Ғылым факторларді
жинақтауда ғылыми негізделген әдістерді қолданғанда ғана сәтті дами алады.
Әдістердің ерекшеліктері ғылыми таным объектілерінің ерекшеліктеріне негізделеді.(психологияның зеріттеу объектісі-психика). Психикалық құбылыстардың ерекшелігі оның басқару құрылымына байланысты .
Физико-химиялық процестерге қарағанда психикалық процесс басқарудың жоғарғы деңгейіне байланысты: қажеттілік, мотив, саналы басқару.
Психикалық құбылыстар-тұтас.
Мыс: биологияда-жеке клетканы зеріттеуге
болады,
Физикада -өзбетті объектілер жеткілікті
Психикада-жеке өзін ғана қарастыруға болатын процесс жоқ
Рубенштейн психикалық құбылыстарды зеріттеуде детерминизім қағидасын ұсынды. Бұл қағиданы психика сыртқы әсерлер, жағдайларға байланысты,бірақ сыртқы әсерлер субъект ерекшелігіне байланасты
ішкі жағдайға негізделеді.
Соңғы кезде психологиялық әрекеттер ықтималдық сипатта түсіндіріледі. Адам психикасы іс-әрекетте қалыптасып, дамиды, сондықтан психиканы зереттеу қағидаларының бірі - психикалық құбылыстарды адам іс-әрекеті процесінде зерттеу .
Екінші қағиданы Блонский енгізді, онда: барлық психикалық феномендерді дамуда зеріттеу қажеттігі айтылады, яғни филогинетикалық, онтогенетикалық, әлеуметтік-тарихи, индивидуалды.
Психика тұтастығын ескерсек, Ананевтің антропологиялық қағидасы нәтижелі. Антропологиялық типтің мәні адамды комплексті зеріттеуде.
Қазіргі психологияның басты ерекшелігінің бірі жүйелі құрылымдық көзқараста. Мұнда адам жеке психикалық процестердің, қасиет, күйлердің бірлігі емес, бегілі байланыстарға қатысты біріккен элемент сипаттар тұтастығы деп қарастырылды.
Психологияда адамды ғылыми зерттеудің барлық циклін қамтитын әдістер жүйесі қалыптасқан, оған ұйымдастырушылық, эмпирикалық, сандық сапалық, интерпритациялық әдістер енеді (Ананьев).
Ұйымдастырушы әдістер
Салыстырмалы Логгитюдті Кешенді
Эволюцияның әр даму сатысындағы психика дамуы (зоопсихология)
Жалпы психология - топтарды салыстыру
Әлеуметтік психология- демографиялық, этнографиялық, әлеуметтік, мәдени топтарды зерттеу
Патопсихологияда
Жас ерекшелік психологиясында қолданылады. Бір топты бірнеше рет зерттеу
Индивидуалданѓан
Психикалыќ дамудыњ тљменгі дењгейін
болжай алады. Тђтас ќђрылымныњ
негізгі компоненттерін зерттеу
Эмпирикалық тәсілдер
• бақылау;
• өзін өзі бақылау;
• эксперименталды әдістер (лобараториялық, табиғи);
• психодиагностикалық әдістер (тест, әңгімелесу, анкета, іс әрекет өнімін зерттеу, өмірбаян, интерпритациялық);
• анкета;
• социометрия;
• сұхбат;
• әңгімелесу;
• іс әрекет нәтижелерін талдау;
• модельдеу;
• өмірбаян. |