Өлім, реанимация және өлудің этикалық жақтары

        С.Ж  Асфендияров атындағы Қазақ Ұлттық  Медицина Университеті  
Кафедра:Коммуникативті дағдылар,психотерапия негіздері, 
Жалпы және психоогиялық медицина  
 
СӨЖ 
 
Тақырыбы: Өлім, реанимация және өлудің этикалық жақтары

 

Тексерген: Жаканова Т.А.

Орындаған: Нурмахан А.

Топ: жм13-018-01

                  

 

1. Өлім дегеніміз не?
2. Өлімнің түрлері
3. Өлім алдындағы сезім?
4. Реанимация туралы түсінік.
5. Өлім кезеңдері.
6. Өлімнің этикалық аспектісі
7. Өлім халіндегі адамдармен өзін қалай ұстау керек
8. Қорытынды
9. Қолданылған әдебиеттер

 

Жоспары

Өлім дегеніміз не?

 

     Өлу заңдылыктарын, оның себептерін және өлімнен кейінгі өзгерістерді зерттейтін ілімді танатология деп атайды. Адам өлімін бүкіл организмнің өлімі деп карау керек.

Өлімнің түрлері

 

• Клиникалық өлім тынысалу және қанайналымының тоқталуымен сипатталады, бірак бүл өзгерістер бірнеше минуттай (ми қыртысының тіршілігі сақталғанша) қайтымды болады. 
• Биологиялық өлім организм тіршілігінің қайтымсыз өзгерістерімен және аутолиздік процестердің басталуымен сипатталады. Дегенмен клеткалар мен тканьдер бір мезгілде өлмейді. 

Өлім алдындағы 14 түрлі сезім.

 

       Американдық психологтар бүкіл өмірінде хал үстінде жатқан,дәрігерлер өлім алдындағы жандар деп үкім шығарған 150 адамға психологиялық сынақ. Сонымен сол психологтар «адамның өлім алдындағы сезімдері» атты зерттеуінің нақты тақырыптары,олар:

Өлім алдындағы 14 сезім:

 

1. Өзінің өлім хабарын естіп жатады.
2. Ежелден сезінбеген рахатқа шомады.
3. Ғажайып дауыстарды естиді
4. Қараңғы үңгірге еніп бара жатқандай болады.
5. Өз денесін толығымен көре алады.
6. Өз сөзін басқалар естимейді.
7. Өз денесі тоқтаусыз тәнінен бөлініп,қайта бірігіп жатады.
8. Барлық мүшелері ауырсыну мен сезінуді жоғалтады.
9. Жалғызсырайды. Басқалармен хабарласуға амалсыз қалады.
10. Айналасына белгілі-белгісіз адамдар жинала бастайды (қасында ешкім жоқ болсада солай сезінеді).
11. Ең соңында аппақ жарық пайда болады.
12. Бүкіл ғұмыры көз алдынан өтіп жатады.
13. Басқа бір әлемге кетіп бара жатады.
14. Өмірге қайта оралғандай сезінеді.

Өлімнің алғашқы белгілері:

 

• Мәйіттің сууы
• Мәйіттің сіресіп қалуы
• Мәйіттің кебуі
• Мәйіт дақтары

 

Реанимация туралы түсінік

 

        Организмді тірілту,реанимация(лат.re –қайта және лат.animation - жандандыру)- организмнің тіршілік етуіне қажетті ең маңызды органдар қызметінің бұзылуын не тоқтауын қалпына келтіру. Организмді тірілту терминальдық жағдайларда,оның ішінде клиникалық өлім кезінде қолданылады. Әдетте,организм тіршілігі біртіндеп барып тоқтайды. Бұл кезде ми және орталық жүйке  жүйелері тіршілігін толық жоғалтпайды.

Өлім кезендері

 

Өлімнің 3 кезенің ажыратады

Бірінші кезеңде зардап шегуші ес-түсінен айырылмайды,халі нашар ,денесінің  түсі бозарады,суық тер басады,сұраққа дұрыс жауап бере алмайды тамырының соғуы жиі және әлсіз,артериялық қысымның көрсеткіштері төмендейді,ауырсынып жиі дем алады және т.б.

 

Екінші кезеңде зардап шегушінің  ес-түсі бірде бар бірде жоқ, халі одан сайын нашарлайды,сұраққа жауап бермейді,терінің түсі және кілегей қабықтары көкшіл тартады,денесі сүп-суық ,тамырлар жіңішкеріп қылдай болып кетеді және т.б.

 

Үшінші кезеңде – зардап  шегуші ес-түссіз ,денесі сұр тартады,ұйқы тамырының  соғуы  байқалмайды,демі жоқ,көздің қарашығы үлкейеді,жарыққа мүлдем өзгермейді. Бұл кезең  орташа алғанда 5-6 минутқа созылады.

  Өлімнің этикалық

аспектсі

         Адам құлықтылығын алатын және  оның мағынасын толық ашып  көрсететін 2 топты ажыратуымызға  болады.

         Біріншісі: уайымдау, қайғыру, мейірімділік таныту, аяушылық секілді сезімдерді туғызатын адам психикасын күйзелістерге әкелетін сезімдер топтастығы болып есептеледі.

         Екіншісі: рұқсат берілмейтін табузирленген бірінші бөлімге қарағанда пазитвті құрылымды, яғни бұл бөлім өзіндік өлімнен болмысұа қажетті формалар мен нормалардан туатын алдын алуға боларлық  жағдайдаларды қарастырады.

Өлім халіндегі науқастармен өзін қалай ұстау керек?

 

         Көбінесе адамдар жалғыздықта  өледі. ”Адам әрқашанда  жалғыздықта өледі ” деген пәлсапалық тұжырымды бір жақты түсінеді және өлім халінде жатқан адамның алыс-тағанын ақтайды.Бірақ адамды жалғыз қалдырса өлім қорқынышы үрей түседі.Өлім халінде жатқан адамға өліп қалған сияқты қарауға болмайды.Онымен қарым-қатынас жасап халін біліп тұру керек;

        -өлім халіндегі адамның шағымын  мұқият тыңдап қажеттілігін қанағатандыру  керек;

        -өлім халіндегі адамдар тыңдағаннан  коре сөйлегенді унатады

 

     Өлімге деген  қатынас өмір сүруге әсер етеді. Стойктер өлім өмірдегі маңызды  уақиға деп айтқан. Әулие Августиннің  пікірі де осыған ұқсас: «Тек өлімнің алдында ғана адамның өздігі көрінеді». Сонымен, өлім өмірдің шындығы.

     Өлімнің өмірге жағымды әсер ететіндігін қабылдау қиын,өйткені біз оны тек қана қабылдаймыз. Бірақ, бір сәтке болсын өлім туралы ойлардан бас тартсақ, өмір өзінің қарқынынан айрылады.

Қолданылған әдебиеттер:

 

• Александр Мень : Смерть и самоидентификация человека 
• П.Д.Тищенко : Смерть и умирание: этический аспект   
• Htpp//www.referatik.cjm.ua/subjekt(103)/45320/?page1-2-3  М.А.Асимов,С.А.Нұрмағамбетов, Ю.В.Игнатев: “Коммуникативтік дағдылар”           Алматы 2009ж