Анатоксиндер

Вакцинаның  иммунологиялық нәтижелігі алғашында  экспериментте тек-серіліп соңында  ніидсынақтан өткізіледі. Эксперименталдық жануарлардың көмегімен вакцинаның қорғау коэффициенті деген көрсеткішін анықтайды. Ол керсеткіш сынақталу және бақылану тобындағы өлген, не ауырған жануарлардың пайызын салыстыру арқылы шығарылады. Мысалы, егер сынақталу топтағы жануарлардың 10 пайызы өлсе, ал бақылану тобында - 90 пайыз болса, онда қорғау коэффициенты 90/10=9 тең болады.

Эпид сынақта вакцинациялаудың нәтижелік коэффициентін аныктайды. Ол үшін көлемді ұжымда вакцинацияланған адамдардың арасындағы ауруға шалдыққан пайызын тек санды вакцинацияланбаған адамдар арасындағы ауруға шалыққандардың пайызын салыстыру арқылы анықтайды.

Қазіргі кезде қолданылатын вакциналардың жалпы сипаттамасы

Қазіргі уақытта  вакцинопрофилактика үшін 40-тан  астам вакцинаның түрі қолданылады, олардың жарымынан көбі тірі вакцина қатарына жатады (13.2-кесте).

Қолданылатын  вакциналардың негізгі түрлері және олардың сипаттамалары кестеде келтірілген. Кестеден вакциналардың бірімен бірі арасында көп айырмашылықтары бар екенін көруге болады. Соған қарамастан вакцинаны қолдану керек екені күмәнсіз, оған егілген адамдардың ауырған және өлімге душар болған сандарының көп темендегені және экономикалық жетістіктер куә бола алады. Қазіргі уақытта инфекциялық аурулармен күресу жолында вакцинациялау ең нәтижелі тәсілдің біреуі. Көп уақытқа дейін тірі, не өлі вакцинаның нәтижелі екені туралы әртүрлі көзқарас болды. Нәтижесінде келесідей тұжырым туды: вакцинаның - қай түрі болмасын қорғаныш көрнісінің жоғарғы деңгейін тудырса, инфекциялық аурулардың санын төмендетуде нәтижелі болса, вакцинацияланған адамдарға зиянды әсерін тигізбесе, сол вакцина қолданылуы керек.

Вакцинаның барлық түріне қойылатын талаптар бар. Вакцинацияға қолданылатын препараттар төмендегідей шарттарға сәйкес келуі керек: иммуногенді, қауіпсіз, реактогенсіз, аллергиялықт тітіркендіру тудырмайтын, тератогендік, онкогендік касиеті жок; вакцина дайындалатын микробтардың штамы генетикалық тұрақты болып, ұзақ уақытқа дейін сақталуы, оның өңдру процесі жеңіл және қолдану тәсілі қарапайым, жаппай қолдануға мүмкіншілігі болу керек,

 

Вакцинаны егудің көрсетімі мен қарсы көрсетімдері

Вакцина егудің көрсетімі жұқпалы аурудың пайда  болуы, немесе оның жайылып кету қаупі, не адам арасында эпидемияның басталуы болады. Жаппай вакцинациялау өткізгенде вакцина қолданудың қарсы  көрсетімі есепке алынуы керек, өйткені қандай вакцина болмасын қолданған кезде, денсаулық жағдайының ауытқуына байланысты, жағымсыз жанама асқынулар тудыруы. мумкін. Қарсы керсетім әрбір вакцина түріне анықталып, қолдану нұсқауында көрсетіледі. Вакцина қолданудың барлығына ортақ қарсы көрсетімі кслесілер:

жедел жұқпалы, не жұқпалы емес аурулар;

аллергиялық жағдайлар;

орталық жүйке жүйесінің аурулары;

паренхиматозды  органдардың созылмалы аурулары (бауыр, бүйрек);

жүрек-қантамыры  жүйесінің күрделі аурулары;

дамыған иммундытапшылықтар;

қатерлі ісік аурулары.

Вакцина егілгеннен кейін аздап дене қызуы, еккен  жердің қызаруы нұсқауда аталғандардың  шегінен шығып кетпесе ол қарсы көрсетім болып саналмайды.

 

 

Қорытынды

Әрбір елде, соның  арасында Қазақстанда (Денсаулық сақтау министірлігімен бекітілген) вакцина егудің күнтізбесі бар. Онда қай жаста, қандай вакцинаны, қай жұқпалы ауруларға қарсы егу түрлері анықталып, ретімен негізделген. Мысалы, балалық шақта (10 жасқа дейін) әрбір адам міндетті түрде туберкулезге, қызылшаға, полиомиелитка, көкжөтелге, күлге, В гепатитіне, сіреспеге қарсы егілуі керек, ал өте қауітпі ауруларға (зпидемиялық аудандарда) сол ауруларға қарсы қосымша егу жүргізіледі.

Сонымен қатар, әрбір ел вакцинамен профилактика жүргізуде өзінің азаматтары үшін жеке бастың құқын, міндетін және де егу ісін жүргізетін мекемелердің, жауапты қызметкерлердің құқын, міндетін және жауаптылығын заң түрінде анықтайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Б.А.Рамазанова  «Медициналық микробиология», Алматы 2010

2. Шоқанов Н. «Микробиология» оқулық Алматы 1997

3. Борисов Л.Б. «Медицинская  микробиология, вирусология, иммунология»  М. МИА.2002

4. Коротаев А.И., Бабичев С.Л. «Медицинская микробиология,  иммунология, вирусология»

5. «Медициская микробиология»  В.И.Покровский, О.К.Подзеев

6. Воробьев А.А. «Медицинская  и санитарная микробиология»