Автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесінің негізгі қызметін ұйымдастыру және тиімділігі

                                 БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК  ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ӨНЕР ЖӘНЕ МӘДЕНИЕТ ФАКУЛТЕТІ

«КІТАПХАНАТАНУ ЖӘНЕ БИБЛИОГРАФИЯ»  КАФЕДРАСЫ

   

 

 

 

                             

 

Тақырып: Автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесінің

                   негізгі қызметін ұйымдастыру  және тиімділігі

Мамандық: 5В091000 - «Кітапхана ісі» мамандығы

                          

 

 

                                                                          Орындаған: Аманкулова Ж.Е.

                                                                                                  4 курс, 406 топ

                                                                          Тексерген: Асанова Б.С.

 

 

 

 

                         

                                             Алматы – 2012 ж.

Кіріспе

      ХХІ ғасырдың ақпараттық техналогиялары сонымен қатар, техникалары ауқымды дамыған таңда бүкіл әлемде болып жатқан автоматтандырылған ақпараттық технологияның тез қарқынды дамуына байланысты Қазақстан Республикасының кітапханаларының кітапханалық жұмыс процестерін автоматтандыру ең басты және маңызды істедің бірі. Негізінен Қазақстан Республикасында автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесі 1989 жылдан басталды. Ең алғаш Қазақстандағы автоматтандырылған кітапхана ҚР Ұлттық кітапханасы болып табылады.

     Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы 1992 жылдан бастап, локальды есептеу жүйесі құрылып, электронды каталог және тақырыптық дерек қорларды қалыптастырды. Қазіргі таңда кітапханаларда жүргізіліп жатқан жұмыстар толық электронды түрге өтпесе де көптеген атқарылып жатқан жұмыстар автоматтандырылған бағдарламамен жұмыс жасайды. Жалпы ғасыр талабына қарай автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесін ұиымдастырғаннан кейін көптеген тиімді жақтарын пайдаланып, оқырмандардың сұранысын, ақпараттық қажеттіліктерін қанағаттандырыуда кітапхана қызметкерлерінің жұмысын ары қарай дамытуда бұл жүйенің үлесі зор.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3

 

1. АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН КІТАПХАНА АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТТЕРІ
1. Автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жұйенің негізгі қызметі

  

 

 

 

 

 

 

4

 

1.2 «КАБИC» - жүйесі

    Бұл кітапхана жұмысын автоматтандыруға арналған «КАБИС» бағдарламасымен көптеген кітапханалар жұмыс жасайды, соның ішінде  И.П. Чехов атындағы орталықтандырылған қалалық кітапхана.

    Кітапхана жұмысын автоматтандыруға арналған «КАБИС» - жүйесі арнаулы автоматтандырылған электрондық толық мәтінді базасын құру. Іс-қағаздарын библиографиялық сипаттамада 7.1 стандартына сай тарауларын пайдалануға рұқсат етіледі. Бұл жүйенің жұмыс істеуі үшін жалпы қарапайым компьютердің жүйесі қолданылады. Карточкалар мен сыртқа жіберілетін іс – қағаздары принтермен шығарылуы қажет. Топпен жұмыс істеу базасында жалпыға бірдей пайдаланатын файл серверін падалануды ұйымдастыру қажет.

Кітапхананың  модулдері:

       КАБИС – басқару моделі және базадағы барлық документтер.

       КАБИС – каталогтандыру дегеніміз библиографиялық сипаттама электронды каталог құрайтын модуль.

       КАБИС – жинақтау модулі бұл кітапханадағы кітап қорын есебін жинақтау.

       КАБИС – іздеу және тапсырыс беру. Бұл модуль оқырмандарға кітапты іздеуге көмектеседі.

       КАБИС – оқырман картотекасы. Бұл модуль оқырмандардың базасын құрайды.

       КАБИС – кітап беру. Бұл модуль оқырмандарды автоматты түрде қамтамасыз ету және келген адамдардың есебін шығару.

       КАБИС – кітаппен қамтамасыз ету. Бұл оқулықтар мен тақырыптық сала боынша кітаптармен қамтамасыз ету.

       КАБИС (Web-интерфейс)  – бұл электрондық каталог арқылы толық интернеттен барлық документтерді алуға болады.

       КАБИС – АРІ интерфейс бағдарламасы әлемдік СОМ бағдарламасы бойынша жүзеге асады.

 

 

 

5

2. АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН КІТАПХАНА АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ТИІМДІЛІГІ ЖӘНЕ БАСҚА КІТАПХАНАЛАРДЫҢ ЖҰМЫС ІСТЕУ ӨГЕШЕЛІКТЕРІ

2.1 Автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесінің - тиімділігі

• Кітапхананы афтоматтандыру адамның дүйиелік және ұлттық ілімі мен мәдениеттің байлығынан пайдалану бойынша конституциялық оқыған, өзінің электрондық кітап қорынан бәріне бірдей түсініктеме беретін және олардың кітапхананың құрамы жөніндегі мағлұматтың толықтығына көз жеткізуді  қамтамасыз етеді;
• кітапханалық қорды ашу, эффектив пайдалану және оның сақталуын қамтамасыз ету;
• Оқырмандардың кітапханалық-библиографиялық және мағлұмат алу бойынша сұраныстарын қанаттандыру;
• балалардың, өспірімдердің және жастардың әр тарапты қызығушылықтарын және керектерін толық қанаттандыру, адамды профессионалдық, әдеп-ғұрпын және интеллектуалдық жақтан өсуі мақсатында қосымша білім беруді жетілдіру;
• кітапхананың кітап қорына әртүрлі кітапханалардың кітап қорларын қамтитын электрондық және автоматтандырылған мағлұмат базасын түзу, пайдаланушылардың мағлұмат базасынан және басқа мағлұматтық ресурстарды еркін пайдалануын қанағттандыру;
• кітапхана ісі бойынша жаңа тәжрибелерді программаларды және проектілерді және  республиканың, шет елдердің кітапханаларымен болған ғылыми конференцияларды оқырмандарға ұсыну ;

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6

   

    2.2 А.П. Чехов атындағы Орталықтандырылған  қалалық кітапханасының автоматтандырылған  ақпараттық жүйесі

  А.П. Чехов атындағы орталықтандырылған қалалық кітапханада 2002 жылдың 1 наурызынан бастап кітапхананың ақпараттық библиографиялық бөлімі ұйымдастырылды. Бұл ақпараттық орталықтың ашылуы алматылық оқырмандардың өсуіне байланысты, қажеттіліктерін қанағаттандыру болды.

Бұл кітапханадағы автоматтандырылған ақпараттық жүйесіні ұйымдастыруға арналған ақпараттық орталықтың негігі мақсаты:

• Оперативті қажеттілік тұтынушының көп аспектті ақпараттылығын қанағаттандыру.
• Алматы қаласы туралы толық мәліметтер жиынтығының құжаттарын максимальды қалыптастыру.
• Үздіксіз білім беру және оқырманның өзін-өзі қанағттандыруы мақсатталған.

2000 жылдан бастап  « А.П. Чехов атындағы Алматы  қаласы бойынша орталық өлкетану  библиографиясы О.Қ.К ортақ Программасы жұмыс істейді.

Кітапханадағы электронды мәліметтер жиынтығында көптеген тарау бойынша жұмыс атқарылады мысалы:

«Алматы» ғасырлар, оқиғалар, суреттер.

Бұл тараудың бөлімдері:

1. Тарих. Тарихтағы атаулар.
2. Қаланың жаңалықтары.
3. Экономикасы. Өнеркәсіп салалары.

Карточкалық каталогтар

• Алфавиттік және жүйелік каталог Қ.Р (қаз.ор)
• Алфавиттік және жүйелік каталогтың ортақ қоры. (қаз.ор)
• Мақаланың жүйелік картатекасы. (қаз.ор)
• «Алматы» қаласының орталық өлкетану жүйелік каталогы. (қаз.ор)
• Көркем әдебиет картатекасы. (қаз.ор)
• «Құқық және заң» картатекасы. (ор)
• «Алматы қаласының мәдениет орталығы» картатекасы. (ор)
• «Алматы және Қ.Р-сы бойынша қызықты және статистикалық мәліметтер» қызметтік картатекасы.
• «Атаулы күндер» картатекасы.
• «Библиографиялық материялдардың жүйелік картатекасы» .

 

7

Қорытынды

    Қазіргі  қоғам тиімді автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйені пайдаланбай дами алмайды, өйткені ол қазір нарық жағдайда мемлекеттің әлеуметтік, экономикалық дамуын анықтайды. ХХІ ғасыр ақпараттың автоматтандырылған ғасыры. Қазақстан 2030 Ұлттық даму стратегиясында ақпараттық ресурстарды жан-жақты пайдаланумен бірге, барша азаматтарға ақпаратты еркін пайдалану мүмкіндіктерін туғызу мақсаты қойылды.

    Автоматтандырылған  кітапхана ақпараттық жүйені  пайдаланып әрбір оқырман ой-өрісін  және кәсіби дүние танымын  кеңейтіп, ақпараттық қор құбылысына қарсы теориялық, тарихи және әдістемелік элементтерімен, ақпараттық қажеттіліктерінің табиғатымен, мағынасымен, ақпараттық қызметтің түрлерімен танысуға көптеген мүмкіндіктер ашады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

8

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

 

1. Досумбекова ,А.Г. Глобальды және жергілікті тораптар мен жүйелер [мәтін]:оқу құралы.-Алматы; ҚазМемҚызПУ, 2011.-Б.154.
2. Досумбекова,А.Г. Ақпараттық мәдениет[мәтін]: оқу құралы // Досумбекова,А.Г.Әйтиева,Р.И.,Нұржанова,Г.И. – Алматы; 2010.-Б.106.
3. Бродовский,А.И. КАБИС кітапханаларды автоматттандыоу жүйе // Кітапхана әлемі. – 2011. - №2. – Б.27 – 31.
4. Бродовский,А.И. КАБИС кітапханалық автоматтандырылған жүйесі // Кітапхана әлемі. – 2011. - №3. – Б.6 – 15.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9

Мазмұны

Кіріспе.......................................................................................................................3

1. АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН КІТАПХАНА АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ НЕГІЗГІ ҚЫЗМЕТТНЕРІ

1.1 Автоматтандырылған  кітапхана ақпараттық жұйенің  негізгі қызметі.........4

1.2 КАБИС-жүйесі...................................................................................................5

     2. АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН КІТАПХАНА АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ТИІМДІЛІГІ ЖӘНЕ БАСҚА КІТАПХАНАЛАРДЫҢ ЖҰМЫС ІСТЕУ ӨГЕШЕЛІКТЕРІ

2.1 Автоматтандырылған кітапхана ақпараттық жүйесінің тиімділігі..............6

2.2 А.П. Чехов атындағы Орталықтандырылған қалалық кітапханасының автоматтандырылған ақпараттық жүйесі..............................................................7

Қорытынды..............................................................................................................8

Пайдаланған әдебиеттер.........................................................................................9