Электр және магнит өрісі

Нүктелік зарядтың кулондық өрісінде кернеу модулінің арақашықтықтан тәуелділігі:

екені белгілі.

Мына тәуелділікті беруге болады:

Бұл индукциялық электрлік  өріс үшін. Осындай өзгешелікке байланысты индукциялық электрлік өрісі  электростатикалық өрістен алысырақ тарайды. Индукциялық электр өрісі  құрылымы мен қасиеттері жағынан  электростатикалық өрістен айрықша  келеді. Бірақ негізінен олар ұқсас  – индукциялық электрлік өрістің  зарядқа әсері, электростатикаылқ  өрістің әсерінен айрықшаланбайды.

айнымалы құйындық

                                            DB/Dt¹0                                                          DE/Dt¹0   

          

                                                E                                                               B  

 

                                      

 

 

 

2-сурет.                                                           3- сурет.

 

 

 

магниттік өрісі құйындық электрлік өрісін тудырады (2-сурет). Ал құйынды электр өрісі магнит өрісіні  тудырады (3-сурет).

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Электр өрісі, шын бар  екені белгілі, оның қасиеттерін  тәжірибемен анықтауға болады. Электр өрісі – бұл реалды объект, ол Ньютон механикасы заңдарынан өзгеше заңдарға бағынады. Электр өрісінің негізгі  қасиеті – оның электр зарядына қандай да бір күшпен әсер етуі. Зарядқа  түскен әсерінен электр өрісінің кеңістікте таралуы, оның сипаттамаларын зерттейді. Тыныштықтағы электр зарядтың өрісін электростатикалық өріс деп атайды. Ол уақыт бойынша өзгермейді. Электр өрісін тек қана электр зарядтары  ғана түзеді. Ол зарядтың маңайында  болады және онымен айырылмас өмір сүреді.  Электр өрісін электр зарядтардан  бөліп алуға болмайды. Қайта бұл  екеуін бір объект ретінде қарастыру  керек: әсер ететін электр өрісі, ал заряд (немесе зарядталған дене) сол өрістің  орталығы (немесе корпусы) деп қарастыруға  болады.

Электр зарядының маңайында  электр өрісі болатыны сияқты, тогы бар өткізгіштің маңайында магнит өрісі болады. Эксперимент жүзінде  анықталатын магнит өрісінің кейбір негізгі қасиеттерін атап өтейік:

1. магниттік өрісті электр  тогы (қозғалыстағы зарядтар) тудырады.

2. магнит өрісі электр  тогының әсерінен байқалады. 

Магнит өріс тогы бар рамкаға  ориентациялық (бұрағыш) әсер етеді. Және де магнит өрісінің бұрағыш әсері  магнит тілшесіне де жүреді. Магнит өрісінің магнит тілшесіне немесе тогы бар рамкаға бұрағыш әсерінен магнит индукциясы векторының бағытын  анықтауға болады. Магнит өрісінде еркін ориентацияланған магнит тілшесінің оңтүстік полюсінен солтүстік полюсіне қарай бағытын магнит индукциясы векторының бағытын анықтайды. Бұл  бағыт тогы бар тұйық контурдың  оң нормаліне сәйкес келеді Оң кесілген бұранданы контурдағы ток бағытымен  бұрағанда қалай қарай ығысса солай қарай оң нормал бағытталады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Әдебиеттер тізімі

1. Ақылбаев Ж.С, Ермағанбетов Қ,Т Электр және магнетизм. Қарағанды, 2003( 29-30 бет)
2. Мишин Д.Д. Магнитные  материалы.  Москва,  1981,(115-118бет)
3. Каганов И.и.  Чукерник В.М.  Природа  магнитизма.  Москва, 1982,(87-88 бет)
4. Киренский Л.В. Магнетизм. Москва, 1963,(247)
5. Преображенский А.А. Теория  магнетизма,  магнитные  материалы  и  элементы.  Москва,  1972
6. Ауюковский  В.А.  Фиизические  основы    электромагнетизма   и  электромагнитных  явлений.  Москва, 2001
7. Кринчик Г.С.   Физика  магнитных  явлений.  Москва, 1985
8. Вонсовский С.В. Магнетизм.  Москва, 1984
9. Кулаков   А.В.  и др.  Квантовые  силы  в  конденсированных  средах.  Москва, 1990
10. Абрагам  А.  Гольдман М.  Ядерный  магнетизм:  Порядок  и  беспорядок.  Москва, 1984  Т.1.
11. Дуков В.М.  Электродинамика.  Москва, 1975
12. Аққошқаров Е.А.  Физикалық  ұғымдарды  қалыптастырудың    кейбір  тәсілдері.  Алматы,  1976
13. Интернет ресурстары

http://kk.wikipedia.org/wiki/

uchebakaz.kz

www.kitaphana.kz

magister.kz

mapyourinfo.com/wiki/kk.wikipedia.org