Шифратор және дешифратор

Шифратор және дешифратор

Шифратор — импульстерді кодтауға (шифрлауға), яғни берілетін пәрмендерді (мысалы, ракетаға) шартты белгілерге (сигналдарға) айналдыратын телебасқарушы және телеөлшегіш кондырғылардың тасымалдаушы негізгі блоктарының бірі. Қабылдағыш кемерлік аппаратура берілген импульстің қай пәрменге жататынын ажыратуы үшін соңғысы белгілі ара қашықтықта, әрбір пәрмен үшін қатаң тіркеспен берілуі тиіс. Шифраторға сондай-ақ нөсер разряды мен немесе қарсыластар туғызатын өндірістік кедергілер мен радиокедергілер әсер етуі мүмкін. Кемердегі қабылдагыш шифрлаған командалар дешифраторға түсіп, анықталады.

Шифратор (Ш) функцияны орындайды, керіні дешифраторларға: сигналды аударады, берілген бір кіруге, шығатын паралельді екілік кодқа. Ш мүмкін бастысызбен, егер тек қана беру рұқсат етілсе бірдің белсенді сигналдың және мүмкін бастымен, егер кірулерге белсенді сигналдар  бір уақытта бірнеше беру рұқсат етілсе. Шпен бастысыз мына нөмір екілік эквивалентіне белсенді кіру ондық  нөмір өзгертуі жүзеге асырады. Шпен бастыда мына нөмір екілік эквивалентіне  белсенді кіру барынша көп ондық  нөмір өзгертуі шығарылады. Орындау  және Шпен бастысыз шартты белгілеу 6 суретте  келтірілген.

Сыртқы құрылғылармен  микропроцессор жұмыстары шифраторлар  үзулердің контроллерлерінде қолданылады, кодқа күштену паралельді түрлендіргішінде және кодтауға арналған перне нөмірлері.

Шифрлау

Берілетін ақпаратты бөгде адамға түсініксіз болатындай ету (кодтау).

'''Дешифратор''' (lang-fr|dechiffrer - шешу) — байланыста ұшақтарда, телебасқаруда тек дұрыс кодталған сигналдар мен пәрмендерді қабылдауға, сондай-ақ оларды [ракетанын, ұшақтын] атқарушы орғандарына әсер ететін сигналдарға айналдыруға арналған құрал. Қабылдаушы кондырғыға түсетін көптеген электр импульетерінін ішінен дешифратор тек белгілі бір импульстер жиынтыгын кабылдайды. Атмосфералық разрядтар мен қарсыластар жасаған кедергілер дешифраторға әсер етпейді және оларды атқарушы орғандарга жібермейді

Дешифратор - кірістеріндегі сигналдар комбинациясының әрқайсысына шығыстарының тек қана біреуінде сигнал сәйкес келетін комбинацяилық логикалық схема. Дешифраторлар басқарушы жүйелерде кірістердегі сигналдар комбинациясына байланысты. Осы және басқа тізбектерге басқарушы әрекеттерді беру үшін қолданылады. Сонымен қатар дешифраторлар кодтарды түрлендіруде мысалы, екілікті немесе екілік оңдықты оңдыққа түрлендіруде кең қолданылады. Дешифратор газ разрядты индикаторлармен жұмыс істеугне арналған. Дешифраторға кері функцияны атқаратын құрылғы шифратор немесе кодер деп аталады.

Дешифратор (ДШ) шығуда томға белсенді сигналға кірулерде екілік код қайта құрады, қайсы нөмір кірулерде екілік код ондық эквивалентіне бірдей. Толық дешифраторда шығуларының санын m=2ⁿ, қайда n - кірулердің саны. Толық емес ДШ m<2ⁿ. Анықтамамен ДШпен толық шығатын кисынды функциялардың 2ⁿ тиісті генерациялау, айқындардың барлықтардың терімдерде n - кіріс өзгергіштердің. n=2 және m=4 ДШты қарап шығамыз (сурет 2), сонымен қатар «2 в 4» аталатын дешифратор және шығуларының рұқсат кіруімен сигнал ОЕ қосамыз. ДШ шартты белгілеуі 3 суретте келтірілген. Сигнал белсенді деңгейімен түзулерді кірулерде/шығуларда 1 болады ал инверстіктерді  - 0.

ДШ жұмысын түсіндіреміз: ОЕ=0 сигнал уақытқа әрекеттері Х₀, Х₁ кіріс сигналдарының мағыналарының шығулар Y₀, Y₁, Y₂, Y₃ нольге бірдей, яғни шығулар «тиым салынған». Қашан ОЕ = 1 Y₀, Y₁, Y₂, Y₃ шығулар тек қана өзгергіштердің тәуелді болады. Егер Х₀, Х₁ =10, не ондық екіге сай болады, екінші И-НЕ элемент кірулерінде талапқа 3 логикалық “1” жиналады. Y₂ = 1 сигналы.