Архивтеу туралы мәлімет

          

         ЖОСПАРЫ:

 

1.Архивтеу туралы мәлімет

2.Архивтеуші программалардың  түрлері

3. WinRAR программасы.

4. Архивтердің тұтастығын (бүтіндігін) тексеру

5. Архивті бүлінуден сақтау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                          Мазмұны:

1.Архивтеу туралы мәлімет..................................................................................3

2.Архивтеу алгоритмдері  мен әдістері................................................................3

3.Архивтік файл.....................................................................................................4

4.Архивтеуші программалардың түрлері............................................................5

5. WinRAR программасы......................................................................................5

6. Архивтердің тұтастығын (бүтіндігін) тексеру...............................................7

7. Архивті бүлінуден сақтау................................................................................7

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                          Архивтік бағдарламалар

1.Архивтеу туралы мәлімет. 
 

Файлдарды ұзақ сақтау үшін немесе компьютер  желісі арқылы оңай әрі тез тасымалдау үшін файлдар арнайы файлдық менеджерлер  және арнайы архивтеу программалары  көмегімен архивтеледі (сығылады). 
     Архивтеу алгоритмдері мен әдістері. Мәліметтерді еш нұқсансыз (жоғалусыз) архивтейтін әртүрлі архивтеу алгоритмдері бар. Мәліметтерді қайтадан қалпына келтіргенде ол бастапқы күйге келеді. Мәліметтерді сығудың ең қарапайым алгоритмі (мәтінде бірдей символдар тізбегі, ал графикалық редакторда – бір түспен боялған облыс және т.б болуы мүмкін) қайталанатын биттерді алмастыруға негізделген. Мысалы, мәтінде 10 байт болатын 10 бос орын тізбегі қатар келеді. Архивтеу барысында ол 3 байтпен (бірінші байт – алмастырылатын символды кодтайды; екінші байт – архивтеу жалаушасын көрсететін арнайы байт, ол бірінші байттағы байттарды архивтен тізбек түрінде ашу қажеттілігін көрсетеді; үшінші байт – қайталанатын байттар санын көрсетеді) алмастырылады . Архиваторлар - дискідегі орынды үнемдеу үшін файлдың көлемін кішірейтіп сақтауға мүмкіндік беретін программалар тобы. Олардың сақтау -тәсілдері әртүрлі болғанымен, жалпы қызметін былай түсіндіруге болады: файлда қайталанатын фрагменттер болады, оларды түгелдей дискіде ұстаудың ешқандай қажеті жоқ. Сондықтан архив жасауға мүмкіндік беретін программалардың жалпы қызметі - файлда қайталанып тұратын фрагменттер орнына, қысқаша басқа информацияны жазып, кейіннен оларды өз реттіліктерін сақтай отырып алғашқы қалыпқа келтіретін мүмкіндікті пайдалану. 
 Әрине архиватордың әртүрлі информациялар үшін тиімділігі әртүрлі болатыны өз-өзінен түсінікті, мысалы, мәтіндік файлдарды екі есеге жуық, ал бояуларының қоюлығы онша емес сұр түсті суреттерді (РСХ немесе ВМР тәрізді форматтағы) қанықтылық ерекшеліктеріне қарай екі-төрт тіпті он есеге дейін тығыздап қысуға болады. 
Архиваторлар файл көлемін 10-70%-ға дейін кішірейтуге мүмкіндік береді. 
Әдетге 20 Мб дискіні көшіру (СОРУ командасы арқылы) 15-ке дейін дискет (көлемі 1,44Мб) қажет етеді, ал архиватор көмегімен бұл көлемді бірнеше есе қысқартуға болады. Файлдарды архивтеуге арналған программалар дискідегі файлдар көшірмесін қысылған күйде архивтік бір файлға орналастыруға, кейіннен файлды архивтен шығарып алуға, архив мазмұнын көруге, т. б. істер атқаруға мүмкіндік береді. Архивтік программалар бір-бірінен қысылған файлдың форматымен, жұмыс істеу жылдамдығымен, архивке орналастырғандағы файлды қысу деңгейі сияқты әртүрлі мүмкіндіктерімен айрықшаланады. Архивтеу программалары тегін (SНАРЕWАRЕ) немесе делдалдық әдіспен таратылады. Олардың ішінде кең таралған архиваторлар тобына АRІ,RAR, РРKUNZІP жәнеPKZIP тәрізді программалар жатады. Бұлардан басқа да архиваторлар бар.

2. Архивтік файл

Архивтік файл - қысылған күйде  бір файлға енгізілген, қажет болғанда бастапқы күйінде шығарып алуға  болатын бір немесе бірнеше файлдың  жиынтығы. Оның мазмұны (архив құрамындағы  қысылған файлдар тізімі) және әр файлдың  сақтаулы циклдік бақылау коды болады. Архив қүрамындағы әрбір файл үшін, оның мазмұны тәрізді мынадай  информациялар сақталады: 
- файлдың аты; 
- файл орналасқан каталог туралы мағлұмат; 
- файлдың соңғы рет өзгертілген мерзімі; 
- архив бүтіндігін тексеруге арналған әр файлдың циклдік бақылау коды. 
пернелерінің бірін басамыз немесе сол бума белгісін екі рет шертеміз. Дискінің түпкі бумасына өту үшін СІг1+\ пернглерін басу қажет. 
      Қажет файлдар бар бумаға кірген соң, архивтейтін файлдар мен бумаларды ерекшелеп белгілейміз. Бұны курсорды басқару-бағыттауыш пернелері немесе тышқанның сол жақ батырмасымен 8ҺШ (Сілтеу және Шіпсіошз-тың басқа да программаларындағыдай сияқты) пернесін бірге басу арқылы жүзеге асырамыз. ^іпКАР. терезесінде файлдарды ерекшелеп белгілеу үшін "Бос орын" және Іпз пернелерін қолдануға да болады. Цифрлық пернедегі <+>, <-> пернелері файлдар тобын ерекшелеп белгілеуге немесе белгілеуді алып тастау мүмкіндіктерін туғызады. 
     Бір немесс бірнеше файлдарды ерекшелеп алып, Қосу батырмасын шертеміз (мұны АЦ+А пернелері немесе Командалар менюінен "Файлдар архивке қосу" командасын таңдау арқылы да іске асырамыз). Пайда болған сұхбат терезесіне архивтің атын енгіземіз немесе алдын ала келісім бойынша берілген атын растау қажет. Осы жерден жаңа архивтің (КАК. немесе 2ІР) форматын, қысу тәсілін, том көлемін және басқа да архивтеудің параметрлерін таңдауға болады. Бүл сүхбат туралы архивке ат беру, параметрлер енгізу Сұхбат бөлімінде толық сипатталады. Архивті жасау үшін ОК батырмасын шерту қажет. 
      Архивтеу кезінде статистикалық терезе пайда болады. Егер қысу процесін кенеттен тоқтату қажет болса, сол терезеде Болдырмау батырмасын басу керек. \ҮіпК.АК. терезесін жүйелік науада (Ігау) кішірейтіп ықшамдау үшін, Фондық батырмасын басамыз. Архивтеу аяқталған соң, статистика терезесі жойылады, ал жасалған архив ағымдағы белгіленген файл күйінде қалады. 
     Жасалған К.АК. архивіне тасымалдау арқылы файлдарды қосуға да болады. Егер \¥іпКАК терезесінде архивті белгілеп және оның атында Епіег (немесе тышканды екі рет шертіңіз) пернесін бассақ, К.АК архивті оқып, мазмұнын 
178көрсетеді. Енді терезеде басқа файлдарды қарапайым тасымалдау арқылы архивке файлдарды қоса аламыз. 
2. Архивтеуші программалардың түрлері. 
     Файлдарды архивтейтін көптеген арнайы программалар – архиваторлар (WinZip, WinRAR, PowerArchiver жѕне т.б.) бар. 
Ең көп тараған архивтеу және оларды басқару құрылғыларының бірі – MS-DOS, Windows, Linux жѕне т.б. жүйелерде жұмыс істей алатын, толық орысшаланған WinRAR архиваторы болып табылады. 
     WinRAR RAR және ZIP архивтерімен жұмыс істеуге, сонымен бірге мәліметтерді сығудың тиімді алгоритмдерін қолданып көптомды және өзі ашылатын архивтер және сол сияқтыларды құруға мүмкіндік береді.                                                                                         3. WinRAR программасы. 
Файлдарды архивтеу. 
      WinRAR архиваторының көмегімен файлдардарды архивтеуді, және файлдарды архивтен қайтадан алуды ұйымдастыруға болады.

1. WinRAR архиваторын іске қосыңыз. 
2. Файлдарды белгілеңіз және Командалар-Архивке файл қосу командасын енгізіңіз

1-сурет (үстінгі). WinRAR архиваторының  терезесі.

                      1-сурет

Жаңа архив құру барысында архивтеу параметрлерін беру керек. Ең алдымен архивтік файл атын және дискідегі оның сақталынатын орнын беру қажет. Одан кейін архивтеудің RAR немесе ZIP форматын таңдау қажет. 
   WAV форматындағы дыбыстың және BMP форматындағы графикалық файлдарды архивтеу үшін қосымша сығу дәрежесі кәдімгі әдістен 30 %-ға жоғары арнайы мультимедиа-сығу әдісін қолдануға болады. Ол үшін: 
1. Архив аты және параметрі тақтасында төмендегі архивтеу параметрлерін беру керек: 
- архивтік файл аты; 
- архивтің дискідегі сақталатын орны; 
- архив пішімі; 
- сығу ѕдісі; 
- сљөдік өлшемі; 
- том өлшемі; 
- жағалау әдісі; 
- архивтеу параметрі.

2-сурет (астынғы). Архив атын және параметрін көрсету терезесі.

2. Файлдарды архивтен шығару үшін алдымен архивтік файлдарды таңдап алып, [Командалар-Таңдалған архивтен шығару] командасын енгізу қажет.

      WinRAR ортасында архивтен файлды шығарып алу үшін, алдымен архивті ашып алу керек. Оны төменде көрсетілген бірнеше тәсілмен жасай аламыз: 
- Windows ортасында архивтік файлға екі рет тышқанды шерту немесе Еnter-ді басу (Сілтемеде немесе Жұмыс столында). Егер WinRAR орнатылған кезде (алдын ала келісім бойынша) архив-файл типімен байланысқан болса, онда архив Winrar-да ашылады. Бұл әрекетті кейіннен WinRAR-ды орнатып болған соң да "Интеграциялау" сұхбаты көмегімен жасауға да болады; 
- WinRAR терезесіне немесе белгішесіне архивті тасымалдау. Бұны жасамас бұрын Winrar терезесінде басқа архивтің ашық болмағандығын тексеріп алған жөн, себебі тасымалданатын архивіміз басқасына қосылып кетуі мүмкін; 
- командалар қатарынан параметр түрінде архивтік атпен WinRAR-ды іске қосу;WinRAR терезесінде архивті ашқанда, оның мазмұны шығады. Шығарып алынатын керек файлды және буманы ерекшелеп алу қажет. Ол үшін "Бос орын" және INS пернелерін қолдануға болады. Цифрлық пернедегі <+>, <-> пернелері файлдар тобын толық ерекшелеп белгілеуге немесе белгілеуді алып тастауға мүмкіндіктер туғызады. 
     Бір немесе бірнеше файлдарды белгілеп алған соң, WinRAR терезесіндегі Шығару батырмасын басамыз (оны АLT+Е пернелері немесе Командалар менюінен "Файлды архивтен шығару" пункітін таңдау арқылы орындаса да болады). Егер де архивтен шығарылған файлды басқа бумаға сақтағыңыз келсе Шығару... (немесе АLT+А-ны басыңыз) батырмасына шертіп, пайда болған терезеде қажет жолды керсетіп, ОК-ны басу керек. Мұнда бірнеше қосымша параметрлерді ауыстыру болады (бұл туралы толығырақ информацияны Сұхбат бөлімінде оқи аласыз). 
     Архивтеу кезінде статистикалық терезені пайдаланып, қысу процесін тоқтатуға болады. Ол үшін Болдырмау батырмасын басу керек. WinRAR терезесін жүйелік науада (tгау) кішірейту үшін, Фондық батырмасын басамыз. Архивтен шығару қатесіз аяқталса, онда WinRAR өз ортасына оралады, ал кері жағдайда диагностикалық хабарламасы бар Терезе пайда болады. 
4. Архивтердің тұтастығын (бүтіндігін) тексеру 
      Архивтегі әрбір файл үшін оның циклдік бақылау коды (СRС) жазылып сақталады. Бұл код - файлдың ішкі мәліметінің арнайы функциясы, файлға кішігірім өзгерту енгізілсе, оның бақылау коды да өзгеруге тиіс. Сондықтан бақылау коды архивтік файлдың бүлінбей дұрыс сақталғанының белгісі болып табылады. Файлдарды WinRAR программасында архивтен шығарар кезде олардың әрқайсысы үшін бақылау коды бөлек есептеледі де, ол бұрынғы жазылып сақталған кодпен салыстырылып нәтижесі экранда көрсетіледі. 
5. Архивті бүлінуден сақтау 
  WinRАR архивінің форматы берілген көлемнен тыс арнайы информация типін, яғни қалпына келтіру деп аталатын мәліметті сақтайды. Егер архивте бұл мәлімет болса, онда иілгіш дискідегі информация бүлінген жағдайда да оларды қайтадан қалпына келтіре аламыз. Бірақ бұл программа ZІР форматындағы архивтерді қайтадан қалпына келтіру әрекетін орындай алмайды. 
     Мәліметті қалпына келтіру үшін командалық қатарда RR[N] сөз тіркесін кез келген операциялық жүйе командасының кілті ретінде қолдануымызға болады немесе бұрын құрылған архивті қорғап қою мақсатында тікелей командасын енгізуге де мүмкіндік бар. Мысалы: 
а -гг пеwагс *.txt 
WinRAR d -rr4 пеwагс dummу.txt 
WinRAR гг oldагс 
WinRAR. терезесіндегі команда құрамына архивтің атын немесе оның параметрлeрін енгізу кезінде "Қалпына келтіру информациясы" опциясын іске қосуға болады. Мұның басқаша орындалу түрі - алдын ала келісім бойынша архивтеу профиліне жоғарыдағы тәрізді опцияны іске қосу болып табылады. Мұндайда кез келген архивті өзгерткеннен кейін, оған оны қалпына келтіру информациясы автоматты түрде қосылып отырады. 
Қалпына келтіру информациясы өз функциясын орындауы үшін оның құрамында 4096-ға дейін секторлар болуы мүмкін. Егер бүлінген мәліметтер үзіліссіз қатарласа орналасса, онда әрбір сектор оның бүлінген 512 байт көлемін қайта қалпына келтіре алады.

 

 

                      

                              Қорытынды

Файлдарды ұзақ сақтау үшін немесе компьютер желісі арқылы оңай әрі тез тасымалдау үшін файлдар  арнайы файлдық менеджерлер және арнайы архивтеу программалары көмегімен  архивтеледі (сығылады).

 Файлдарды архивтейтін көптеген арнайы программалар – архиваторлар (WinZip, WinRAR, PowerArchiver жѕне т.б.) бар. 
Ең көп тараған архивтеу және оларды басқару құрылғыларының бірі – MS-DOS, Windows, Linux жѕне т.б. жүйелерде жұмыс істей алатын, толық орысшаланған WinRAR архиваторы болып табылады. WinRAR архиваторының көмегімен файлдардарды архивтеуді, және файлдарды архивтен қайтадан алуды ұйымдастыруға болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 Пайдаланылған әдебиеттер:

1.Жапарова.Г.Ә «Информатика негіздері»,Алматы - 2006

2. Камардинов.О. «Информатика»,Алматы - 2008

3.Джумагалиева.А.М  «Информатика»,Алматы- 2011