Сигналдарды қабылдау және атқару құрылғыларын зерттеу

№1 Зертханалық жұмыс

Сигналдарды қабылдау және атқару құрылғыларын зерттеу

 

Жұмыстың мақсаты: Сигналдарды қабылдау және атқару құрылғыларымен танысу.

Жалпы сипаттама

Хабар – «сообщение», әр-түрлі процестер кезінде болған құбылыстар әсерінен пайда болатын және осы процестердің өту барысын жеткізіп отыратын, барлық мәліметтер жиыны.

Сигнал – хабарды көрсететін физикалық процесс.

 

Кодтау, модулятор, бөгеулер беруші, демодулятор, қайта кодтау және калориферлі орнатқышты басқару (бұдан әрi - программа) оқу лабораториялық стендтерiнiң программалық қамтамасыз етуi бөгеуге шыдамды кодтау-қайта кодтаудың бiрнеше алгоритмдары және модуляцияның бiрнеше түрлерiнiң қолдануымен, қолданушымен немесе калориферлі орнатқышты басқару терминалымен берілген деректерді беру процесін модельдеуге арналған.

Программалық қамтамасыз ету бiрнеше  файлдардан тұрады:

              • LSKM.EXE – кодтау-қайта кодтау және модуляция-демодуляция программасының атқарылатын файлы;

             • LSKM.INI - кодтау-қайта кодтау және модуляция-демодуляция программасының жөнге салу файлы;

             • LSKM.MHT - (сiз қазiр оқып отырған файл) қолданушының нұсқауы;

             • MCA.EXE - калориферлі орнатқышты локальді режимде басқару программасы;

             • MCA.INI – калориферлі орнатқышты локальді режимде басқаруды жөнге салу файлы;

 

а) Кодтау-қайта кодтау және модуляция-демодуляция программасының негізгі терезесі

1-суретте программаның басты терезесiнiң жалпы көрiнiсi көрсетілген.

1-сурет. Программаның негізгі  терезесі

1-суретте көрсетілген терезенің бірнеше жұмыс аумағы бар:

2-сурет. Программаның меню аймағы

2-суретте көрсетілген программаның  меню аймағы мына пунктерден  тұрады:

Меню пункті	Меню әмірі	Іс-әрекет
Файл	Жаңа мәтін (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Деректерді беру терминал терезесінде  қолданушы мәтініндегі енгізу аймағын тазартады.
	Мәтінді ашу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Қолданушымен сақталған мәтінді  ашады.
	Мәтінді сақтау (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Деректерді беру терминал терезесінің  енгізу аймағындағы мәтінді қолданушы  таңдаған мәтіндік файлға сақтайды.
	Калорифер деректерін енгізу (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)	Бұрын сақталған деректерді калориферлі орнатқышты басқару терминалына енгізеді.
	Калорифер деректерін сақтау  (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)	Калориферлі орнатқыштан алынған  деректерді қолданушы таңдаған файлға сақтайды.
	Шығу	Программаны жабады
Байланыс желісі	Мәтінді жіберу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Деректерді беру терминалынан қолданушымен терілген мәтінді деректерді беру желісіне жібереді.
	Файлды жіберу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Қолданушымен таңдалған файлды деректерді беру желісіне жібереді.
	Калориферлі орнатқыш – қосу (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)	Басқа компьютерге қосылған калориферлі  орнатқышпен байланыс орнатады.
	Калориферлі орнатқыш – өшіру (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)	Калориферлі орнатқышпен байланысты үзеді.
График	Алдыңғы (модулятор, бөгеу генераторы және демодулятордың активті кезінде активті)	Алдыңғы дерек байтына сәйкес келетін  дерек беру желісі сигналын модулятор, бөгеу генераторы және демодулятор формаларында салады.
	Келесі (модулятор, бөгеу генераторы және демодулятордың активті кезінде активті)	Келесі дерек байтына сәйкес келетін дерек беру желісі сигналын модулятор, бөгеу генераторы және демодулятор формаларында салады.
Жөнге салу	Кодтаушы-модулятор (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)	Кодтау және модуляцияның параметрлерiнiң диалогктiк редакциялау терезесін, сонымен бiрге компьютердiң стендпен байланысының жөнге салу терезесін шығарады.
	Калориферлі орнатқыш (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)	Калориферлі орнатқышты басқарудың жөнге  салу және параметр диалогтік терезесін шығарады.
Терезе	Тігінен ретке келтіру	Тiк реттегi программаның iшкi терезелерiн  реттейдi
	Көлденеңінен ретке келтіру	Көлденең реттегi программаның iшкi терезелерiн реттейдi
	Калориферлі орнатқыш (стендтің калориферлі орнатқышты басқару терминалы ретiнде жұмыс iстегенде көрсетiледi)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына калориферлі  орнатқышты басқару терминалының iшкi терезесiн ашады.
	Терминал (стендтің деректерді беру терминалы ретiнде жұмыс iстегенде көрсетiледi)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына деректердi беру терминалының iшкi терезесiн ашады.
	Кодтаушы (стендтің кодер-модулятор ретінде жұмыс істегенде көрсетіледі)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына кодтаушының iшкi терезесiн ашады.
	Модулятор (стендтің кодер-модулятор ретінде жұмыс істегенде көрсетіледі)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына модулятордың iшкi терезесiн ашады.
	Бөгеулер генераторы (стендтің бөгеу генераторы ретінде жұмыс істегенде көрсетіледі)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына бөгеу генераторының iшкi терезесiн ашады.
	Демодулятор (стендтің декодер-демодулятор ретінде жұмыс істегенде көрсетіледі)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына демодулятордың iшкi терезесiн ашады.
	Қайта кодтаушы (стендтің декодер-демодулятор ретінде жұмыс істегенде көрсетіледі)	Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына қайта кодтаушының iшкi терезесiн ашады.
Анықтама	Қолданушыға арналған нұсқау	Қолданушыға арналған нұсқауды экранға шығарады.
	Программа туралы	Программа туралы анықтаманы экранға  шығарады.

 

3-сурет. Құрал-сайман панелі аумағы

Құрал-сайман панелі батырмасы	Батырма пиктограммасы	Іс-әрекет
Жаңа мәтін (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Деректерді беру терминал терезесінде  қолданушы мәтініндегі енгізу аймағын  тазартады.
Мәтінді ашу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Қолданушымен сақталған мәтінді  ашады.
Мәтінді сақтау (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Деректерді беру терминал терезесінің  енгізу аймағындағы мәтінді қолданушы  таңдаған мәтіндік файлға сақтайды.
Мәтінді жіберу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Деректерді беру терминалынан қолданушымен терілген мәтінді деректерді беру желісіне жібереді.
Файлды жіберу (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Қолданушымен таңдалған файлды деректерді беру желісіне жібереді.
Калорифер деректерін енгізу (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)		Бұрын сақталған деректерді калориферлі орнатқышты басқару терминалына енгізеді.
Калорифер деректерін сақтау (калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесінің активті кезінде активті)		Калориферлі орнатқыштан алынған  деректерді қолданушы таңдаған файлға сақтайды.
Алдыңғы график (модулятор, бөгеу генераторы және демодулятордың активті кезінде активті)		Алдыңғы дерек байтына сәйкес келетін  дерек беру желісі сигналын модулятор, бөгеу генераторы және демодулятор формаларында салады.
Келесі график (модулятор, бөгеу генераторы және демодулятордың активті кезінде активті)		Келесі дерек байтына сәйкес келетін дерек беру желісі сигналын модулятор, бөгеу генераторы және демодулятор формаларында салады.
Кодтаушы-модулятор (деректерді беру терминал терезесінің активті кезінде активті)		Кодтау және модуляцияның параметрлерiнiң диалогктiк редакциялау терезесін, сонымен бiрге компьютердiң стендпен байланысының жөнге салу терезесін шығарады.
Калориферлі орнатқыш (стендтің калориферлі орнатқышты  басқару терминалы ретiнде жұмыс  iстегенде көрсетiледi)		Программаның бас терезесiнiң iшкi терезелерiнiң барлық облысына калориферлі  орнатқышты басқару терминалының iшкi терезесiн ашады.
Қолданушыға арналған нұсқау		Қолданушыға арналған нұсқауды экранға шығарады.
Программа туралы		Программа туралы анықтаманы экранға  шығарады.

 

5-сурет. Ішкі терезелердің көрсетілу аумағы

(локальді режимде көрсетілген)

 

6-сурет. Программаның күйі жолы

(локальді режимде көрсетілген)

 

6-суретте программаның жеке  элементтерiнiң бiр-бiрiмен байланысының  күйін айқындайтын жазулар бар. "Байланысты күту" жазуы программаның  элементiнiң басқа элементтермен  байланыс орнатуға талпынысын  бiлдiредi. Егер бағдарлама қателiк  туралы хабарларды шығармаса,  онда байланыстың орнатылуын  күту керек. Программаның барлық  элементтерінің байланысы орнатылғанда, күй жолында элемент атауының  жанында, осы элементтің дерек  беру желісіндегі IP-мекенжайы  көрiнеді.

 

b ) Кодтау мен модуляцияның жұмыс режимін және түрлерiн таңдау

Программаның жұмыс режимдері екi түрлі болады - локальді және желілік. Желілік жұмыс режимі төрт стенд кешенінiң құрамындағы программаның жұмысын бiлдiредi. Бұл режимде әрбiр стендке өз функциясы тағайындалған: деректердi беру терминалы - калориферлі орнатқышты басқару терминалы, кодтаушы-модулятор, бөгеу беруші, демодулятор-декодер. Локальді жұмыс режимі (деректердi беру терминалы - калориферлі орнатқышты басқару терминалы, кодтаушы-модулятор, бөгеу беруші, демодулятор-декодер) барлық функциялардың әрбiр стендтте орындалуын бiлдiртедi. Қалған үш стенд желілі режимде жұмыс iстей алмайды және оларды бұл режимде қосу ұсынылмайды. Жұмыс режимін таңдау стендтегі сәйкес тумблермен іске асады. Осы стендте функционалды блоктардың схемасы жиналады. Жиналған схемаға және таңдалған жұмыс режиміне байланысты программа автоматты түрде стендте қолданылатын керекті терезелерді, элементтерді шығарады.

 

 

с) Дерек жіберу терминалы

7-сурет. Дерек жіберу терминалы терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

 

Деректердi жіберу терминалының терезесi жүктеу, мәтiндiк файлдарды көрсету  және терiлген немесе редакцияланған мәтiндердi жіберу, мәтiндiк мәлiметтердi қолданушының енгiзетін жұмыс аумағы болып  табылады. Деректердi беру терминалының терезесiмен жұмыс істеу, енгiзу және мәтiнді редакциялау Windowsтiң операциялық жүйесiнiң құрамына кіретін мәтiндiк редакторының жұмысына ұқсас. Егер деректердi беру терминалының терезесi белсенді болса, онда кодтаушы-модулятор жөнге салушысы және деректердi беру терминалымен жұмысқа арналған меню тармақтары және құрал-саймандар батырмалары iске қосылады.

 

d) Калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесі

8-сурет. Калориферлі орнатқышты басқару терминалы терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

e) Кодтаушы терезесі

9-сурет. Кодтаушы терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

 

Кодтаушы терезесі жұмыс аумағына байланысты үшке бөлінеді:

• «Текстовый вид исходных данных» - деректерді мәтіндік түрде береді. Олар сыймаған жағдайда айналдыру арқылы көруге болады.
• «Исходные данные» - деректерді бит түрінде көрсетеді. Биттер тізімі әр жолға жазылады. Биттер жиыны байтқа тең.
• «Кодированные данные» - деректердің байт ретінде кодталғаннан кейін көрсетілуі.

 

«Кодированные данные» -  аумағына түзету енгізіп кодты қайта жіберуге болады. Терминалдан жіберілген деректер көрініп, қайта кодталып кодтаушыға келеді.

 

f) Модулятор терезесі

10-сурет. Модулятор терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

Модулятор терезесі жұмыс аумағына байланысты үшке бөлінеді:

• «Исходные данные» - деректерді байтты осциллограмма түрінде көрсетеді.

Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.

• Несущая частота» - генератордағы жиілік сигналын модуляторсыз көрсетеді.

Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.

• «Результирующий сигнал» - модульденген сигналдың осциллограммасын көрсетеді.

Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.

Модулятор терезесімен жұмыста  алдыңғы және келесі деректер байттарын  осциллограммаға сәйкес қарауға болады. Кодтаушыдан келген сигналдар көрінеді.

 

g) Бөгеулер беруші терезесі

11-сурет. Бөгеулер беруші терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

 

Бөгеулер беруші терезесі жұмыс  аумағына байланысты төртке бөлінеді:

• Бөгеулерді 0 ден 200% ке дейін өзгертуге болатын қозғалмалы бөлік;
• «Исходный сигнал» - байланыс желісіндегі сигналдың байтты осциллограмма түрінде көрсетілуі. Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.
• «Помеха» - бөгеулер генераторының сигналын көрсетеді. Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.
• «Результирующий сигнал» - модульденген сигналдың осциллограммасын көрсетеді. Бөгеуі бар сигналды көрсетеді. Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.

Бөгеулер беруші терезесімен жұмыста  алдыңғы және келесі деректер байттарын  осциллограммаға сәйкес қарауға болады. Бөгеулерді өзгертіп, қолданушы қалаған бөгеуді беруге болады.

 

 

 

 

 

 

 

 

h) Демодулятор терезесі

12-сурет. Демодулятор терезесі

(активті емес күйде көрсетілген)

 

Демодулятор терезесі жұмыс аумағына байланысты үшке бөлінеді:

• «Исходный сигнал» - байланыс желісіндегі сигналдың байтты осциллограмма түрінде көрсетілуі. Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.
• «Сигнал на выходе преобразователя» - түрленген сигналдың байтты осциллограмма түрінде көрсетілуі. Амплитудты-модульді сигналдар түрленеді.
• «Демодулированный сигнал» - демодульденген сигналдың осциллограммасын көрсетеді. Тігінен осциллограмма осі кернеуді (вольтті), ал көлденеңінен өткен уақытты көрсетеді.

 

i)  Декодер терезесі

13-сурет. Декодер терезесі

(активті күйде көрсетілген)

 

Декодер терезесі жұмыс аумағына байланысты үшке бөлінеді:

• «Принятые данные» - қабылданған деректің байтты тізім түрінде көрсетілуі. Айналдыру арқылы көруге болады.
• «Декодированные данные» - қайта кодтаудан кейінгі деректердің байтты түрде көрсетілуі. Әр жолдағы биттер жиыны байтқа тең.
• «Текстовый вид декодированных данных» - қабылданған, қайта кодталған деректердің мәтіндік түрде көрсетілуі.

Демодулятордан келген сигнал мен  терминалдан келген сигналды салыстыруға  болады.

 

 

Қорытынды: №1 зертханалық жұмыс нәтижесінде «Ақпараттың қолданбалы теориясы пәні» бойынша зертханалық жұмыстарды орындауға арналған стендпен, сигналдарды қабылдау және атқару құрылғыларымен таныстым. Бұл құрылғылардың атқаратын қызметі мен сипаттамаларын оқып үйрендім. Сигналдарды терминалдан енгізуден бастап келесі модулятор, демодулятор, кодтаушы, қайта кодтаушы т.б. арқылы ол түрленіп, бөгеулер генераторынан бөгеуге тап болып, сигналдың өзгеретінін түсіндім.