ДНҚ репликациясы

       Репликация  процесінде  ДНҚ ның жаңа тізбектері  синтезделместен бұрын алдымен РНҚ праймердің  синтезделіп, қызметін  атқарып, соңынан шығарылып тасталатыны айтылды.  

         Эукариоттар репликациясының  ерекшелігі, осы  синезделген  РНҚ  праймер  бөлініп  кеткеннен соң,әр  репликация  аяқталғанда  түзілген сәл  қысқалау  келеді.  Жаңадан  синтезделген  тізбектің  жетіспейтін  бөлігінің  ұзындығы  РНҚ праймерлердің  мөлшеріне сәйкес болады, Былайша  айтқанда  бастапқы  матрицалық  тібектің  3!  Ұшынан  жаңа  тізбектің комлементарлы 5!  Ұшы  қысқа  болып  аяқталады.

    Өйткені   ДНҚ  полимераза  ферменті  жаңа  тізбек  синтездеу  үшін  өзінің  алдыңғы  РНҚ  праймердің 3! ұшын Пайдалануы тиіс . Соңғы праймер алып тасталғандықтан, оның    3! Ұшы да  болмайды. Сондықтан РНҚ праймер жоқ жнрде ДНҚ полимераза  жаңа  фрагмент синтездей алмайды, нәтижесінде , түзілген тізбек  қысқалау болып,  репликацияның толық жүрмегендігін сипаттайды. ДНҚ ның мұндай  бірі  ұзын, бірі қысқа  ұштарын  үшкір  немесе  оверхенгтер  деп  атайды. Бұл   жағдай  эукариоттарға  тән  сызықтық ДНҚ  молекуласының  репликациясы  кезінде  артта  қалған  тізбектің  синтезделуі  нәтижесінде   байқалады,

            Шын  мәнісінде ДНҚ  молекуласының  жаңадан синтезделген  артта қалған  тізбегінің  қысқаруы 10-20 нуклеотидке емес  50-65  нуклеотиттерге  шамалас келеді. Өйткені ДНҚ полимеразалық жиынтықтың  аумағы едәуір көлемді болғандықтан  жаңа  фрагмент синтездеу үшін  ол  матрицалық тізбектің  бірнеше  ондаған  нуклеотиттерден  тұратын    учаскесіиен  байлансуы тиіс. Артта қалған  тізбектің  репликациясының  толық жүрмеуі  хромосомаларның  теломералары аймағында  байқалады. Теломераларда  гендер болмайды,  сондықтан  да  толық емес  репликация  геномның  тұқым қуалаушылығына әсер етпейді.

   Теломералардың  болуы ДНҚ  ның  тғқым  қуалау  ақпарат жазылған  учаскелерінің   репликацияланбай  қалуынан  сақтайды. 

     Пайдаланылған  әдебиеттер:

1. Қуандықов Е .Ө., Аманжолова Л. Е. « Молеакулалық биология »
2. Әбилаев С. « Молекулалық биология  және генетика »
3. Мушкамбаров Н.Н  Кузнецев С.Л., «Молекулярная биология»