Кері байланысы бар электр тізбегі

Осылайша, тұрақсыздық пен  өздігінен қозу терминдері бір-біріне синоним болып табылады.

 

3. Найквистің тұрақтылық критериі.  
             Найквист критериі  ажыратылған бұғаудың қасиеттерiне арналған керi байланыспен тізбектің орнықтылығы туралы талдауға рұқсат бередi (рис3, а).

Ажыратылған тізбектің жеткізу  функциясы, немесе топсалық күшейткіш 

 

Бұдан сипаттамалық теңдік шығады:

Егер жиілігі w ға тең табылатын болса, ол үшін вектордың H_р(jw ) соңы (1,j0) координаталарға сәйкес келетін болса, онда бұл жиілік кезінде тізбекте өздігінен қозу пайда болады. Сонда годографтан қарап-ақ тізбек тұрақты немесе тұрақсыздығы туралы білуге болады.  Ал бұл үшін Найквист критериін пайдаланамыз, ол келесідей түрде айтылады: егер жеткізу функциясының ажыратылған тізбектің годографы координата (1, j0) нүктелерін қамти алмаса, онда тізбектің қосылған кезіндегі жағдайы тұрақты болып есептеледі. Алдыңғы жағдайда, годограф  H_р(w ) (1, j0) қамтыған кезді,  тізбек орнықсыз.  Найквист критериін пайдалана отыырп, кері байланысты тізбектің өздігінен қозу шартын оңай алуға болады. H_р(jw ) өрнегін мына түрде жазатын болсақ:

мұнда  – жеткізу функцияларының модулдері ;  ,   – сәйкесiнше элемент негiзiнде және керi байланыс тiзбекте фазалық ығысулар.

Абциссалардың осиниң годографтарының  қиылысуының |H_р(jw)|  кезіндегі   Re[H_р(jw)]  мынадай шарттар негізінде жазуға болады:

Условия пересечения годографом оси абсцисс Re[H_р(jw )] при |H_р(jw )|   1 можно записать в виде двух условий:

1) фаза баланс шарты , где п = 0, 1, 2,...;

2) амплитудалық шарт

Теңсiздiктiң орындауы өздiгiнен  қозудың бастапқы кезеңi үшiн тән  өспелi амплитудамен тербелiстердi пайда  болудың режимiне сәйкес келедi.

H_у(w ) **H_ос(w ) = 1

теңдіктің орындалуы генерация  режиміне гармониялық кернеу жиілік бойынша тұрақты амплитудамен  сәйкес келеді және амплитуда балансы  деп аталады.

фазалар балансының теңдеуi керi байланыспен тізбектің өздiгiнен  қозуында болған жиiлiктi анықтауға  рұқсат бередi, фазалар балансының теңдеуi керi байланыспен тізбектің өздiгiнен қозуында болған жиiлiктi анықтауға рұқсат бередi, ал амплитудалар баланның теңдеуi тұрақты тәртiпте амплитуда u_вых(t) шығарылатын тербелiстi шамасын анықтауға мүмкiншiлiк бередi.

Рауса — Гурвицтің  тұрақтылық критериі. 
 
Ол орнықтылық алгебралық критерийге жатады және коэфиценттердің мәніне сәйкес   b_т, b_т–1, ..., b₀   сипаттамалық теңдеу шығады, оның түбірлерін анықтамау арқылы, зерттелінетін тізбек тұрақтылығын қарайды.

Егер сипаттамалық теңдеудiң  полином болса, белгi төмендегiше құрастырады: керi байланыспен тізбек орнықты  болып көрiнедi, Гурвицтiң полиномын  болып көрiнедi. Бұл ретте Гурвицiнiң  полиномының негiзгi қасиетiн пайдаланады: оның тамырлары бәрi кешендi айнымалы ерiтiндi сол жартылай жазықтықта болады.

Михаиловтың тұрақтылық критериі. 
 
Бұл бос тұру және тиiмдi белгi 1938 ал қаласында ұсынылды.. Михайлов және оның Гурвицтiң полиномының аргументтерiнiң мiнез-құлығын мiнезiнде (jw ) V жиiлiк w нөлден өзгерiсiнде шексiздiкке дейiн негiзделедi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Қорытынды

 Электр  энергиясын   қолдану  бізге   барлық  іс-әрекеттерді жақ-сартуға   өнеркәсіпке   жаңа   автоматтандырылған   технологиялық процестер   енгізіп,  жаңа   қажеттіліктерде  құрылған   технологиялар нақты  өнім  түрін жылдам және жеңіл түрде  тудыратын болды.Электр энергиясы  өиірдің  барлық салаларында   соншалықты кең таралуының басты   себебінің  бірі─электромагниттік   энергияны  өте аз шығынмен  алыс  қашықтыққа  беру  және  оны  энергияның  басқа  да  түрлеріне: механикалық, жарық,  жылу, химиялық  және т.б. түрлендіру  ыңғайлы. «Электр тізбегінің  негіздері» ─ тізбектер  мен  өріс-тердегі  өтетін  электромегниттік   процестерді  сандық  және  сапалық жағынан  оқып  үйренуді  көрсетеді.Физика  және  жоғары  математика курстарына  негізделген   бұл  курс, осы  заманғы   электротехникалық құрылымдардың   әртүрлі  кең  кластарына  қолданылатын  инженерлік есептеулер  және  талдау  әдістеріне  толы. Сонымен  қатар  ЭТН өнді-ріске   қажетті   болашақ  мамандарының  электротехника  мен   радио-техникадан  ғылыми   көзқарастардың  қалыптасып   жетілуінде   аса иаңызды   рөл  атқарады.ЭТН  курсында  электрлік  және  магниттік   құбылыстарды  екі тә-сілмен  сипаттап  жазу  қолданады.Оның  бірі т  ізбектер  теориясы, ал екіншісі  өріс  теориясы.Тізбектер  теориясында   нақты электротехникалық құрылымдарды  жобамен идеялизацияланған схемалармен  ауыстыру қолданылады.Бұл схема   анықталуға  тиісті  кернеулер  және токтары бар тізбектің  бөлік-терінен  тұрады. Инженерлік  практикада, тізбектер  теориясы  аралық токтар  арасындағы   кернеуді   есептеуге  жүгінбей-ақ, қарастырылып отырған  тізбектің  бөлігінің  ұштарының арасындағы  кернеуді тікелей дәл  анықтауға   мүмкіндік  береді.Өтіс  теориясы  кеңістік  пен  уақыттағы   нүктеден  нүктеге дейінгі электрлік   және магниттік шамалардың өзгерісін   зерттейді.Ол электр-лік  және  магниттік  өрістердің  кернеуліктерін  электр  энергиясының сәуле   шығарумен,көлемдік  зарядтың  таралуы,токтардың   тығыздық-тары  және  т.б.  зерттеумен  шұғылданады. Электр  тізбегі   деп ─ электр  тогын   тудыратын   құралдар   мен обьектілер  жиыны,  ЭҚК  тогы  және  кернеуі   туралы  түсінік  көрсе-тетін   электромагниттік  процестер.  Тұрақты   ток  тізбегін, қазіргі техникадағы   өз  бағытын  өзгертпейтін,  яғни  ЭҚК  көз  полярлығы  әр  уақытта  тұрақты  тізбегін  айтамыз.

Кері байланыс тізбегі  - негізгі тізбектің шығу, кіру арасындағы байланысты атқаратын тізбек.

Егер кері байланысты тізбекте топсадағы фаза айырымы нолге  тең болса, онда байланыс ОҢ, ал егер фаза айырымы ±w тең болса,  онда мұндай кері байланыс  ТЕРІС деп аталады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Пайдаланылған әдебиеттер:
1. Атабеков Г.И. «Основы теории цепей» Москва 2006г.
2. Лекции по курсу «Основы теории цепей» Томский государственный университет 2007г.
3. http://ndo.sibsutis.ru/bakalavr/sem3/course110/lex14.htm
4. Улахович Д.А. «основы теории линейных электрических цепей» Санкт Петербург, 2009г.