Ауқымды компьютерлік желілер

Бұл технология бойынша мәлімет  тасымалдау жылдамдығы – 2,44 Мегабит/сек, тасымалдау үшін коаксиальды  кабель, есілген қоссым, оптоталшықты  кабельдердің бірі пайдаланыла  береді.

Бұл технологияның өз желілік  адаптері болады. Адаптердің кабель  қосылатын разъемы – ажыра-тып/қосқышы  бар. Әрбір адаптердің осы желіге  арналған өзіндік нөмірі (0-255) болады.Адаптер  орнатылғанда сол нөмірді де  сәйкестендіріп қою керек. Мәлімет  беру қашықтығы 6 км, бірақ жылдамдығы  төмен (2,44 мбит/с).

Ethernet технологиясында шиналық топология-ны қолданып, мәліметті бірден барлық желі компьютерлеріне (станцияларына) береді. Бірақ оны адресіне сәйкес тек біреуі ғана қабылдайды. Бұл технология желіге компьютерлерді біріктіріп тұратын концентраторларды және интерфейстік желі тақшасын керек етеді, олар бірігіп орнала-сады. Көбінесе арнайы кабельдер және телефон арналары қолданылады. Мәлімет тасу жылдам-дығы 10 мегабит/c, бірақ жаңа мүмкіншіліктер пайда болуына байланысты (оптоталшық) жыл-дамдығын өсіруге болады.

Token Ring технологиясын IBM фирмасы ұсынған. Мәлімет тасу орталығы – есілген қоссым және оптоталшықты кабель. Мәлімет тасу жылдамдығы – 4 Мбит/с және 16 Мбит/с. Мәлімет тасымалдауда маркерлі сақина қолданылады. Топологиясы - сақиналы не жұлдыз. Мәлімет тасу қашықтығы - 120 м (бір ғимаратта).

 

Ethernet және Token Ring технологияларының  салыстырмалы сипаттамалары

 

Сипаттамалары

 

Ethernet

 

Token Ring

 

Мәлімет тасу жылдамдығы

 

10 Мбит/сек

 

16 Мбит/сек

 

Топология

 

Шина/Жұлдыз

 

Жұлдыз/Сақина

 

Қатынасу тәсілі

 

Кездейсоқ

 

Маркерлі

 

Мәлімет тасу ортасы

 

Коаксиал, есілген қоссым,оптоталшық

 

Есілген қоссым, оптоталшық

 

Желінің максималды ұзындығы

 

2500 м

 

4000 м

 

Желі тораптарының ең үлкен ара қашықтығы

 

2500 м

 

 

100 м

 

 

Желі тораптарының ең үлкен саны

 

1024

 

260

Желідегі компьютерлерді байланыстыру  проблемалары

 

• Байланыс арналарындағы сигналдарды сәйкестендіру
• Тасымалдау ортасымен қатынас құру ережелерін анықтау
• Информацияны тасымалдау сенімділігін арттыру
• Информацияны тасымалдау маршрутын және адрестеу тәсілдерін анықтау

 

5. Компьютерлік желілерге қажет  жабдықтар

 

• Байланыс арналары мен интерфейстер
• Желілік карта (Сетевая карта)
• Трансивер (transceiver)
• Қайталауыш (Repeater)
• Концентратор (Hub)
• Көпір (Мост-Bridge)
• Коммутатор (Switch)
• Маршрутизатор (Router)

 

Байланыс арналары

 

Кабельдік байланыс сымдары арқылы

 

Сымсыз байланыс арналары (радио, спутник)

 

 

Есілген қоссым

 

Коаксиалды кабель

 

Оптоталшық

Интерфейстер

 

RJ-45 интерфейсі

 

BNC интерфейсі

Желілік карта

 

Желілік карта желі операциялық жүйесі арқылы келген командалар мен мәліметтерді қабылдап, оларды бір стандартты форматқа түрлендіріп, оны картаға жалғанған кабель арқылы ары қарай жібереді. Әрбір картаның айрықша өз нөмірі болады.

Коаксиальды кабельмен қосылған  желі схемасынан мысал

 

10 Мбит/с

 

Технологиясы: Ethernet   10 Мбит/с

Байланыстыру арнасы:    Коаксиалды  кабель

Трансивер

 

Трансивер тікелей кабельге  жалғанып  орнала-сады да, компьютердің  желілік картасы арқы-лы қоректенеді. Трансивер желілік картаға AUI (Attachment Unit Interface) типті интер-фейстік кабельмен  қосылып тұрады. 

Қайталауыш

 

Қайталауыштар бірдей немесе  әртүрлі құрылғыларды пайдаланатын  сегменттерді байланыстырады, сигналдарды  алғашқы қалпына келтіріп, мәліметті  тасымалдау қашықтығын арттырады, информацияны екі бағытта да  өткізеді. Қайталауыштар коаксиалды  кабельді пайдаланатын желілерді  кеңейтіп. олардың мүмкіндігін арттырады.

 

ER-200

Концентратор

 

MicroHub TP1008C

 

Концентратор деп физикалық  түрде бірнеше байланыс арналарын  біріктіріп тұратын бірнеше порттары  бар қайталауышты айтады. Концентратор  желінің физикалық топологиясын  өзгертеді, бірақ оның логикалық  топологиясы өз-гермейді. Егер оның  бір портына мәлімет келіп  түссе, ол оны көбейтіп барлық  басқа порттар арқылы жөнелтеді.

Үш портты концентратор схемасы  

 

T

 

R

 

T

 

R

 

T

 

R

 

R

 

T

 

R

 

T

 

R

 

T

 

Концентратор

 

Компьютер

 

Желілік карта

 

Мұндағы: Т-жөнелткіш; R-қабылдағыш

Концентраторлы желі мысалы

 

Технологиясы:        Ethernet   10 Мбит/с

Байланысу кабелі: Есулі қоссым

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

Көпір

 

TinyBridge

 

Көпір желінің жалпы мәлімет  тасу ортасын бөліктерге бөліп  тұрады да, ол келіп түскен  мәліметті басқа сегментке тек  адресіне байланысты жөнелтіп  отырады.

 

Көпірді пайдалану мысалы

 

Hub 2

 

2

 

4

 

Hub 1

 

1

 

3

 

Bridge 1

 

Bridge 2

 

1000 м

 

1

 

2

 

1

 

2

Коммутатор

 

COMPEX SRX1216 Dual Speed Switch 16  port 10/100 MBit/S (16UTP) RM

 

Коммутатор қызметі көпірге  ұқсас, бірақ мұның жұмыс өнімділігі  жоғары, өйткені көпір бір мезетте  тек екі порт арасын ғана  байланыстырады. Ал коммутатор өзіндегі  барлық порттар арасын бірден  байланыстыра алады.

Коммутаторды пайдалану мысалы

 

Технологиясы:              Ethernet 10/100 Мбит/с

Байланыстыру ортасы: Коаксиальды  кабель/Есулі қоссым

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

100 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

10 Мбит/с

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

 

6

 

1

 

2

 

3

 

4

 

5

Маршрутизатор

 

Cisco 2500

 

Маршрутизатор көпір мен коммутаторға  қарағанда желінің мәлімет тасу  ортасын өте тиімді бөліктерге  бөледі. Ол келесі желі торабын  адреске қарап тауып, әрбір мәліметтің  ең ыңғайлы маршрутын таңдап  алады, т.с.с. Желі күрделі болған  сайын маршрутизатордың жұмыс  тиімділігі де арта түседі.

Маршрутизаторды пайдалану мысалы

 

S 2

 

S 3

 

S 4

 

S 1

 

1

 

2

 

1

 

2

 

1

 

2

 

1

 

2

 

M 1

 

M 2

 

M 3

 

M 4

 

1

 

2

 

3

 

1

 

2

 

3

 

4

 

3

 

1

 

2

 

1

 

2

Бір мәлімет бөлігінің (пакетінің)  желі бойынша  жеткізілу процесі

 

Исходная 

последовательность

 

Восстановленная

последовательность

 

Маршрутизатор

 

Т

 

Ethernet

 

T - Заголовок TCP; I - Заголовок  IP

Е - Заголовок Ethernet; S - Заголовок радио-пакета

Р - Заголовок пакета РРР; R - Заголовок Token Ring

 

Т

 

IТ

 

IТ

 

EIТ

 

EIТ

 

Т

 

Т

 

IТ

 

IТ

 

RIТ

 

RIТ

 

EIТ

 

PIТ

 

RIТ

 

SIТ

 

Маршрутизатор

 

Маршрутизатор

 

А

 

В

Мәліметтерді тасымалдау ісін  стандарттау жұмысы Халықаралық стандарттар институ-тының (ISO - International Standards Organization) техникалық ұсыныстарына байланысты жүргізіліп, желі параметрлерін сәйкестендіру ісі OSI (ашық жүйелердің әрекеттесу моделі — Model of Open System Interconnections) деп аталған модель негізінде жасалып шықты. Осы ISO/OSI моделіне сәйкес мәлімет алмасу схемасы 7 сатыға бөлініп қарастырылады. Олардың жоғарғысы қолданбалы деңгей, ал ең төменгісі–физикалық деңгей болып саналады.

 

5. Компьютерлердің байланысу  деңгейлері мен желідегі мәлімет  тасу протоколдары

Халықаралық стандарттау  институтының ISO ұсынысы бойынша компьютерлердің өзара байланысуы 7 деңгейден тұратыны айтылған болатын, олар:

 

1-физикалық, 2-каналдық, 3-желілік, 

4- транспорттық, 5-сеанстық, 

6-мәліметтерді ұсыну деңгейі, 

7-қолданбалы деңгей

 

қолданбалы —тұтынушының есептеу жүйесімен әрекеттесуін атқаратын ең жоғарғы деңгей. физикалық— құрылғылар арасында сигналдар алмасуын қамтамасыз ететін ең төменгі деңгей.

Байланысу моделінің деңгейлері

Байланысу моделінің деңгейлері

 

Деңгей

 

 

Ұқсастығы

 

 

Қолданбалы деңгей

 

 

Хат қағазда жазылды. Оның  мазмұны анықталды.

 

Ұсынылу деңгейі

 

 

Хат конвертке салынды. Конверт толтырылды. Маркасы бар. Клиент жөнелту протоколының барлық талабын орындады.

 

 

Сеанстық деңгей

 

 

Хат пошта жәшігіне  салынды. Жеткізетін транспорт табылды (хатты бөтелкеге салып суға ағызып жіберуге болар еді, бірақ басқа жолы табылды)

 

 

Транспорттық деңгей

 

 

Хат почтамтқа жеткізілді. Ол көліксіз баратын жергілікті хаттардан бөлінді.

 

 

Желілік деңгей

 

 

Хаттар сұрыпталып қапшыққа  салынды. Енді тасымалдана-тын хат емес, қапшық болады.

 

 

Байланысу деңгейі

 

 

Қапшықтар вагонға тиелді. Енді тасымалданатын вагон болды.

 

 

Физикалық деңгей

 

 

Вагон электровозға тіркелді. Енді поезд тасымалдана-тын болды. Хатты жеткізуге басқа ведомство кірісті, ол басқа протоколмен (ережемен)  жұмыс істейді.

ISO/OSI моделінде әртүрлі құрылықтардағы компьютерлер арасындағы байланыстың жеті деңгейі арқылы мәлімет тасымалданады.

 

1.   Тұтынушы алғашқы  қолданбалы деңгейде өз компьютеріндегі программалар көмегімен жіберілетін құжатын даярлайды.

 

2.   Ұсынылу деңгейінде тұтынушы компьютеріндегі операциялық жүйе мәліметтің қайда жазылып тұр-ғанын анықтап, оның келесі деңгеймен әрекеттесуін қадағалайды.

3.   Келесі сеанстық деңгейде тұтынушы компьютері жергілікті немесе ауқымды желімен байланысады.

 

4.     Тасымалдау (транспорт) деңгейінде жөнелтілетін құжат қолданылатын желі хаттамала-ры талаптарына сәйкес тасымалдауға ыңғайлы фор-матқа  (пакеттерге) түрлендіріледі.

 

5. Желілік деңгейде мәліметтің тасымалдану марш-руты анықталып, пакеттер адреспен толықтырыла-ды. Енді олар бір-бірінен тәуелсіз күйде жеке-жеке жеткізіле береді.

7. Мәліметтерді нақты түрде тасымалдау соңғы физикалық деңгейде орындалады. Мұнда мәлімет тек биттер түрінде өрнектеліп тасымалданады. Мәліметті қабылдап алу тағы да екінші тұтынушы компьютерін-де осы деңгейлердің кері бағытта жұмыс істеуі арқы-лы биттерді қайтадан нақты құжатқа түрлендіру жо-лымен атқарылады.

 

6. Байланысу деңгейінде желілік деңгейден алынған мәлімет модем көмегімен физикалық деңгейге қажет нақты сигналдарға  түрлендіріліп, оны модульдеу ісі атқарылады.

Әрбір деңгей жоғарыдағы модельмен  анықталған өз қызметтерін (функцияларын) атқарып,  мәліметті келесі деңгейге беріп отырады.Осылай компьютерлер әрекеттесуінің әрбір деңгейінің өзіне ғана тән протоколы, яғни мәлімет алмасу ережесі болады.