстерді қалпына келтіру түстердің жеке облыстарын және оның түстік гамасын редакциялауға мүмкіндік береді, сонымен қатар көрші пиксельдерге өз әсерін тигізбейді. Растрлық графиканың бағдарламаларын импортталатын суреттерді редакциялауға, кәсіби түрде суреттерді өндеуге, бұзылған суреттерді қалпына келтіруге, сонымен қатар суреттерді сканерлеуге қолданылады. 

Coreldraw графикалық  редакторы суреттерді құру мен  редакциялауға арналған. Coreldraw-ның кеңінентаралуы ыңғайлы интерфейспен, графикалық кейіптерді құру мен редакциялау амалдарының үлкен көлемділігімен, алынған суреттердің жоғары сапалылығымен түсіндіріледі. Редактордың көмегімен кәсіби иллюстрацияларды құруға болады, сонымен қатар бұл жұмыс аз күш кетеді. Coreldraw графикалық редакторы векторлық графиканы құруға  және редакциялауға арналған, бірақ растрлық графикамен жұмыс істеуге де мүмкіндік береді.      

Coreldraw-ны ашқаннан  кейін экранда бағдарламаның  жұмыстық терезесі пайда болады. Жоғары бөлігінде тақырып, тмақ, мәзір және стандартты саймандар тақтасы орналасқан. Оң жақта саймандар тақтасы (Tool box) орналасқан. Ортасында жұмыс облысы деп аталатын қағаз беті орналасқан. Сол жақта түстердің бояулары орналасқан.

Coreldraw редакторында  объект түсігінігі негізгі түсінік  б.т. Векторлық форматтағы суреттердің құраушылары көптеген объектілер б.т. Олар бір-бірінен байланыссыз құралады және редакцияланады. Объект деп бейнелеу элементін айтады: түзу, қисық, тұйық қисық, тікбұрыш, эллипс, көпбұрыш және т.б. Суреттің элементтерінің көбінің ішінде объектілер тобы құрылады. Ол кейіннен объектіге өзгеруі мүмкін және ары қарай бір бүтін ретінде редакциялануы мүмкіндік  береді.       

Coreldraw –ғы қандай  да бір векторлық объект өзінің сыртқы түріне тәуелсіз жалпы сипаттама қатарына ие.    

  

Түйіндер мен сигменттер объектігнің түіндерін қосады. Олардың координаталары объектінің сыртқы түрін анықтайды.      

Объект ішінің облысы немесе бояу бірыңғай, градиенттік  немесе өрнектік болуы мүмкін. Сегменттермен  құралған объект  контуры қалыңдықпен және түспен сипатталды, сонымен қатар тұйық н\е алшақ болуы мүмкін.  Coreldraw-ғы маңызды объект болып қисықтар табылады. Еркін қисықтармен жұмыстың негізіне математик Пьер Безьенің теоремасы негізделген. Ол теорема : өзінің бастапқы және соңғы нүктелеріндегі екі вектордың көрсетілуінің көмегімен қисықты өзгерту және салу мүмкіншілігі . Қисықты сипаттайтындар: екі бағыттағыш қимамен өзгертетін қисықтық, қисықтың дәрежесі, еңкейме. 

Редактордың графикалық интерфейсінің негізгі элементі болып саймандар тақтасы (Tool box) табылады. Ең қажетті саймандардың бірі болып Tool box тақтасында орналасқан және Pick Tool (таңдау) деп аталатын бағытша табылады.      

Бұл саймакнның көмегімен  біз ерекшелеуге және әр түрлі  амалмен ерекшеленген  объектілерді қайта өзгерте аламыз. Ерекшелеу үшін таңдалынып алынған объектінің үстіне тышқанның сол жақ түймесін басу керек, содан кейін оның жан-жағында төртбұрышты болып орналасқан сегіз нүктелі-маркер пайда болады.       

Тышқанның сол  жақ түймесін басып, оны жібермей және бұрыштық маркерінің орнын ауыстыра отырып, ерекшеліген объектінің өлшемін өзгертуге болады, яғни оны масштабтауға болады. Ортанғы маркерлермен  объектіні созады. Объектінің қайтадан басқанда маркерлер бағытшаға ауысады, содан кейін объектіні бұруға болады. Ортанғы бағытшаларының көмегімен объектіні енкейтуге болады.      

Келесі сайман-Shape Tool. Ол түйіндерді редакциялауға арналған. Қисықтардың түйіндерін толық түсіну үшін векторлық редакторда графикалық объектілердің қалай құрылатынын білу керек. Векторлық редакторда құрылатын барлық графикалық мүсіндер векторлық графиканың үлгісі болып табылады. Бұл оларды салғанда векторлық геометрияның амалдарды қолдануды білдіреді. Векторлық суреттер сапасын жоғалтпай үлкейтілуі мүмкін, сонымен қатар біршама көлемде үлкейтілген сурет компьютердің жадында оның кішірейтілген көшірмесіне қарағанда аз орын алады. Векторлық графиканының барлық салынған сызықтары түйіннің  координаталарымен және оның қисықтарының қимасын жалғайтын математикалық теңдеулермен сипатталады.       

Векторлық сурет үлкейген кезде теңдеудің коэффициенттері жаңа өлшемге лайықтанады, және сондықтан сапасы жойылмайды. Келесі сайман сіздерге таныс, ол –ZoomToоl, оның арқасында суреттің масштабын өзгертуге болады. Берілген сайман бұйымдарды тынғылықтағанда, жұмысқа толығымен қарағанда, және т.б. қажет. Бұл сайманды қолдану қарапайым: тышқанның сол жақ түймесін сізге қанша рет керек болса, сонша рет шертіп, жібермей ұстап, жақындататын облысты ерекшелейсіз.       

Келесі сайман- Freehand Tool (қисық), оның көмегінсіз сурет  салу мүмкін емес. Бұл сайман қарапайым қарандашпен бірдей.Сіз тышқанның сол жақ түймесін басып, оны жібермей курсорды экранның бойымен жүргізгенде, курсордың артында із қалады, ол –сызық. Суреттелетін сызықтың бүгілу нүктелері автоматты түрде түйіндермен белгіленеді. Түйіндер сызықтың бойымен біркелкі орналаспайды және суретті суретті салынып бітіргеннен кейін көрінеді.Сол сияқты бұл сайманның көмегімен тік сызықтарды салуға  болады, бірақ олар қисықты сызықтарға қарағанда оңай орныдалады. Тышқанның түймесін басып, оны ұстап тұрып, курсорды жүргізудің орнына, тышқанның түймесін  сызықтың басындағы нүктесіне басу керек. Тышқанды жылжытып, қайтадан шерту сызықтың аяғын білдіреді. Бұл екі рет шертуден пайда болған екі нүктенің тура сызықтың қимасы б.т. Содан кейін біздің тақтада Rectange Tool сайманы орналасқан. Оның көмегімен тік төртбұрыш салынады. Бұны салу үшін тышқанның сол жақ түймесін бұрыштардың біреуі орналасқан нүктеге шертіп, жібермей ұстап тұрып, тышқанды диагональ бойынша тікбұрыштың қарама-қарсы бұрышына жылжытамыз. CTRL клавишын басқанда жақтарының өлшемі автоматты түрде түзетіледі, соңында дұрыс квадрат аласыз SHIFT клавишын басқанда тік бұрыш ортанғы нүктеден бастап салынады. Тікбұрышты бояу үшін оны тышқанның шертуімен ерекшелейді және тышқанның сол жақ түймесі арқылы бояудағы қажет түске шертеміз, ол жұмыс облысының сол жағында орналасқан.       

Келесі сайман- Ellips  ТooI. Бұл сайман эллипс салу үшін қолданылады, ал оларды салу тәсілдері- үстірт-пішіндерді құру үшін пайдалы сайман. Бұл сайман қандай да бір графикалық объектілерді дайындау үшін қолданылады.      

Эллипсті салу үшін тышқанның түймесі ойлаған  төртбұрыштық облыстың бұрыштарының біреуінің  нүктесіне шертіп, тышқанды басқа  жерде орналасқан бұрышқа жылжытады. Жағдайдың жолында  орталықтың бастапқы және соңғы нүктелерінің координаталарының мәні көрсетіледі, сонымен қатар тік бұрыштың енінің  және биіктігінің мәндері.  Содан кейін тышқанның түймесін жіберіңіз, сонда жағдай жолында сіздің салған эллипсіңіздің әр түрлі параметрлері көрінеді. Мысалы, орталық, биіктіктік, енінің және т.б. координаталары.       

Безье қысығы сайманы  тік және толқынды қисықтарды тышқан арқылы олардың түіндерін көрсете  отырып салады. Сонымен қатар жаңа түйін оның алдында салынған түзудің  немесе қисықтың түйіндімен қосылады. Бұл әдіс қиын мүсіндерді оңай және тез салуға мүмкіндік береді. Бизье қисығы арқылы қисық салу үшін саймандар тақтасындағы қисық түймесіне тышқанды шертіп, оны жібермей ұстау керек. Сонда қалқымалы жақта п.б. Безье қаймағына шертіңіз Тышқанның көрсеткішін бірінші түйін орналасатын жерге буксирлеңіз, сосын келесі түйін орналасатын нүктеге буксирлеңіз. Тағы да түйін орнату үшін алдындағы қадамды  орындау қажет. Түзу сызық салу үшін Бизье сызығы сайманына шертіңіз, содан кейін келесі түйін орналасатын жерге шертіңіз  тағы да қажет жағдайда қайталау керек. Суретті аяқтау үшін  «пробел» клавишын басу керек н\е саймандар тақтасындағы басқа саймандар  таңдау қажет. Coreldraw саймандары  объектілердің сыртқы түрі мен тұспалдылығын өзгертуге мүмкіндік береді. Қайта өзгертуді орындау тышқанның н\е қасиеттер мен трансформацияның элементтерін қлданудын көмегімен жасауға болады.  Графикалық және мәтідік объектілердің  келесідей қайта өзгерулері мүмкін: жағдайының өзгеруі, айналу, масштабтау, созылу, қисаю. Бір объект сияқты бірнеше таңдалған  және топтастырылған  объектілерді трансформациялауға болады. Бір объектіге бірнеше өзгертулерді қолануға болады.

Компьютерге салатын  және өнделетін суреттер, сонымен  қатар полиграфия мен интернетте қолданатындар сандық түрде болады және екі үлкккен классқа бөлінеді.Олар: векторлық және растрлық.

Векторлық суреттер нүктелерді математикалық сипаттау мен қисықтарды қосатын суреттердің сегменттері негізінде құрылған.Қисықтар тұйық және ашық болады және түйіндермен шектелген айқасқан сегменттердің мөлшерінен тұрады. Контур қалай тоқтаусыз болса, солай өзіне градиенттік, көркемдік, сызбалы және т.б. контур түрлерін қосатын біршама күрделі типтерге жатады. Контурларға анықталған қасиеттері күшейту үшін (жарты ұзындық, түсі, градиенті, т.б.) бағдарламада арнайы бұйымдар бар. Әртүрлі контурлардың ішкі облысы арнайы түспен, өрнекпен немесе градиентпен салынады.            Векторлық суреттердің өзгеруі нүктелердің орналасуының өзгерісі нәтижесінде және контурлардың қалыбы мен сегменттердің өзгеруінің нәтижесінде болады.Векторлық суреттер жиі түрде Post Script-тағы бағдарламалықкод түрінде болып келеді. Бұл бағдарламалық код графикалық бағдарламаның интерфейсімен орындалатын векторлық графиканы сипаттайтын стандарттық тіл. Бағдарламалық код- қандай болсын векторлық суреттің негізі, ол суреттерді еркін түрде өзгертуге болады, сонда да редакциялау мен масштабтау кезінде суреттердің сапасы өзгермейді, сонымен қатар доғарылған операция көлемі «шексіз» болады.

Код суреттің рұқсаттылығын  біршама кең түрде берілімдерді жоғалтпай өзгертуге мүмкіндік береді және ең үлкен өлшемді емес, осының арқасында оларды басқа бағдарламаларға импорттағанда артықтанады.

Тәжірибеде векторлық суреттер шрифтті редакциялау мен қалпына келтіруге арналған логотип пен нышан, әртүрлі өлшемдерді иллюстрациялауда қолданылады. Растрлық суреттердің векторлық қалыпқа келтірілуі жиі түрде қолмен және автоматты түрде орындалатын контурланған суреттердіалуға және редакциялауда, өзгерту үшін қолданылады. Векторлық графиканың бағдарламалары әртүрлі типтегіграфикалар мен жаңартылатын диаграммаларды тез және эффективті түрде салуға мүмкіндік береді.

 

                                       Векторлық форматтағы көріністер

Геоақпараттық жүйелер (ГАЖ) – кеңістіктегі мәліметтерді жинаумен, сақтаумен айналысатын жүйе. Басқаша айтқанда қолданушыларға сандық карталарды іздеумен оларға анализ жасауға мүмкіндік беретін құралдар және нысандар туралы қосымша ақпарат береді.

ГАЖ-да СУБД мүмкіншіліктері  бар, расторлық және векторлық графикаларының редакторлары және аналитикалық мүмкіндіктері картографияда, геологияда, метеорологияда, экологияда қолданылады.

ГАЖ-ды бәрнеше топқа бөледі. Олар: глобальды ГАЖ, субконтинентальды  ГАЖ, ұлттық ГАЖ, аймақтық ГАЖ, субаймақтық  ГАЖ және жергілікті немесе локальды ГАЖ.