Ойын технологиялары

Өзін-өзі тәрбиелеу оқушы тұлғасын жан-жақты тәрбиелеу мен дамытуға ықпал етеді.Мысалы:оқушы дамуы мен қалыптасуына байланысты өзінің тәртібі және мінез құлқындағы кемшіліктері мен іс-әрекетіндегі сәтсіздіктеріне сын көзбен қарап,оларды болдырмаудың тиімді жолдарын іздестіреді.Тұлғаның сапалық қасиеттерінің қалыптасуының шын деңгейін есепке алмай жалпылама жүргізілген тәрбие жұмысының салалары тәрбие міндеттерін шешуде кемшіліктердің орнын толтырады.

Педагогикалық талаптарды мойындауға мәжбүр болған оқушы тек сырт көзге ғана тәртібін жөндеген түр білдіреді де,өзінің теріс қасиеттерін жасыра түседі.Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуін басқаруда олардың жас ерекшеліктерінесепке алу керек.Өзін-өзі тәрбиелеу нышандары тіпті кіші мектеп жасындағы оқушылар бойынан байқалады.Мысалы:бастауыш сыныпта оқушылар бойынан байқалады.олар күшті батыл болғысы келеді немесе теріс қылықтарына кешірім сұрап жақсы болуға, түзелуге деген алғашқы ынтасы.

Жас өспірімдік шақтағы бала өз бетінше ұмтылуын байқатады,ел тәрбиенің пәрменсіз объектісі болғысы келмейді,өз мінез құлқын өзі анықтайтындай әрекет иесі ,тәрбиенің субъектісі болуға ұмтылады.Егер тәрбиешілер осыны ескере алмай,оның құқығын шектесе ,оқушының педагогикалық талаптарға қарсылығын тудырады.Қыздар мен боз балалар өзін-өзі тәрбиелеуге саналы түрде ұмтылады.Тәртібі мен мінез құлқының пісіп жетілу шағында берік сеніммен адамгершілік мұраттары қалыптасқан болады.

Дүниетанымның қалыптасуы, өз абыройын және кемшіліктерін ұғыну өзін-өзі тәрбиелеу бағдарламасын мазмұнды,жан-жақты,шындыққа жуық құруға мүмкіндік береді.Жастар өз еркін тәрбиелеуге ерекше зейін аударады.Бұған өзінің өзбетіндігін табиғи ұмтылысы ықпал етеді.Қыздар мен бозбалалар білім мен күш қуаты өздерін ересектермен теңбіз деп есептеуге алып келеді.Олар барлық нәрсені жоғары сезіммен қабылдап ,сәл нәрсені өз дербестігіне құрметсіздік деп қарайды.Жоғар сынып оқушыларына өз білімдерін байыту,өздерінің ақыл-ой қабілеттерін дамыту ұмтылысы да тән.Қыздар мен боз балалар мораль мәселелеріне ынтамен қызығады.,мінез-құлық мұраттарына ұмтылып,өз тұлғаларының рухани сапаларын дамытады. 
Оқушылардың өздерін-өздері тәрбиелеуін ұйымдастыру мақсатында мұғалім ең алдымен төмендегідей өзара байланысты міндеттерді жүзеге асыру керек.:оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуге ұмтылуын жандандыру;өзіне-өзі ықпал ету құралдарын меңгеруге көмек беру;өзін-өзі тірбиелеудегі қоғамдық құнды іс-әректтерді тудырып отыру.

Оқушылардың өзін-өзі тәрбиелеуге ұмтылуын қалыптастыру үшін оларды адамдар өміріндегі өзін-өзі тәрбиелеудің мәні,өзінің тұлғалық сапаларын дамытудағы өз жігерінің рөлі жөнінде хабардар етіп отыру қажет. 
Оқушылар әсіресе жасөспірімдер өзін-өзі тәрбиелеу тәжірибесі ,өз тұлғасында сапалық қасиеттерді қалыптастыру жолдары мен тәсілдері туралы хабарларды қызыға қабылдайды.Осылардың арқасында өмірдің күрделі міндеттерін іскерлікпен,мақсатты,сырттан басқарусыз,дұрыс шеу білігіне ие болады,өз бетімен өзіндік қажырлы еңбегімен ғана жетуге болатынын ұғынады.

Өзін-өзі тәрбиелеудің тұлғаға бағытталған ережелері болу керек.Әрине,өзін-өзі тәрбиелеудің өзіндік ережелерінің болуы тұлғаның рухани жан дүниесінің деңгейі мен анықталады.өзін-өзі тәрбиелеудің міндеттемес оқушыны өз тұлғалық сапаларын өзі талдауын мәжбүр етеді.Бұған мұғалімнің итермелейтін аға ұрпақтың өнегелі өмірі ,іс-әректі ,қарым-қатынасы болады.Мұғалім оқушыға өзінің орынды немесе орынсыз сапалары мен кемшіліктерін түсінуге көмектесу,міндетті түрде ,яғни өзінің кім екенін өзі ұғынуға көмек беруі қажет.Бұған мұғалімнің оқушының жүріс-тұрыс тәртібі мен мінез-құлық қылықтарына баға беруі,оны басқалармен салыстыруға әсер етеді.  
Жасөспірім сапасы мен таным арқылы өзін-өзі түсінуге ,өзінің жеке мүмкіндіктері мен сапаларын,дағдылары мен іскерліктерін,білімдерін және оларға қатынасын дұрыс қабылдауды әрі оны бағалауды үйренеді.Бұл кезеңде бағалау тез дамиды,өзін-өзі тәрбиелеу дағдылары мен іскерліктері қалыптасады.Адам оның іскерліктері ,білімдері мен дағдылары бағалау объектісіне айналады.Нәтижесінеде жасөспірім бағаларындағы қателіктерді түсіне бастайды.Бұл өзін-өзі бағалаудың және өзара бағалаудың қалыптасуындағы маңызды сәтті сындық деп атауға болады. 
Сөйтіп жасөспірім мұғалімдердің де,құрдастарының да пенде екендіктерін олардың да кемшіліксіз еместігін түсіне бастайды.Содан соң оның тірпшілігі және басқа адамдармен қарым-қатынасы салмақтанады,ашыла сөйлейді,өзін еркін ұстап ,айналасына сезіктене қарауын және сенімсіздігін жоғалтады.Өзін-өзі тәрбиелеу өз мінез құлқына өзі баға бере алумен,оны салыстыра білушілікке тәрбиелеу көзделеді. Қорыта келе өзін-өзі тәрбиелеу, дамыту көбінесе жасөспірімдік кезеңдерде көбірек қолданылады. Педагогикада өзін-өзі тәрбиелеудің, дамытуды ұйымдастырудың басты міндеті: тәрбиеде өз күшіне сене білуге, алдына қойған мақсаттарға жете білуге ұмтылу.