Жарма зауыттарында технологиялық процесті бақылау

                                        МАЗМҰНЫ    

 

 

	КІРІСПЕ
1	Арпа жармасын өндірудің технологиялық  процесі.......................
1.1	Жарма өндірісіндегі шикізат ретінде  бидай дәнінің сипаттамасы..
1.2	Жарма зауытына өңдеуге түсетін  бидай дәнінің сапасы................
1.3	Дән тазалау бөлімінің жабдықтарын  таңдау және есептеу ...........
1.4	Арпа дәнін алуға дайындаудың  технологиялық нобайын сипаттау...............................................................................................
1.5	Қауыздау бөліміне түсетін бидай  дәнінің сапасы...........................
1.6	Қауыздау бөлімінің жабдықтарын  таңдау және есептеу................
1.7	Арпа жармасының өңдеудің технологиялық  нобайын сипаттау..
1.8	Арпа жармасының ассортименті мен  сапасы.................................
1.9	Дайын өнімнің шығымы мен сапасы................................................
1.10	Жарманың тағамдық құндылығы......................................................
2	Жарма зауыттарында технологиялық  процесті бақылау................
3	Еңбекті қорғау және тіршілік қауіпсіздігі........................................
	ҚОРЫТЫНДЫ
	ҚОЛДАНЫЛҒАН БАСЫЛЫМДАР МЕН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

        Жарма  концентраттары- алдын ала қажетті механикалық, гидрометриялық өңдеуден өткізілген, алдымен дайындалған рецкпптер бойынша таңдап алынған, ұзақ мерзімдік сақтауды қамтамасыз ететін ылғалдылыққа дейін кептірілген, және толығмен тұтынуға дайын немесе қысқа мерзімді жылу өңдеуді қажет ететін әртүрлі шикізаттардың механикалық қоспалардан тұрады.

     Жарма концентраттары- тұтыну үшін қолайлы өнім сондыққтан олардың өндірісі басқа азық- түлік өнімдері өндірісімен салыстырғанда мейлінше жылдам қарқынмен қсіп келеді. Оның ішінде

Жылдам қарқынмен өсіп келе жатқаны тұтыну үшін, және т.б. түрдегі үлпектер, түтікшелер дайын,- жарма концентраттары өндірісі.

      Жарма концентраттары- жарма технологиялық бір бөлігі болып табылады.  Жарма концентраттары технологиясын меңгеру үшін жарма алу технологиясын біу қажет. Осны ескере оырып оқу қөралының екінші тарауы жарма концентраттары жасауда шикізат ретінде қолдантын жарма алудың жек технологиясына арналған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

      

 

 

 

 

 

 

1. Арпа жармасның өндірудің технологиялық процесі.

Арпа – дәнді - дақылдар тобына жататын біржылдық, екіжылдық және көпжылдық шөптесін өсімдік. Арпа, бидай секілді ертеден өсіріліп келе жатқан дәнді дақыл. Бидайға қарағанда, арпа ыстыққа да, суыққа да, құрғақшылыққа да төзімді. Ол тропикалық аймақтарда да, ыстық араб елдерінде де, суық солтүстік Норвегияда да, Тибетте 4700 м. биіктікте де өсе береді. Еуразия, Америка, Африкада арпаның 30-ға жуық түрі тараған. Арпаны жем және азықтық тағам үшін өсіреді. Бір гектардан 15-30 центнер өнім береді. Нәрлілік тұрғысынан да бидайға қарағанда, арпада қаныққан майлар қышқылының мөлшері едәуір артық, өзектер 40%-ға, тиамин 68%-ға, рибофлавин 250% -ға және лизин 38%-ға көп. Бидай аллергия туғызса, арпа ешқашан аллергия тудырмайды. Адамның денсаулығын жақсартуда арпаның пайдасы өте көп. Біріншіден, арпа дәні 10% ақуыздан, 65% көмірсулардан тұрады, сондықтан таңертең арпа ботқасын жесе, адам күні бойы сергек болып жүреді. Малдың ақуызына қарағанда, өсімдік ақуызы адам ағзасына толық сіңімді болып келеді. Құрамындағы 5-6% өзектер ас қорытуды жақсартады. Ал минералдар мен дәрумендер жиынтығы адам таңқаларлық: кальций, калий, цинк, марганец және темір минералдарына өте бай болса, дәрумендерден А, Д, Е, РР, В тобының бәрі бар. Сондықтан химиялық минералды дәрумендерді жегенше, құрамында табиғи минералдар мен дәрумендері бар арпа жеудің пайдасы зор. Сонымен қатар арпа ағзаны токсиндер мен шлактан тазартады. Арпаның тұндырылған суы қышыма, қотыр (грибок) жарасынан айықтырады.

Арпа(Hordeum) – астық тұқымдасына жататын бір және көп жылдық дақыл. Шыққан жері – Иран, Түркия, Армения. Адамдар неолит дәуірінде-ақ (б.з.б. 12 – 10 мың жыл) қолдан өсіре бастаған. Арпаның тамыр жүйесі шашақты. Сабағы – қуыс, биіктігі 30 – 135 см, жапырағы таспа пішіндес. Жемісі – дәнек. Арпа морфологиялық, биологиялық ерекшеліктеріне сәйкес дақылдық Арпа, эфиоптық Арпа және аласа бойлы Арпа деп аталатын 3 түрге бөлінеді. Арпа дәнінде 45 – 67% крахмал, 7 – 26% белок, 7 – 11% пентозан, 1,7 – 2% сахароза, 3,5 – 7,0% клетчатка, 2 – 3% май, 2 – 3% күл болады. Қазақстанда дақылдық Арпаның дәні қос қатарлы және көп қатарлы екі түрі өсіріледі. Дәні қос қатарлы Арпаның дәні масағының ортасында ғана болады. Ол сыра қайнатуға пайдаланылады. Дәні көп қатарлы Арпа спирт өндірісінде (6 қырлысы), азық-түлік және мал жемі (4 қырлысы) түрінде пайдаланылады. Арпаның бұлардан басқа жаздық және күздік түрі бар. Жаздық Арпа Қазақстанның барлық облыстарында егіледі. күздік Арпа Қазақстанның оңтүстігі, оңтүстігі-шығыс аудандарында өсіріледі. Жаздық бидай мен сұлыға қарағанда оның түсімі жоғары әрі 10 – 15 күн ерте піседі. Арпаның Қазақстанда «Нутанс-970», «Бәйшешек», «Сәуле», «Қарағанды-4», «Күздік», «Оңтүстік Қазақстан-43», т.б. сорттары өсіріледі. Арпа зиянкестері швед, қаракөз, егеу, гессен шыбындары. Ауру қоздырғыштары қатты қаракүйе, тозаңды қаракүйе, ақұнтақ, т.б. Арпаны екпестен бұрын формалинмен немесе ерте көктемде, күзде гранозан, меркургексан препараттарымен дәрілеу қажет.[1]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.1 Жарма өндірісіндегі  шикізат ретінде арпа дәнінің  сипаттамасы

Арпа жармасының түктелген және түктелмеген екі түрі болады. Ақталған жармалық дәні ірі болады. Дәннің ірілігіне қарай ақталған арпа жармасы бес түрге бөлінеді. Ұнтақ жарма сіңімді келеді, әрі тез піседі. Жарманың бұл түрінен қоймалжың ботқа, котлет, запеканка т.б. әзірленеді. Ірі жарманы супқа салып, ботқа да пісіреді. Түктелмеген арпа жармасы ұнтақ, формасы әр түрлі болады. Бұл жарманы дайындағанда түктелмейді, сондықтан онда клетчатка көп болады. Арпаңың жармасы сортқа бөлінбейді. Ұнтақталған дәнінің ірілігіне қарай оның үш нөмірі болады. Бұдан ботқа пісіреді.[2]

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.2 Жарма зауытына өңдеуге түсетін арпа дәнінің сапасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  1.3  Дән тазалау бөлімінің жабдықтарын таңдау және есептеу

  3ргз

      Өнімділігі 130т/тәул күріш жармасы өндірісінде цехтің өлшемін таңдап және керекті технлогиялық жабдықтар санына есеп жүргіземіз.

 

                                                                                                     (1)

 

мұндағы Q – зауыттың өнімділігі, 100 т/тәул; k - коэффициент  қоры (1,15-1,2).

 

130 =156т/тәу 

 

        Сұрыптағыштардың,тасбөлгіштердің,триерлердің,желдеткіштердің, аспираторладың, булағыштардың, суыту колонкаларының және басқа да машиналардың өнімділіктерін тіркемеде келтірілген мәліметтер бойынша қабылдаймыз.

         Машинаның жалпы санының (N) келесі өрнекпен анықталады:

        

                                                                                                        (2)

 

        мұндағы   Q_есеп - зауыттың есептік өнімділігі, т/тәул;  q– машинаның паспорттық өнімділігі, т/тәул.

        Егер 1 минутта салмақтың саны шектен аспаса, онда автоматтық таразы үздіксіз жұмыс істейді. Бір салмақтың а (кг) есептеу мөлшері келесі өрнекпен анықталады:

 

                                                                                                   (3)

 

 

Күріш дәнінен жарма  алуа дайындау технологиясында енгізілген жабдықтардың реттілігіне байланысты есеп жүргіземіз.

1. Автоматы тарзы

 

 

 

Д-50 маркалы  сыйымдылығы 50 кг автоматты таразы қабылдадым.

 

2. Аспиратор. А1- БДА маркалы паспорттық өнімділігі 120 т/тәул

 

 

3. Күріш дәнінен бөгде қоспаларды тазалау үшін ЗСМ-5 маркалы желді електі сеператорды алдым. Паспорттық өнімділігі 40т/тәул.

 

 

 

4. Минералды қоспаларды бөліп алу үшін тасбөлгіштер. А1-БКР маркалы, паспорттық өнімділігі 180т/сағ.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.4  Арпа алуға дайындаудың  технологиялық нобайын сипаттау

 

 

 3 ргздаға Машиналарға сипаттама жазасын

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5 Қауыздау бөліміне  түсетін күріш дәнінің сапасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.6 Қауыздау бөлімінің  жабдықтарын таңдау және есептеу

 

       Елеуіштер есебі

  Күріш жармасын  өңдеу кезінде елеу бетінің салыстырмалы жүктемесі және технологиялық процестің негізгі звенолары бойынша жалпы елеу бетінің бөлінуі 1-ші  кестеде   келтірілген.

  Қажетті елеу машиналарының санын әрбір машинаның елеу бетінің ауданын ескере отырып есептейді.

 

Кесте 1

 Елеу бетіне меншікті  жүктеу және оны технологиялық процестің негізгі кезеңдері бойынша  үлестіру

Өңдірілетін дән	1м2 жалпы елеу бетіне менш. жүктеу, т/тәу	Технологиялық процестің  негізгі кезеңдері бойынша  үйлестіру, %
		Дән-ді тазалау	Дән тазалау бөлімін-де қалдық. бақылау	Қауыз. алдын-да дәнді сұрып-тау	Қауызкейін дәнді сұрып-тау	Ажарлау және жылтырла-тудан  кейін өнімдерді сұрыптау	Жарма-ны сұрып-тау және бақы-лау	Қауыз-ды және ұнтақты  бақылау
Күріш	2,2	15	5	15	20	20	15	10

 

Жарма зауытына есептелетін  керекті (жалпы  ) елеу беті келесі өрнек бойынша есептеледі:

 

                                                                                                 (1)

 

мұндағы Q – зауыттың өнімділігі, т/тәу; елеу бетіне меншікті жүктемесі, кг/тәу.

 

                                          

 

 

 

Елеуіштер саны келесідегідей:

 

                                                                                          (2)

 

мұндағы F – жалпы елеу беті, м²;  S_факт- фактілі елеу беті, м², (А1-БРУ елеуіші, S_факт=13,5м²).

 

 елеуіш                                                                      

 

а) Дәнді тазалау - 15%

 

     яғни  елеуіштің 2/4  бөлігі                    (3)

 

б) Дән тазалау бөлімінде  қалдықтарды бақылау - 5%

 

     яғни  елеуіштің 1/4 бөлігі                                      (4)

 

в) Қауызсыздау алдында  дәнді сұрыптау  - 15%

 

     яғни  елеуіштің  3/4  бөлігі                    (5)

 

г) Қауызсыздаудан кейін  дәнді сұрыптау - 20%

 

     яғни  елеуіштің 3/4  бөлігі                     (6)

 

д) Ажарлау және жылтырлатудан  кейін өнімдерді сұрыптау – 20%

 

     яғни  елеуіштің 3/4 бөлігі                            (7)

 

е) Жарманы сұрыптау және бақылау – 15%

     яғни  елеуіштің  3/4 бөлігі                            (8)

 

ж) Қауызды және ұнтақты  бақылау – 10%

 

  , яғни елеуіштің 1/4 бөлігі                   (9)

 

  

Күріш  зауыттарындағы қауыздау машиналарының жалпы саны (N) келесі өрнекпен анықтайды:

 

                                         (10)

 

мұндағы Q - жарма зауытының өнімділігі (т/тәу); q- бір машинаға меншікті жүктеу, т/тәу, А1-БШМ-2,5 машина үшін 4т/сағ.

 

 А1-БШМ-2,5 ажарлау машинасы

 

а) баланс бойынша  1 ажарлау  жүйесінің  жүктемесі 84%

 

 84*130/100=109,2                     (11)          

  109,2/24*4=18,2                   (12)

 

б) баланс бойынша  2 ажарлау жүйесінің  жүктемесі 80,9%