Процедураның жазылуының жалпы түрі

Begin

GotoXY(X,Y);Writeln(‘Text’);

Delay(10000); clrscr;

X:=X+3;

End

End.

Дыбысты басқару процедуралары

Компьютердің дыбыс шығару мүмкіндігі дыбыстық жиілікті электромагниттік тербеліс туғызатын дыбыстық генераторға негізделген. Тербеліс компьютердің динамигіне беріледі де, ол дыбысты туғызады. CRT модулінде дыбыстардың кез-келген тізбегін программалауға мүмкіндік беретін 3 процедура бар.

1. Sound процедурасы белгілі бір жиіліктегі дыбыс шығаруға мүмкіндік береді.

Sound( F: word );

Мұндағы F-дыбыс жиілігін Герцпен өрнектейтін word типті өрнек.

2. Delay процедурасы программаны белгілі бір уақыт аралығында тоқтатып қою (кідіріс) үшін қолданылады.

Delay(T:word);

T- миллисекундпен өрнектелетін және уақыт аралығын анықтайтын word типті өрнек. Бұл процедура дыбысты белгілі бір уақытқа тоқтатып қою үшін қолданылады.

3. NoSound –дыбысты жоюға (түгел тоқтатуға) мүмкіндік береді. Дыбысты тоқтату- программаның міндетті бөлігі, әйтпесе дыбыс программа тоқтағаннан кейін де жалғаса береді.

Дыбыстық сигналды генерациялау үшін сипатталған процедуралар

Sound- Delay- NoSound схемасы бойынша қолданылады.

Әуен орындау үшін нота жиілігін білу қажет екені белгілі. Ол келесі кестеде көрсетілген (5- кесте).

Кесте 5. Негізгі октава ноталарының дыбыстық жиілігі Нота				Дыбысталу жиілігі
Кіші октава		Бірінші октава		Екінші октава		Үшінші октава
до	130.81		261.63		523.25		1046.50
до#	138.59		277.18		554.37		1108.73
ре	146.83		293.66		587.33		1174.70
ре#	155.56		311.13		622.26		1244.51
ми	164.81		329.63		659.26		1318.50
фа	174.61		349.23		698.46		1396.90
фа#	185.00		369.99		739.99		1479.98
соль	196.00		392.00		783.99		1568.00
соль#	207.65		415.30		830.61		1661.22
ля	220.00		440.00		880.00		1760.00
ля#	233.08		466.16		932.33		1864.66
си	246.94		493.88		987.77		1975.00

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Мысал77. Төмендегі программа арқылы компьютерде мультфильмнен 1 шумақ әуен 1- октавада орындалады. Шумақтың әр жолының ноталары массивте берілген.

Program Mult;

Uses Crt;

Const a: array[1..7] of integer=(349, 262, 349, 262, 349, 330, 330);

b:array[1..7] of integer=(330, 262, 330, 262, 330, 349, 349);

c:array[1..6] of integer=(330, 262, 330, 262, 330, 349);

Var i:integer;

Begin

For i:=1 to 7 do {1-жол}

Begin

Sound(a[i]);

Delay(20000);

NoSound;

end;

Delay(10000); {2 жол арасындағы үзіліс}

For i:=1 to 7 do {2-жол}

Begin

Sound(b[i]);

Delay(20000);

NoSound;

end;

Delay(10000);

For i:=1 to 7 do {3-жол}

Begin

Sound(a[i]);

Delay(20000);

NoSound;

end;

Delay(10000);

For i:=1 to 6 do {4-жол}

Begin

Sound(c[i]);

Delay(20000);

NoSound;

end;

End.

Мысал78. Компьютерде сиренаның дыбысын туғызатын программа:

Progaram sirena;

Uses Crt;

Var i, j : integer;

Begin

For j:=1 to 3 do

begin

For i:=1 to 800 do

Begin

Sound(i); delay(30);

end;

For i:= 800 downto 1 do

begin

Sound(i); delay(30);

end;

end;

Nosound;

End.

Мысал79. Төменде 1- октава «до- мажор» гаммасын тура және кері бағытта орындау программасы көрсетілген.

uses crt;

var i:integer;

const n:array[1..8] of integer=(131,147,165,175,196,220,247,262);

begin

for i:=1 to 8 do begin

sound(n[i]); delay(20000); nosound; end; delay(20000);

for i:=8 downto 1 do begin

sound(n[i]); delay(20000); nosound; end;

end.

Мысал80. 1- ден 8- ге дейінгі цифрлық пернені шерткенде екінші октаваның 7 нотасы ойналатын программа:

Program Piano;

uses crt;

var c:char; label k;

Begin

k: c:=readkey;

if c=’1’ then begin sound(523); delay(50000); nosound; goto k; end;

if c=’2’ then begin sound(587); delay(50000); nosound; goto k; end;

if c=’3’ then begin sound(659); delay(50000); nosound; goto k; end;

т.с.с.

end.

 

Қолданылған әдебиеттер:

1. Фаронов  В.В. “Turbo Pascal 7.0” Учебное пособие. Изд. “Нолидж”, 1998 г.

2. Грызлов  В.И, Грызлова Е.П, “Турбо Паскаль 7.0” Москва., ”ДМК”, 1999 г.

3. Матрос  Д.Ш и др. “Использование ЭВМ в ходе учебного процесса ” Алматы., “Мектеп”, 1989 г.

4. Семакин  И.Г, Шестаков А.П “Основы программирования ” Москва., ”Мастерство” ,2001 г.

5. Алексеев  В.Е, Ваулин А.С, Петрова Г.Б “Вычислительная  техника и программирования”  Москва.,”Высшая школа”, 1991 г.

6. Архангельский  А.Я. Delphi 7:Справочное пособие.-М.:Изд. БИНОМ,2004г.

7. Архангельский  А.Я. “100 компонентов общего назначения  библиотеки Delph 5” электронная версия, Bel & Chen Co 2002 г.

8. Гофман  В., Хомоненко А. “Dephi 6” ,Санкт- Петербург, “БХВ- Петербург”, 2001г.

9. Фаронов  В.В. Delphi:Программирование на языке  высокого уровня.Учеб.-Спб.:Питер,2005.-640 с.

10. Халықова  К.З, Тұрғанбаева А.Р, Бостанов Б.Ғ Программалау тілдерін оқыту. Delphi ортасы: Оқу құралы.-Алматы:Print-S, 2005 ж.

11. “Delphi для учителя в примерах  и задачах ” “Информатика  в школе” “Информатика и образование”  журналына қосымша №6, 2006 г.