Әлеуметтік тәрбие

Әлеуметтік тәрбие – бұл  адам- адам қатынастары желісінде  жүргізілетін тәрбие, яғни тікелей  адамаралық байланыстар және осы  мақсатқа арнайы ұйымдастырылған қоғамдық мекемелер ( қайырымдылық қорлары, ұйымдар, бірлестіктер т. б тарапынан болатын  істер. Қоғамдық тәрбие проблемаларын арнайы педагогика саласы зерттейді. Оның пәні- тұлға. Қалыптастырушы ықпал жасайтын қоршаған орта заңдылықтары. Дәлірек айтқанда, отбасы, ресми ұйымдар, бұқаралық ақпарат құралдары. Әлеуметтік жұмыстар – адам мен адамның инабаттылық қатынастары қажеттігінен туындаған әлеуметтік іс-әрекет құбылысы. Қазіргі күнде әлеуметтік  тәжірибе жұмыстары келесі салаларға бөлінген

 Ортасы,балаларға жәрдем, денсаулық және салауатты өмір  салты, білім көтеру, тәрбие түзету  мәселелері.Әлеуметтік жұмыстың мамандық ретінде қалыптасуы және негізгі міндеті – бала мен жасөспірімдерге құзырлы көмек көрсету, әлеуметтік мәдени ортаны ізгілендіру, тұлғаның әлеуметтік қалыптасуына ықпал ету болып табылады.Бүгінгі мектеп психологтары мен әлеметтік педагогтардың алдында үлкен де, күрделі міндеттер тұр.Әлеуметтік педагог мектепте төмендегідей негізгі бағыттарда жұмыс жасауы қажет 1.Диагностикалық қызметі 2.Өз қызметі шеңберінде көмекті қажет ететін балаларды әлеуметтік қорғау. 3Кәмелетке толмағандардың, ата-аналардың құқықтық тәрбиесін ұйымдастыру.4.ерекше назардағы оқушылармен жұмыс. 5.Сынып жетекшілеі, медициналық қызметкерлер, ата-аналар комитетімен т.б. өзара қарым-қатынасты үйлестіру.       Өз қызметінде әлеуметтік педагог ҚР Конституциясын, бала құқығы туралы Конвенцияны,ҚР бала құқығын қорғау туралы заңын, Отбасы туралы заңын, ҚР басқа да нормативтік актілерін басшылыққа алуы қажет. 

Білім беру мекемелерінің  әлеуметтік педагогтарының құжаттары  мен әдістемелік әдебиеттерінің тізімі. Бала құқығы туралы Конвенция ҚР бала құқығын қорғау туралы Заңы Әлеуметтік педагогтың лауазымдық міндеттері. Әлеуметтік педагогтың жылдық және айлық жоспарлары оқушылар тізімі.

Мектепішілік бақылауда  тұратын

Қорғаушылық органдарының бақылауында  тұратын көп балалы бір ата-анасымен аз қамтамасыз етілген отбасы балалары қолайсыз отбасы балалары мүгедек балалар тізімі. Патрионаттық отбасы тәрбиесіндегі балалардың жеке карточкалары. Ата-аналар үшін жадынама, әдістемелік нұсқаулар

 

Баланың әлеуметтік мәселелерін  шешу және мұғалім мен оқушы арасындағы кикілжіңді реттеуге арналған әдістемелік  нұсқаулар

Қала мен аудан бойынша  оқушылар мен ата-аналарға арналған, олардың өзекті мәселелерін щешу жодарына көмектесетін анықтамалық  ақпарат

Кіріс және шығыс құжаттары

Атқарылған жұмыстардың  есебі 

Әлеуметтік педагогтың негізгі міндеттері мен қызмет мазмұны

1.Әлеуметтік педагог өз  қызметін үш бағытта жүргізеді 

Балалар мен отбасының  мүшелеріне жүргізілетін психодиагностикалық, психокоррекциялық қызмет әдістерін негіздеп сараптайды және өңдейді.

Социумдағы әлеуметтік жағдайды зерттеп және оған болжам жасау арқылы отбасы мен балаларға әлеуметтік- педагогикалық нақты көмек формаларын және түрлерін ұсынады.

Баланың жан-жақты психологиялық  дамуына жағдай жасау, оқу мен  тәрбиеге теріс көзқарасты жою, салауатты өмір салтына оңды көзқарас қалыптастыру, бала тұлғасы дамуының бұзылу себептерін анықтап, алдын-ала сақтандыру шараларын жүргізу, үгіт-насихат жұмыстары арқылы педагогтар мен балалардың психологиялық, құқықтық біліктілігінің жоғары болуымен анықталады.

2.Әлеуметтік педагогтың  міндеттері

Баланың жас ерекшелігінің  әрбір кезеңіне байланысты жеке дамуына  кешенді ықпал ету

Өзара қарым-қатынаста,оқу  барысында қиындыққа ұшыраған оқушыларға әлеуметтік-педагогикалық көмек  беруді қамтамасыз ету

Оқушы отбасының тәрбие жағдайын зерттеу

Баланың жеке дамуындағы ауытқушылықтың алдын-алу және болдырмау

Мектеп пен тұрғылықты мекен жайында тұлғаны қорғау, тәрбиелеу және оқу-ағартудың кешенді  жүргізеді

Оқушылардың жеке психо-медициналық және педагогикалық ерекшеліктерін зерттейді

Оқушының қызығушылығын, сұранысын, мінез ауытқышылығын ,шиеленісті жағдайларын анықтап, мезгілінде көмек  көрсетеді

Тәрбиеленушілердің өмірін қорғауды, қауіпсіздендіруді қамтамасыз етеді, оқушының қиындығы мен проблемаларына, тәртібіндегі ауытқулары кезеңінде тез арада әлеуметтік көмек және қолдау көрсетеді

Тұлғаның дамуы мен  тәрбие проблемаларын шешуде отбасылармен серіктестік, әріптестік қарым-қатынастар орнатып, ынтымақтастықпен жұмыс жүргізеді

Әлеуметтік-педагогикалық  диагностика әдістемесін анықтайды

Патрионат бойынша тұрғын үй ,зейнетақыберу,жетім балалалар мен ата-ана қамқорлығынсыз қалған баланың мүліктік және мүліктік емес құқы бойынша жұмыс жүргізеді.

Сабақтан тыс уақытта  оқушының физикалық және дарындылық талабын дамытуға жағдайлар жасайды.

Медициналық-әлеуметтік тәуекелшілдер  тобына жататын балаларды анықтайды.

Мемлекеттік, қоғамдық ұйымдар  мен балалар арасында қарым-қатынас орнатады.

Әлеуметтік ортадағы гуманистік, рухани- адамгершілік қатынастардың  қалыптасуына ықпал етеді.

Тұлғаның қоғам өміріне  тиімді кірігуіне, Отанды сүю, қоршаған табиғи ортаны аялауына және азаматтық  тәрбие беру шараларына ықпал етеді.

Психологпен, мұғалімдермен, ата-аналармен немесе оларды ауыстыратын  адамдармен бірлесіп, тығыз қарым-қатынаста  жұмыс істейді.

Білім беру ұйымдарының білім  бағдарламаларын құрастыруға, бекітуге, оны жүзеге асыруға қатысады және өзінің құзіреттілігі бойынша олардың орындалуына жауап береді

Әлеуметтік педагогтың құқығы

Баланың педагогикалық медициналық  құжаттарын қарауға

Сабақтарға қатысып отыруға

Баланың денсаулығы мен құқығын  қорғау бойынша мектеп әкімшілігінің, медициналық, педагогикалық қызметкерлерінің және қоғамдық ұйымдардың алдында көкейтесті мәселелерді қоюға

Медициналық- әлеуметтік мәселелер  бойынша білім мекемелерінің  эксперттік шешімдеріне араласуына

Отбасы мүшелерінің мектеп пен отбасындағы кепілдігін анықтау  мәселесін (даулы жағдай( қоюға

Қажетті кезде тиісті органдарға ата-ана құқығынан айыру мәселесін  ұсынуға, балалар мүддесін сотта  қорғауға құқылы

 

Әлеуметтік педагогтың әрекет ету кезеңдері

1-кезең-оқушылардың әлеуметтік  өмірінің шынайы болмысын зерттеу

2-кезең-зерттеу материалдарының  қорытынды құжаттарына сәйкес  мақсат-міндеттерді анықтайды, проблемалық  жағдайға тап болған субъектілердің  әлеуметтік өмірінің мүмкіндіктерін  есепке алады және жұмысты  жоспарлайды

3-кезең-әрбір іспен әлеуметтік-педагогикалық қызмет кезеңдеріндегі зерттеу нәтижелері мен жоспардың іске асырылу барысында жеткен жетістіктерді конструкциялау жұмысын жүзеге асырады.

Әлеуметтік педагогтың, психологтың, дәрігердің бірлескен қызметі төмендегідей:

1.Отбасына әлеуметтік-психологиялық  көмек көрсету

2.Балаларға әлеуметтік-психологиялық  көмек көрсету

3.Отбасы мен балаларға  дәрігерлік, психологиялық, педагогикалық  кеңес беру

4.Балаларды күйзелтетін даулы мәселелерді шешуге көмектесу

5.Мінезінде ауытқушылығы  бар балаларға диагностика және  коррекция жасау

6.Профилактикалық шаралар  ұйымдастыру

Әлеуметтік педагог пен  психологтың бірлесіп шешетін проблемаларына мына мәселелерді жатқызуға болады

Оқушылардың мектепке келмеуі

Оқушы тәрбиесіндегі, мінезіндегі  ауытқушылық

Баланың құрбыларымен қарым-қатынасындағы  қиыншылықтар

-Мұғалім мен оқушы  арасындағы дау-дамай, кикілжіңді  шешуге көмек бер

-Білім алудағы қиыншылықтарды жеңуде оқушыларға көмек

-Оқушының болашақ кәсібін  таңдауына көмек беру

-1-сынып оқушысын мектептік  өмірге бейімдеу

-Ата-аналарға отбасындағы тәрбиені ұйымдастыруға көмектесу

-Баланың тұлғалық қалыптасуы  мен дамуына көмектесу

-Ата-ана мен бала арасындағы  кикілжіңді шешу

-Ата-ана мен бала арасындағы  жағымды тұлғааралық қарым-қатынасты  қалыптастыруға көмек беру

Әлеуметтік педагогтың отбасымен бірлесе әрекет етуін ұйымдастыруы.......

-өз балалары мен сынып  оқушыларын тәрбиелеуде отбасының  этнопедагогикалық мүмкіндіктерін  анықтау мақсатында отбасын зерттеу

-бала тәрбиесіне байланысты  отбасының адамгершілік мүмкіндіктеріне  қарай отбасыларын топтарға бөлу

-әлеуметтік педагпен  ата-ана бірлескен әрекетінің  бағдарламасын құру

-бірлескен тәрбие қызметіндегі  ағымдағы және ақырғы нәтижелерді  талдау

-оқушының отбасын зерттеу  әлеуметтік педагогқа баланың  өмір сүру сипатын,оның көпқұрылымдығын, дәстүрін, рухани құндылықтарын, тәрбиелеу мүмкінділігін ата-ана мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты түсінуге көмектеседі.

Әлеуметтік педагог отбасымен  жұмыс жүргізу барысында психологиялық-педагогикалық  диагностика түрлерін пайдалана алады- бақылау, байқау, пікірлесу, тесттеу, анкета жүргізу,іскерлік ойындар өткізу,балалар шығармашылығын пайдалану.

Әлеуметтік педагог отбасымен  жұмыс жүргізу барысында төмендегі  ережелерді ұстануы тиіс-

1.бала мен оның ата-анасы  өздерін зерттеу объектісі ретінде  сезінбеуі тиіс

2.зерттеу мақсатты, жоспарлы, үздіксіз және жүйелі түрде  жүргізілуі тиіс

3.зерттеу әдістері тәрбиелеу  әдістерімен байланыста болуы тиіс

4.психологиялық-педагогикалық  әдістер әралуан, кешенді түрде  пайдалануы тиіс

 Отбасын зерттеудің  психологиялық-педагогикалық диагностика  түрлері

 Ата-аналармен жұмысты  ең алдымен әртүрлі әдістерді  қолдана отырып, отбасын мұқият  зерттеуден бастау керек- бақылау,баланың  үйіне бару,мінездеме жүйесі,сұхбаттасу,сауалнама,баланың  шығармашылық жұмысы, т.б.Бұл әдістер бір-бірін толықтырып отырады.

Қазіргі таңда өмірбаянды талдау әдісі кеңінен қолданылуда.Отбасы туралы мағлұматты әлеуметтік педагог  сауалнама арқылы алуына болады.

Сыныптағы оқушының

әлеуметтену картасы-

Оқушыныңаты-жөні –әлеумет-отбасы-қиын кезде-КЕДЕРГІ-Дос-Ересек-Таңдау

Сынып жетекшесі 1пункта көрсетілген  ақпараттарды алу үшін төмендегі  көрсетілген сұрақтарға оқушылардан  жауап алады-

Сен үшін өміріңдегі басты  нәрселер не деп ойлайсың,төмендегі  сөздерден маңыздылығына қарай нөмірлеп белгілеп шық-

1.сабақ

2ауладағы ойын мен  қарым-қатынас жасайтын достар

3.сенің отбасың

4.мектеп

5.үйірмелер мен секциялар.

2.Отбасы мүшелерін атап  шық.

Отбасы мүшелерінің ішінде сенімен жақсы, сенімді қарым-қатынастағы  адамның қасына+белгісін қойыпшық.Отбасы мүшелерінің ішінде жиі егесіп,жанжалдасып  қалатын адамның қасына – белгісін қойып шық.Сені қатты ренжітіп, ұратын отбасы мүшесінің қасына * белгісін қойып шық.

3.Қиналған шақтарыңда,проблема  болған кезде кімнен ақыл сұрап,  көмек сұрайсыҢ Ол кім

4.Саған көбіне кедергі  келтіретін не деп ойлайсың

5.Нағыз досың кім 

6.Ересек адамдардың ішінен сен өз проблемаңа байланысты кімнен көмек күтесің, кім сені тыңдап, түсініп, көмектеседі

7.Сыныптағы сен құрметпен  қарайтын үш досыңды атап шық.(ер  бала немесе қыз бала болса  да мейлі

8.Төмендегі биылғы жылы  өтетін пәндердің тізімін көріп  шық және олардың әрқайсысының  қасына келесі баға жүйесі  бойынша пәнге қатысты сандарды  қойып шық

.қызықты,бірақ қиын-1

.қызықты-2

.қызықты емес,себебі түсінбеймін-3

.түсінемін,бірақ жалығып  кетемін-4

.ол сабаққа бармайтын  едім,егер де маған ұрыспаса-5

Басқа әдістер сияқты, бұл  әлеуметтену картасы тек балалармен сенімді қарым-қатынас орнатқан,оқу-тәрбие жұмысы гуманизмге бағытталған,қызықты  мектепте ғана оң нәтижесін береді.

7- сұрақтың жауабын сынып  жетекшісі қысқа,кодталған түрде  береді. Ал 8-сауалнаманың жауабын  төмендегідей жеке 2кестеде көрсеткен  дұрыс

 

 

 

 

...............................................................................................................................................

 

 

 

 

Кестедегі 8 бөлім бойынша  мағлұматтар нені көрсетеді Осы бөлімдердің мазмұнына тоқталып шығайық.