Жобаланатын жолдарды құру және жөндеу бойынша жұмыстарды ұйымдастыру жоспары

Есептеу параметрі ЛС және НТС кафедрасында бар программаның пакеттері қолданылған ЭЕМ-де орындалады.

Есептеу нәтижесінде жиілікке тәуелді параметрлі график тұрғызылуы қажет,сондықтан есептеуді кемінде үш белгіленген жиілікті жұмыс диапазонында өткізуі керек,минималды және максималды мәндерін қосқанда [ 4 ].

Орташа есептеу жиілігін таңдағанда  күрт өзгергендегі параметр жұмыс диапазонының төменгі бөлігінен байланысты екендігін ескеру қажет.

ИКМ жүйесінде есептеу параметрі минималды жиілікте f=10 кГц қабылданады, максималды үшін - жарты тактті жиілік,берілу жылдамдығының мәнінің жартысына сай келеді, бит/с

 

Кесте 3.1. ИКМ параметрлері

КБЖ бойынша тарату жүйелері	Тарату жылдамдығы, кбит/с	ЭКБ бойынша өшу, дБ	ҚРП арасындағы қашықтық, км	Кабель
ИКМ- 480	34000	45...65	200	Кіші габаритті коаксиалды

 

 

3.2 Коаксиалды кабельдердің  тарату параметрлерінің есебі

 

Коаксиалды тізбектің активті кедергісі мына формуламен анықталады:

, Ом/км                                                                    (3.1)

мұндағы, D, d- диаметрлер, сәйкесінше, ішкі өткізгіштің және сыртқы өткізгіштің ішкі диаметрі диаметрі.

А1 және А2- ішкі және сыртқы өткізгіштердің тұрақты коэффициенттері, өткізгіштің материалы тәуелді. Өткізгіштің материалына тәуелді мыс сымдар үшін.  Мыс сымдар үшін А=0,0835, алюминий сымдар үшін А=0,108; f- жиілік, Гц [ 4 ].

 

Кесте 3.2. Жиіліктің бастапқы мәндері

fmin	10 кГц
fорт	14 кГц
fmax	17 кГц

       

         , Ом/км.

   

fmin=10 кГц болғанда:

, Ом/км.

fорт, fmax жиіліктеріндегі R мәндері 3.3 кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3.3. R мәндері

Жиілік	Активті кедергі
14 кГц	10,655 Ом/км
17 кГц	11,741 Ом/км

 

Коаксиалды жұптың индуктивтілігі Lвш сымдарының арасындағы сыртқы индуктивтіліктің және Lа+Lв өткізгіштерінің ішкі индуктивтіліктерінің қосындысына тең:

 Гн/км                                                   (3.2)

B1 және B2- ішкі және сыртқы өткізгіштердің тұрақты коэффициенттері, өткізгіштің материалы тәуелді. ішкі және сыртқы өткізгіштердің тұрақты коэффициенттері, өткізгіштің материалы тәуелді. Мыс сымдар үшін В=133, 3, алюминий сымдар үшін В=172 [ 4 ].

fmin=10 кГц болғанда:

, Гн/км.

 

fорт, fmax жиіліктеріндегі L мәндері 3.4 кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3.4. L мәндері

Жиілік	Индуктивтілік
14 кГц	3,663*10-4 Гн/км
17 кГц	3,55*10-4 Гн/км

 

Коаксиалды тізбектің сыйымдылығы цилиндрлік конденсатордың сыйымдылығы сияқты анықталады:                       

         , Ф/км                                                                                        (3.3)

мұндағы, εэ – комбинирленген оқшауланудың салыстырмалы диэлектрлік өткізгіштігінің эквиваленттік мәні (3.2 кесте).

                                                                                                          

Кесте 3.5. Комбинирленген оқшауланудың салыстырмалы диэлектрлік өткізгіштігінің эквиваленттік мәні

Оқшауланудың үлгісі	εэ	tgδэ10-4 жиілігінде, МГц
		1	5	10	60
Баллонды - полиэтиленді	1, 22	1, 2	1, 3	1, 5	-

 

(3.3) формула бойынша:

 

, Ф/км;

 

Коаксиалды тізбектің оқшаулау өткізгіштігі мына формуламен анықталады:

, См/км                                                                                  (3.4)

10 МГц- тегі tgd мәнін 3.5 кестеден аламыз:

       

;

 

;

 

fmin=10 кГц болғанда:

, См/км.

 

fорт, fmax жиіліктеріндегі G мәндері 3.6 кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3.6. G мәндері

Жиілік	Оқшаулау өткізгіштігі
14 кГц	7,308*10-7 См/км
17 кГц	8,874*10-7 См/км

 

 

Екіншілік параметр.

Коаксиалды кабельдердің мыстан жасалған ішкі және сыртқы өткізгіштерінің өшу коэффициентін оқшауланудың параметрі мен габаритті өлшемдері арқылы табуға болады [ 4 ]:

                               (3.5)

fmin=10 кГц болғанда:

 

fорт, fmax жиіліктеріндегі α мәндері 3.7 кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3.7. α мәндері

Жиілік	Өшу коэффициенті
14 кГц	0,69 дБ/км
17 кГц	0,76 дБ/км

 

Жоғары жиіліктегі ішкі өткізгіштің индуктивтілігін санамай,екіншілік параметрлерді қысқартылған формулалармен табуға болады:

Фазалық коэффициент:                                              

, рад/км                                                                                      (3.6)

fmin=10 кГц болғанда:

 

fорт, fmax жиіліктеріндегі β мәндері 3.8 кестеде көрсетілген:

 

Кесте 3.8. β мәндері

Жиілік	Фазалық коэффициент
14 кГц	1,754 рад/км
17 кГц	2,13 рад/км

 

 

 

Толқындық кедергі:                                          

,Oм                                                                                       (3.7)

 

 

Фазалық жылдамдық:                                         

  , км/с                                                                                            (3.8)

с- жарық жылдамдығы, С=3*105 км/с.

 

 

Біріншілік және екіншілік параметрлердің есептелген мәндерін кестеге түсіріп, жиілікке тәуелділік графигін салу керек. Параметрлердің алынған мәндерін конструкциясы жағынан жақын типтік кабельдің параметрлерімен салыстыру керек және есептелген кабель мен типтік кабельдің параметрлерінің айырмашылығын талдау керек [қ.а].

 

 

3.3 Кабельдік байланыс жолының трассасында регенерациялық  

пунктерді орналастыру

 

Регенерациялық пунктерді орналастыру қарапайым кабельдік бөлімше (ЭКУ) немесе кабельдік бөліктің (секцияның) рауалы рұқсат етілген өшуі ескеріліп жүзеге асырылады. Қарапайым кабельдік бөлімше – шет жағы кабельдік шеткері құрылғылармен бірге жабдықталған кабельдік байланыс жолының бір бөлігі болып табылады. Кабельдік бөлік (секция) (КС) деп – регенерациялық бөлім ұйымдастыру үшін (бір немесе бірнеше тарату жүйесімен) регенераторлар ара қашықтығы бірдей, ЭКУ-нің ұзындығынан үлкен болып келетін тізбектей жалғанған электрлік тізбектердің біртұтастығын айтамыз [ 4 ].

Қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктерді су басып кетпейтін (қауіпсіз) жерлерге орналастырады, яғни, бұл пунктерге жетуді орманға, егістік жерлерге, т.б. ең аз шығын келтіре отырып ұйымдастыру қажет. Курстық жобада бұл есеп бағдарлы түрде шешіледі, себебі, іс жүзінде қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктер кез келген жерде орналасуы мүмкін. Олардың арасындағы қашықтық мына өрнекпен анықталады:

 

         lк у= (аном – 0,9) ∕ αмак, км                                                                          (3.9)

мұндағы, аном – регенерациялық бөлімнің өшуінің номиналды мәні, дБ  (4.1-кесте); 0,9  –  шеткері құрылғыдағы өшуі, дБ; αмак  – кабельді төсеу тереңдігіндегі жер бөлігінің максималды  температурасындағы үлкен жиіліктегі кабельдік тізбектің өшу коэффициенті, дБ ∕ км.

Көрсетілген формулалар арқылы есептеулер t=20 0C температурасында шынайы болады. Басқа температуралар үшін өшу коэффициенті мына формула бойынша анықталады:

 

          αмак = α[1+ αα(t-20)],  дБ ∕ км                                                                  (3.10)

 

мұндағы,  α – жартылай тактілік жиіліктегі есептеу кезінде анықталған  өшу коэффициенті (a=0,532), дБ ∕ км; αα – жартылай тактілік жиілікте кабельдік тізбектегі температуралық өшу коэффициенті, ол 2.3-кесте арқылы анықталады. Есептеу кезінде ол бағдарлы түрде мынаған тең болуы мүмкін: αα =2∙10-3   1 ∕ град; t – кабель төселген тереңдіктегі жер бөлігінің максималды температурасы,  0C.

Регенерациялық бөлімдердің бөліктері бойынша ұзындығын нақтылау және есептеу нәтижесінде әр бөлікте қызмет көрсетілетін регенерациялық пунктер арасында қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктер саны анықталады және кабельдік байланыс жолының құрылымдық сұлбасы құрылады, ол жерде қызмет көрсетілетін және көрсетілмейтін регенерациялық пунктер, бөлімдер мен бөліктердің ұзындықтары, кабельдің типі және қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі көрсетіледі. Қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің нөмірленуі бөлшек санмен келтіріледі: алымында бөлік нөмірі көрсетіледі, ал бөлімінде  қызмет көрсетілмейтін регенерациялық пунктердің бөліктегі реттік нөмірі көрсетіледі [4].

(3.10) формуласы бойынша αмак табамыз:

 

 

(3.9) формуласы бойынша lку табамыз:

 

 

               Сурет – 3.1. РП магистальда орналасу сұлбасы.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4 Тізбектер арасындағы өзара әсерлесу параметрлерін өлшеу

 

4.1 Негізгі мағлұматтар

 

Симметриялы тізбектердің арасындағы электромагниттi әсер ету көлденең электр магнит өрiсінің бар болуымен шартталған, ол өріс жақын орналасқан ток тізбегіне бөгет сілтейді. Саңылаусыз сыртқы өткiзгiште коаксиалды тізбек сыртқы көлденең электромагниттiк өрiстерін алмайды. Ег  электрлік радиалды құраушысы және Н<р магнит өрісінің тангенциал құраушысы iшкi және сыртқы өткiзгiштердiң арасындағы тізбек ішінде тұйықталады, ал Нг магниттінің радиалды құраушысы мен Е<р электр өрісінің тангенциал құраушысы тізбектің осьтік симметриясы нәтижесінде болмайды. Коаксиалды тізбектердің арасындағы әсер үшiншi тізбектің әсері арқасында ұзына бойы құрайтын Ег электр өрiсi әсерінен болады. Үшінші тізбек- өзара әсерлесетін тізбектердің сыртқы өткізгіштерінен құралған. Осы тізбектерден, әсерге душар болған тізбектің сыртқы өткізгішінің сыртқы бетіндегі кернеуінің құлауына әкеп соғатын, ток пайда болады. Коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi ұзына бойына кернеуi тізбектің iшкi бетiндегi ұзына бойы ЭҚҚ пайда болуына әкеп соғады, ол тізбек ықпалға душар. Осы ЭҚҚ- ң әсерінен бөгеттер тогы пайла болады. Коаксиалды тізбектің  сыртқы өткiзгiшiндегi жақындық  эффектi нәтижесінде берiлетiн сигналдың жиiлiгiнiң өсуiмен сыртқы өткiзгiштiң iшкi бетiнде тоқтың тығыздығы өседi, ал сыртқы бетте азаяды. Демек, жиiлiктiң өсуiмен әсер ететiн коаксиалды тізбектің сыртқы бетiндегi өрiсiнiң кернеулiгi азаяды, сәйкесінше тізбектертің арасындағы электромагниттiк ықпалдардың да азаюына алып келедi. Коаксиалды кабельге қарағанда, симметриалы кабельдің жиілікке тәуелділік әсері басқа. Жиiлiктiң өсуiмен симметриялы кабельдердегi электромагниттiк өрiстiң өзгерiсiнiң жылдамдығы өседi, және сондықтан тізбектертің арасындағы электромагниттiк әсер өседi. Жиіліктің өсуімен, коаксиалды тізбектер арасында өзара әсерлесу азаяды.

Тізбектер  арасындағы өзара әсерлердің шамасын А соңындағы және А0 -ң жақын соғындағы ауыспалы өшулер арқылы, сонымен қатар А3 қорғаныштық арқылы көрсетуге және нормалауға болады.

Курстық жобаны орындау кезінде көрсетілген сипаттамаларды есептеп, нормамен салыстыру керек. Егер нормалар өзара әсерлесу параметрлеріне орындалмаса, онда өзара әсерлесуді кішірейту шараларын көрсету керек [4].