Қабаттың мұнай бергіштігін арттыру

Мұнайды көміртегінің кос тотығымен ығыстыру»

Сұрақтар

1. Тұткырлығы жоғары суды қолдану
2. Суда СО2 еріген ертінділерді қолдану
3. Сілті ерігіндісінің қолдану

Біртексіз коллектордан мұнайды ығыстырып шығару үшін тұткырлығы жоғары суды қолданудың тиімділігін беруі мүмкін.

Бұл жағдайда су мұнай байланысының неғұрлым тепе-тең қозғалысына және қабаттың соңғы мұнайбергіштігін көтеруге жағдай жасалады.

Суды коюландыру үшін әртүрлі суда еритін полимерлер қолданады, олардын ішінде неғұрлым жақсы нәтижеге полиакриламидтердің (ПАА) судагы ерітіндісін пайдалану кезінде кол жеткізеді. Бұл полимер суда жақсы ериді және оның судағы аз концентрациясы тұткыр ерітінділер түзеді.

Мұнайды ығыстыру үрдісін практикалық тұрғыдан жүзеге асыру барысында. алғашкы кезде қабатта түткыр ерітіндінің шоғырын тудыру үшін аздаған мөлшердегі қоюланған суды айдайды. Одан әрі пайда болган шоғырды кабат бойына итеру үшін қарапайым су айдайлы.

Түтқырлығы жогары жұмыс агенті ретінде көбіктерді колдануга болады. Оны арлайы ауаланған газдалған суда көбірек түзейтін заттардың 0.2-1.0% косу аркылы дайындайды. Көбіктердің тұтқырлығы судың тұтқырлығынан 5-10 есе көп.

Полимерлі ерітінділер-бұл жоғары молекулярлы химиялық реагент- полимер. Оның аздаған     концентрациясының    көп    судың    тұтқырлығын    едәуір    ұлғайтады.    

Мұнаймен және сумен спирт сұйык көміртегінің қос тотығы араласа алады жақсы спирттер(бутилді,пропилді) суда нашар ериді, ал баскалары (этилді және метилді) керісінше мұнайда нашар ериді. Көміртегінің қос тотығы суда және әртүрлі құрамдағы мұнайларда ериді.

Қысым көтерілген сайын СО2 -ң суда жақсарады, ал теператураны көтерілес керісінше нашарлайды.

Суда СО2 еріген кезде, оның туткырлығы елеусіз ұлғаяды. Судағы СО2-ң массалык құрамы 3-5%-ды құраса. оның тұткырлыгы 20-30%-га ғана ұлғаяды. СО2 суда еріген кезде түзілітін көмір қышқылы СОз қабаттағы жыныстар мен цеменггердің кейбір түрлерін ерітіп. оның өткізгіштігін арттырады (құмтастардікін 5-15%-ға, доломиттердікін 6-7%-га). СО2 бар жерде сазды түйіршіктердің ісінуі төмендейді. Судағы көміртегінің қос тотығы жыныс түйіршістердің бетін жабқан пленкалық мұнайды жарып,  шығаруға қабілеіті және сулы пленканың бұзылу мүмкіндігін азайтады. Осының әсерінен мұнай тамшылары аз фазалық керіліс кезінде кеуекті каналдарында еркін ораналасады және мұнайдың фазалық өткізгішітгі ұлғаяды.

Мұнайда СО2 - еріген кезде мұнайдың тұткырлығы азайып, тығыздығы өседі, ал көлемі едәуір үлғаяды: мұнай ісінген сияқты болады.

Мұнайда СО2 еріген кезде, оның көлемінің 1.5-1.7 есеге улғаюы тұтқырлығы ал мұнайдан тұратын кен орындарын игеру кенде қабаттың мұнайбергіштігін арттырудағы улесі зор. Тұтқырлығы аз мұнайды ығыстыру кезінде негізгі фактор, ығысғыруды жақсартатын фактор-мұнайдың СО2 еріген кезде оның тұткырлығын азайту, мұнайдың бастапқы беттік керілісі үлкен болғап сайын.

Қарапайым технологиямен , яғни әдеттегі су айдау әдісімен және судың ыкыстырушылық касиетін жаксарту арқ (БЭЗ, полимерлер, сілтілер колдана отырып) мұнай кен орындарына су айдағаннан кейін де, жер қойнауында 30-70% дейінгі мұнайдың бастапқы алынбай қалып қояды. Бұлар қабаттың суланған ауданында аймағында қалдық мұнай түрінде және сумен қамтылмаған катпарлар, линзалар, қабатшалар түрінде шашыраңкы орналасқан күрделі жағдаида орн. Суланған қабаттағы қалдық мұнаиды тек қана мұнай және сумен жақсы араласатын ж/е байланысқан жерінде ең төменгі фазааралық керіліске ие агенттер ғана ығыстырып алады. Мүндай жағдай мұнайды көміртегінің қос тотыгымен(СО2) және мицеллярлы ерітінділермен ығыстыру барысында тундайды, бүлар мұнайды ығыстыру кезінде байқалатын капиллярлық күштердің кері әсерін толықтай жояды.

Бұл әдістер жұмыс агентімен камтылған аймақтағы кордың мұнай 2-5%-га дейін төмендетуге қабілетті едәуір тиімді және болашағы бар әдістер қатарына жатады. Бұл әдіетер біздің мұнай кәсіпорындары үшін өз манызасына ие, өйткені белгілі игерілі жаткан кен орындарындағы   қалдық мұнайдың негізгі  бөлігі,  суланған  қабаттардағы  қалдық  мұнай фазааралық керіліс азайып және жыныстардың сумен шайылуы жаксарады. БЭЗ-ң ертіндісін айдау үрдісінен сілтілі су айдау үрдісінің айырмашылығы мынада, яғни сілтілі су айдау кезінде БЭЗ-тар мұнай мен сілті ерітіндісінің байланысқан жерінде жүріледі.

Сілті ерігіндісінің жоғары әрекеттілігін сақтау үшін скважина жоғары құрамдағы СаОН-н айдайды, одан соң оны таза судың әсерімен кабат бойына ығыстырады. Лабораториялық мәліметтер бойынша сілтілі су айдау нәтижесінде мұнайбергіштік 5-15%-ке өседі.

Сілтілі ерітінді дайындау үшін: күйдіргіш натр(каустикапық сода) СаОН; көміркышқыл натрийін(калиденген сода) Са2СО3; аммиак гидраты СаН4ОН; натрий силикаты Nа2SО3; колдануға болады.

Осылардың ішіндегі ең әрекеттісі күйдіргіш натрий мен натрий силикаты.

Әдістің негізгі кемшілігіне мүнайдың әрекеттілгі бойынша оны қолданудың өте қатал критериін жатқызуға болады. Қабат суының және айдалатын судын минерализацияланған және жыныстардағы аз құрамының жоғары болуы өзісті қолдану мүмкіндігін шектейді. Мұнайдың жеткіліксіз әрекеттілігі, судағы тұздарды және жыныстардағы саздың кұрамы сілті шығын ұлгайтып мұнайды ығыстыру тиімділігін азайтады.