Экологический мониторинг

Экологиялық мониторинг

Ұстау:

 

 

   1. Енгiзу

   2. Бақылаудың ұғымы.  Ол не үшiн қажеттi?

   3.  Бақылауының  системi жобалау бұл олардың негiзi тиiмдi

      қызмет  ету

        4. Экологиялық  мониторинг бiрыңғай мемлекеттiк жүйе

        5. Заңға сүйенген, нормативтiк және экономикалық база

        6. Қорытынды

        7. Әдебиеттiң тiзiмi

 

 

 

                                  Енгiзу

 

      XX ғасырдың  соңында адам баласының қызметi ғылыми-техникалық болды

қоршаған ортаға әсердiң елеулi факторымен.  Жылулық, химиясы

соңғы он жылдықтарда қоршаған орта радиоактивтi тағы басқа ластанулар

маман назар сала қараумен болады және әдiл шақырады

қам жеу, ал кейде - және қоғамның үрейiн.  Көп болжамдар бойымен

XXI ғасырда қоршаған ортаны қорғаудың мәселесi үшiн ең мәндi болады

өнеркәсiптiк дамыған елдердi көпшiлiк.  Тәрiздес ахуалда жайғасынған

кең ауқымды және қоршаған ортаның күйiн бақылаудың тиiмдi желiсi

iрi қалаларда әсiресе және айнала экологиялық қауiптi объектiлер, мүмкiн

экологиялық қауiпсiздiктiң қамтамасыз етуiн маңызды элемент көрсетсiн және кепiлмен

қоғам бiрқалыпты даму.

      Шир бәрi қоғамы соңғы он жылдықтарда өз пайдаланады

табиғи ортаның күйi туралы хабар-ошар қызмет. Бұл ақпарат қажеттi

адамдарды күнделiктi өмiр, шаруашылықтың жүргiзуiнде, құрылыста, жанында

қауiптi жылжып келе жатқан туралы хабарлау үшiн төтенше жағдайлар —

табиғат оқиғалары. Бiрақ қоршаған ортаның күйiнде өзгерiсте болады және

адам қызметке қатысты биосфера процестерiн әсермен.

Жасанды өзгерiстердi салымның анықтамасы өзiмен ерекше таныстырады

мiндеттi.

      Ауа райының өзгерiсiне, ауа райын бақылау ендi 100 леттен астам жүргiзедi

цивилизациялы әлемде үнемi. Бiзге бұл барлық таныс метеорологиялысы

фенологиялық, сейсмологиялық және бақылауларды кейбiр басқа түрлер және

қоршаған ортаның күйiнiң өлшеулерi. Ендi ендi ешкiм сендiруге болмайды

керек табиғи ортаның күйiне не үнемi бақылау.  Шир бәрi

желi қоюлау өлшенетiн параметрлердi бақылаулар, сан шеңберде болады

бақылау бекеттерi. Үлкенiрек күрделiлiк бәрi байланған мәселеге ие болады

қоршаған ортаның мониторингiмен.

 

 

 

                    Бақылаудың ұғымы. Ол не үшiн қажеттi?

 

 

      Өз термин  «бақылау» кепiлдемелердегi арнаулы алғаш пайда болды

юнесконың жанында (қоршаған ортаның мәселелерiне арналған ғылыми комитет) жиынға комиссия

1971 году, ал бойымен алғашқы ұсыныс 1972 году пайда болып қойылға Жаhандық

бойымен оон Стокгольм конференциясы қоршаған ортаның мониторингiнiң жүйесiне

қоршаған орта ) жүйесiн анықтамасы үшiн қайтадан нысананы көздейтiн

қоршаған табиғи ортаның  элементтерiне бақылауларын кеңiстiкте және

уақыт. Дегенмен мұндай жүйе бойымен құрма алалық артынан күндi сеп

көлем, пiшiн және арасында бақылау объектiлерi, мiндеттер бөлiнiсi

бақылаулардың ендi бол жүйелерiмен. Мәселе сондай болып және елде бiзде

сондықтан, ар жағында режимдi бақылаулар өте қажеттiлiк қашан пайда болады

қоршаған ортамен, әр сала өз жергiлiктi жүйенi жасауы керек

бақылау.

      Қоршаған  ортаның мониторингiмен бойымен атқарылатын жүйелi атайды

табиғи средтер, табиғи қорларды бақылаудың берiлген бағдарламасына

өсiмдiк және күй олардың  ерекшелеуге рұқсат беретiн хайуанат және

жасанды қызметтiң ықпалменнiң процестерi болатын оларда.

      Экологиялық  мониторингпен ұйымдастырылған түсiну керек

бiрiншiден, жанында қоршаған табиғи ортаны бақылау

мекендеу орта жағдай тұрақты экологиялық бағалау қамтамасыз етiледi

адам және өсiмдiктер, жануар, иттiң микроорганизмдары биологиялық объектiлер.

күйдiң д.), сонымен бiрге бағасы және экожүйелердi функционалдық құндылық

екiншi, түзететiн әсерлердi анықтама үшiн шарт сол жасайды

жағдайлар, экологиялық шарттарды қашан мақсаттық көрсеткiштерге жетпейдi.

      Әкелiнген  анықтамалармен сәйкес және жүктелген жүйелерге

функция, бақылау бiрнеше негiзгi процедурлер қосады:

 

бақылаудың объектiсiн (анықтама ) бөлу

бақылаудың ерекшеленген объектiсiн тексеру

3. бақылаудың объектiсi үшiн ақпараттық моделдiң құрастыруы

4. өлшеулердi жоспарлау

5. бақылаудың объектiсiн күйдiң бағасы және оны бiрдейлендiру ақпараттық

   үлгi

6. бақылаудың объектiсiн күйдiң өзгерiсiн болжау

   пiшiнiне қолданушысы үшiн ақпаратын ұсыну ыңғайлы және оны жеткiзуi

   тұтынушыға дейiн.

 

      Бақылаудың  өздiң жүйесi қоспаған назарға қабылдау керек

орта сапаны басқару бойымен қызмет, бiрақ көздi болып көрiнедi

ақпараттың экологиялық  мәндi шешiмдерiн қабылдау үшiн қажеттi.

 

      Бақылау  экологиялық жүйе жинақтауы керек

жүйелесiн және ақпаратты талдау:

қоршаған ортаның күйi туралы

бақылалатын себептер туралы және күй (т.e мүмкiн өзгерiстерi.  көз туралы

және әсер факторлары)

өзгерiстердi жарамдылық туралы және ортаға жүктемелерi негiзiнен

биосфераның бол резервтерi туралы.

      Қорыта  келгенде, бақылау экологиялық жүйеге бақылау кiредi

биосфераның элементтерiн күйге және көздерге бақылау және факторлармен

жасанды әсер.

      Қоршаған  орта экологиялық мониторинг  жасала алады

өнеркәсiптiк объект, қала, аудан, облыс, шет, республиканы деңгей

федерацияның құрамы.

      Мiнез және экологиялық жағдай туралы ақпараттың жалпылауын тетiк

бақылаудың экологиялық  жүйенiң иерархиялық деңгейлерi бойымен қозғалыс оны жанында

ұғымның көмегiмен ақпараттық портрет экологиялық анықталады

жағдай.   Соңғысы жиынтық  бол график түрiнде

сипаттайтын таныстырылған кеңiстiк таралған мәлiметтерлер

белгiлi аумақта экологиялық жағдай, сонымен бiрге

жердiң картоосновойы.  Ақпараттық портрет айыру қабiлетi

пайдаланылатын картоосновыны ауқымнан бағынышты болады.

      1975г. бақылауының  Жаhандық жүйесi қоршаған ұйымдастырылды

(ГСМОС ) орта оонның құзырымен, бiрақ басының оны ғана тиiмдi әрекет жасау

соңғы кезде.  Бұл жүйе 5 өзара байланысты iшкi жүйелерден тұрады:

климаттық өзгерiстер, кiрлететiн орталарды алыс тасымалдауды зерттеу

веществ, орта, әлемдiк мұхиттiң зерттеуiнiң гигиеналық аспектiлерi және

ресурс кептiр. Жүйенiң қолданыстағы станцияларын 22 желi жаhандық болады

бақылау, сонымен бiрге халықаралық және бақылаудың ұлттық жүйелерi.  Бiр

принциптi жаңа деңгейге – шығудың бақылаудың басты ойларынан

шешiм қабылдау бiлiктiлiк уақытында жергiлiктi, аймақтық және

жаhандық ауқымдар.

      Бақылаудың  жүйесi қай бiрнеше деңгейлерге жүзеге асырады

әдейi игерiлген бағдарламаларына сәйкес келедi:

(мықты әсерлердi жергiлiктi ауқымда зерттеу) импакт

12. миграциясының мәселелерiн әсер ету аймақтық және өзгеруi кiрлететiн

   веществ, әр түрлi факторларды бiрлескен әсер, тән

   аймақтар экономика)

13.  қайда биосфералық  қорықтарын базада фон әр шығарылып тасталған

   шаруашылық қызметi).

      Қала жергiлiктi деңгейден экологиялық ақпаратты қозғалыста

өнеркәсiптiк объект аудан, ықпал ету аймақ және федералды ауқымға д.) өйткенi

картоосновы, бұл ақпаратқа келтiрiлетiн үлкеедi

демек, ақпараттық портреттер айыру қабiлетi айырбастайды

әр түрлi иерархиялық деңгейлерге экологиялық жағдай экологиялық

бақылау.  Осылай, экологиялық мониторингтiң жергiлiктi деңгейiнде

ақпараттық портрет эмиссиялардың  көздерi бәрi қатысуы керек

д.) өнеркәсiптiк кәсiпорындар, өйткенiнiң ағынды водтарын шығарылым желдету құбырлары.

Әсердiң жақын орналасқан көздерi аймақтық деңгейде

«бiр топты көзге қосылады. Нәтижеде бұл аймақтыққа

бiрнеше ондаған эмиссиялармен шағын қала ақпараттық портрет

параметрлерi бойымен анықталатын бiр жергiлiктi көз сияқты көрiнедi

бақылаудың мәлiметтерлерiне көз.

      Экологиялық  мониторингтiң федералды деңгейiнде тағы байқалады

көбiрек кеңiстiк таралған ақпаратты жалпылау.  Сапада

деңгей жергiлiктi көз эмиссиясы бұл өнеркәсiптiк ролдi ойнай алады

аудандар, әжептәуiр iрi аймақтық бiлiмдер.  Өткелде

басқаға бiр иерархиялық деңгей туралы ақпарат ғана емес жалпылайды

эмиссия көздерi, керiсiнше экологиялық сипаттайтын басқа мәлiметтерлер

жағдайды.

      Экологиялық  мониторингтi жобаны әзiрлеудiң жанында келесi қажеттi

ақпарат:

1. қоршаған табиғи ортаға кiрлететiн веществтердi түсудiң көздерi

   —   атмосфераға кiрлететiн веществтерiн шығу өнеркәсiптiк

   энергетикалық, көлiк  тағы басқа объектiлерiмен ; ағынды водтарды тастаулар

   су объектiлер ; үстiртiн шайылу кiрлететiн және биогендiк веществтер

   жер үстi су кептiр және теңiз ; жер бет жағына енгiзу (немесе ) және

   топырақ қабат  кiрлететiн және тыңайтқыштармен бiргелердiң биогендiк веществтерi және

   ауылшаруашылық қызметтiң  жанында улы химикаттарымен ; жерлеудiң орыны және

   жинау өнеркәсiптiк және коммуналдық қалдықтар ; техногендi апаттар

   қауiптi веществтер жетектеп жүнетiн атмосфераға шығаруларға (немесе ) және жайылу сұйық

   кiрлететiн және қауiптi веществтер және тағы басқалар.;

2. атмосфералық тасымалдаудың  — процестерi кiрлететiн веществтердi тасымалдау ; процестер

   тасымалдау және су ортасында миграция

3.   көрiнiс - геохимиялық қайта бөлуiнiң процестерi кiрлететiн

   деңгейге дейiн топырақ кескiн бойымен кiрлететiн веществтердi — миграция веществ

   топырақ водтар ; бойымен кiрлететiн веществтердi миграция көрiнiс - геохимиялық

   геохимиялық кедергiлердiң есептеуiмен түйiндес және биохимиялық круговоротовтар

   биохимиялық айналым және тағы басқалар.;

4. — көз қуат жасанды көз эмиссиясының күйi туралы мәлiметтерлер

   эмиссия және тұрған жерi оныны, түсудiң гидродинамикалық шарттары

   қоршаған ортаға эмиссия.

      Көз эмиссиясы ықпал ету аймақта жүйелi түрде ұйымдастырады

келесi объектiлерге бақылау және параметр қоршаған табиғи

орта.

1. Атмосфера: химия және  радионуклид құрамы газды және тозаң фаза

   әуе саласы ; қатты және (қар, жаңбыр) сұйық тұнбалықтары және олардың химия және

   радионуклид құрамы ; жылулық және ылғалдық атмосфераның ластануы.

2. Гидросфера: химия және  шалағай водтарды ортаның радионуклид құрамы

   өзен, көл, су қоймасы және топырақ водтар, жүзiндiлердi д.), өйткенi және мәлiметтерлер

   табиғи суағарлардағы  кейiнге қалдырулары және сутаған ; жылумен ластану

   шалағай және топырақ  водтар.

3. Топырақ: химия және  радионуклид құрамы әрекеттi топырақ қабаттай.

4.  Биосол: химия және радиоактивтiк ластану ауылшаруашылық

   жайылым, шөптесiндiк жамылқ, топырақ зооценоздар, жер бетiндегi бiрлестiктер

   үй iшi және тағы айуан, птиц, шыбын-шiркейлер, су өсiмдiктер, планктон

   рыб.

5. Орта Урбанизованная: химия және әуе орта радиациялық аян

   уық пункт ; химия және азықтарды радионуклид құрамы

   ауыз су және тағы басқалар.

6.  Населени: сан тән демографиялық параметрлер және

   халық тығыздық, табынғыштық  және өлiм-жiтiм, жас құрам

   тумыстан бар кемтарлықтардың ауру-сырқаулық, деңгейi және аномалия ) ; әлеуметтiк