Радиоқабылдағыштар туралы негізгі түсініктемелер

 

 

Қабыдағыштың сызықты  бөлігінің күшейту коэффициентін анықтаймыз:

 

45

(1 2)               1

 

                                                  (32)

 

= =0,02

 

 

 

Қабылдағыштың каскадтарының күшейту коэффициенті:

 

(0,2 0,8)             

(8 10)             

(15 30)     

(20 40)          

 

0,5             

10        

15  

20       

Аралық жиілік күшейткішке  дейін қуысты анықтаңыз:

 

                                         (33)

 

= 7,5

 

АЖК каскадының нақты мөлшерін анықтаймыз:

 

                          (34)

 

= 6000

 

Аралықты жиілікті күшейіту коэффициенті мынаған тең  болғандықтан, ол бір каскадты болады.

 

 

 

2.6. АРУ  сұлбасын таңдау және реттелуші  каскадтарын есептеу.

 

Қарастырып отырған  АРУ сұлбасын қолдануға болады. Реттелуші сигналдың амплитудасы артқан сайын реттелуші кернеу ұлғаяды және кересінше болады.

 

Реттелуші каскадтар  санын анықтау:

 

(5 50)        

 

20

40

 

6

 

                                                        (35)

 

= 1,3

 

Реттелуші каскадтар  саны мынаған тең: 1,3

 

 

 

 

2.7. Толық  функционалды сұлбаны құрастыру.

 

 

        Супергетеродиндік радиоқабылдағыш— қабылданған сигнал жиілігін аралық жиілік деп аталатын белгілі бір тұрақты жиіліктегі тербеліске өзгерту арқылы қабылдаудың техникалық сапасын жақсартуды жүзеге асыратын қабылдағыш. Тікелей күшейтетін қабылдағыштармен салыстырғанда мұндай қабылдағыштардың сезімталдығы, іріктеу қабілеті, күшейту коэффициент айтарлықтай жоғары. Жоғары техникалық талап қойылатын радиоқабылдағыштардың барлығы супергетеродиндік схема бойынша жасалады.

        Супергетеродиндік радиоқабылдағыш құрылғы қабылдағыш антеннадан, кіріс тізбектен, радиожиілікті күшейткіштен, гетеродиннан, араластырғынтан, аралықты жиілікті фильтрдан, аралықты жиілікті күшейткіштен, демодулятордан, дыбысты жиілікті күшейткіштен және аккустикалық жүйеден құралады.

        Мен таңдаған радиоқабылдағышым IV класқа жатады және ұзын толқын диапазондағы сигналдарды қабылдайды. Қазаігі кезде ұзын толқынды радиоқабылдағыштар аз қолданылады.

        Супергетеродиндік радиоқабылдағыштың толық функционалды сұлбасы 2.5.суретте көрсетілген.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Принципиалды  сұлбаның түйіндерін таңдау және негіздеу.

 

 

Радиоқабылдағыштың  принципиалды сұлбасы 3 суретте көрсетілген.

 

 

3.1. Элементті  базасын таңдау

 

        Радиоқабылдағыштың элементті базасында  ең негізгі рөлді микросхема  атқарады. Микросхема көмегімен  көптеген көптеген функцияларды  орындауға болады. Микросхема көлемі  жағынан кішкентай, төзімділігі  жоғары болады. Сондықтан көптеген  радиоқабылдағыштар схемаларында микросхемалар қолданады. Сонымен қатар бөлек тұратын элементтер: транзистор, резистор, диод, трансформатор, тиристор, динистор және т.б. элементтер қолданылады. 

 

 

 

3.2. Детектор  және төменгі жиілікті күшейткіштің  принципиалды сұлбасын және соңғы қосылған жүктемесін таңдау.

 

 

        Радиоқабылдағыштың детектор және дыбысты жиілікті күшейткіштің принципиалды сұлбасы:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3.3. Жұмыс  істеу принципін сипаттап жазу

 

 

        Супергетеродинді түрдегі радиоқабылдағыштың жұмыс істеу принципі мынадай болады. Сигнал антеннадан кіріс тізбекке барады. Кіріс тізбекте пайдалы сигналдың ең үлкен кернеуін тудырады да радиожиілікті күшейту каскадына барады. Ол каскадта тасымалдаушы жиіліктегі қабылданатын сигналдарды, яғни радиожиілікті сигналдарды күшейтеді. Кейін сигнал араластырғышқа түседі. Араластырғышқа келген сигналға бір уақытта гетеродиннан басқа сигнал келеді. Екі сигнал араласып аралық жиілікті сигналға түрленеді. Аралық жиілікті сигнал аралық жиілікті күшейткішке түседі. Ол жерде сигнал күшейтіліп детекторға барады. Детекторда сигнал түрленіп төменгі жиілікті күшейткішке барады. Төменгі жиілікті күшейткіште сигнал күшейтіліп аккустикалық жүйеге барады. Ол жерде сигнал дыбыс болып жаңғыртылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4. Берілген  каскадты және детектор сұлбаларын  есептеу.

 

 

        Детектор шығысындағы қуат шамасын  анықтаймыз, яғни төменгі жиілікті  күшейткіш трактісінің күшейту  коэффициентін анықтаймыз.

        Детектор шығысындағы кернеу амплитудасы 30 50мВ. Детектордың шығыс кедергісі 5кОм. Осы берілген негізгі сигналдың детектордан төменгі жиілікті күшейткішке келіп түсетін күшейту коэффициентін анықтаймыз:

 

                                                     (36)

                                             (37)

 

30мВ

=3

=0,5

 

Алдын ала күшейту  каскадтарының қуатын анықтаймыз:

 

                                   (38)

 

=10

Алдын ала төменгі  жиілікті күшейткіш каскадтарының санын анықтаймыз:

 

                                               (39)

 

=0,67

 

 

 

 

 

 

 

5. Электрлі  принципиалды сұлбаны таңдау және есептеу

 

 

Жиілікті және сызықты емес бұрмалауларды табу:

 

М=11дБ

6дБ

      

 

Төменгі жиілікті күшейткіштегі жиілік бұрмалауларды  анықтаймыз:

 

           дБ

 

Детектордың жиілік бұрмалануын таңдаймыз:

 

дБ

 

Кіріс тізбегінің жиілік бұрмалануын анықтаймыз:

 

       дБ

 

Араластырғыштың жиіліктік бұрмалау коэффициентің анықтаймыз:

 

       дБ

 

Аралық жиілікті трактінің жиіліктік бұрмалау коэффициентін  анықтаймыз:

 

                                 (40)

 

=3дБ

 

Сызықты емес бұрмалаудың негізгі көзі, ол детектор трактісі: 10дБ

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6. Радиоқабылдағыштың  сыртқы бейнесінің суреті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

 

        Осы курстық жұмыста мен супергетеродинді  түрдегі радиоқабылдағышпен толық  таныстым. Радиоқабылдағыштың тарихын,  түрлерін, қай салада қолданылуын, жұмыс істеу принципімен, қандай бөліктерден, элементтерден тұратынын толықтай білдім. Өзіме берілген параметрлер бойынша өзімнің радиоқабылдағышымды таңдап алдым. Таңдап алған радиоқабылдағыштың бөліктерін жеке-жеке қарастырдым.

        Сонымен қатар әр каскадқа, яғни  радиоқабылдағыштың әрбір функционалды бөліктерін жеке-жеке тоқталып, олардың сұлбаларын салдым. Оларға қатысты формулалармен есептеулер жүргізіп олардың мәндерін таптым.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданған әдебиеттер тізімі

 

1. Радиоприемные устройства В.Ф,Баркин, В.К.Жданов «Москва», «Связь» 1980г.
2. Радиоқабылдағыш құрылғылар Н.Н.Гладышева, А.Б.Файзуллина «АИЭС»
3. Бытовая радио аппаратура и ее ремонт Ю.П.Алексеев «Радио и связь» 1984г.
4. www.radiomaster.ru