Мұнай өңдеу және қазіргі жағдайы

МАЗМҰНЫ  
К І Р І С П Е  
1. МҰНАЙ МЕН ГАЗ ӨНДІРУДІҢ ҚАЗІРГІ ЖАҒДАЙЫ  
2. ҚАЗАҚСТАННЫҢ МҰНАЙ ГАЗ САЛАСЫНЫҢ  
3.ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ЖАҒДАЙЫ.  
4.ҚОРЫТЫНДЫ  
5.ҚОЛДАНҒАН ӘЕБИЕТТЕР  
 
  
1990 жылдан бастап Қазақстанның кәсіпорындары тұрақсыз энергетикалық сала елеулі орын алады және тау–кен өндіріс орындарында мұнай өндіру саласы 2000 жылмен салыстырғанда 2003 жылы кәсіптік Қ.Р-ның қазіргі ғылыми техникалық саясатына сәйкес 1990 –2000 жылдары отынның дүниежүзілік қорының осы жылдар ішінде дүниежүзілік мұнай өндіру14,5% мұнайдың бар қоры Сауд Арабиясына 80,2. 
     Сонғы жылдары мұнай газ саласы біздің Қазақстан Республикасының территориясында 202 мұнай және өндірілетін қордың және өндіруге даярланған 202 едәуір бөлігі 12 біршама ірі кенорнына 55 кенорнында мұнай өндірілуде. Ең ірі континетальды бөліктегі көмірсутек ресурстарын болжау және Арал бассейінің ресурстарын болжау 2 млрд. 1999 ж. мұнай өндіруші өнеркәсіп салалары егер 1999 ж. көмірустек өндіру 30,04 мұнай өндіруді өсіру төмендегідей СП ТШО(113), 5 мұнай өндіруші өнеркәсіпте өнім өндіру 1999 ж. мұнайды экспорттау (орын алмастырмай) 1999 ж. республикада мұнайды қайта өңдеу ПНПЗ –666,1 мың. т. немесе 34,7; ШНПЗ – 3382,7 мың т. Немесе АНПЗ – 1884,3 мың. т. Немесе Өндірілген мұнай өнімдері: безин 1287,3 мың. т. (70,0) авиокерасин 56,5 мың. т. (24,5); дизельдік отын 1819,4 мың.т. (72,5);мазут 2167,7 мың.т. (74,2); сұйытылған газ 184,5 мың. т. (94,6).1999 ж. шикізатпен қамтамсыз ету төмен 01.02.2000ж. дейін ұзартылды, ол Қазақстан рыногында мұнайдың дүниежүзілік бағасының көтерілуінің жалғасуы және Республика сұранысын отаннан өндірілген бензин мен заводтарға мұнайдың толық жеткізілуі былай түсіндіріледі, Республикада экономикалық қарым-қатынастарды компанияларға және мұнайды отандық МӨЗ –де сақтағанда өңделген мұнайға 
1. Мұнай экспортында экспорт пошлинасының мөлшерін 2. Мұнайға экспорт пошлинасын белгілеу НДС егер бірінші нұсқа бойынша көрсетілген компаниялар сатып алатын елдер, мұнайды жан-жақ қайта екінші нұсқа бойынша ішкі рыногта мұнай бірінші нұсқадағыдай, мұнай сатушылар экспортқа ұмтылады, 
үшінші нұсқа бойынша экспортқа квота тағайындау екінші және үшінші нұсқалар бюджетке қаржы НДС –тің мұнай өндіруші компаниялары және - НДС – тің мұнай өнімдеріно тандық МӨЗ де мұнайды қайта өңдеудің егер 1999 ж. Республика 21,2 млн. 2000 ж. мұнай мен газ конденсатын Шығыс Қазақстан учаскісінде бірінші борлау скважинасында ішкі рынокта мұнаймен қамтамасыз ету мақсатында мұнайды сыртқы рыногқа тасымалдау проблемасы 2000ж.қазіргі уақытта сыртқы рыногқа шығудың негізгі 
Республиканың экспорттық мүмкіндігін өсіру үшін қуаты «Қазтрансойл» компаниясы арқылы Кенкияк – Атырау мұнайды Турция арқылы Джейхан терминалына дейін, саяси көзқарас тұрғысынан бәсекеге қабілеті бар Қазақстан – Түркіменстан – Иран (Парсы жылына 20 млн.т. мұнай өткізуге қабілетті мұнайды экспорттауда және импорттауда тасмалдау мәселесі мұнай газ кәсіпорны саласында проблемалы салалар 
Қазақстанның ішкі рыногы өте шектеулі, сондықтан 3 кесте 1994 –2000 ж. Мұнай, газ және энергоресурстар 1994,1995,1996,1997,1998 мұнай мың.т. 19575,20312,20632.Г аз конденсаты мың т 33349,21232,33735 .Газ млрд м 4,99 4,96 4,21 -1998 ж. соңында дүниежүзілік мұнай рыногында біршама қиындықтарға қарамастан, еліміздің энергетикалық даралануын Маңғыстау облысындағы мұнай өндірудің көлемінің азаюы Қазақстанның Батыс аймағы бүгінде 25,56 млн.дүниежүзі елдерінің ішінде газ қоры бойынша 4 кесте ҚР облыстары бойынша мұнай өндіру, млн.т.  облыстар 1997,2000  
Атырау 7,7 11,9  
Маңғыстау 8,6 5,6  
Ақтөбе 2,6 2,5  
Кен өндіруші өнеркәсіпте мұнай газ өндіруші мұнай - газ өндіруші саланың дамуы 1999 ж. дүниежүзінде мұнай өндіру 3518,9 -1998 ж. дүниежүзінде өндірілген газ 2271,8 дүнижүзі елдері ішінде газ қоры жөнінде мұнайдың дүниежүзілік рыногының келешегі тұралы айтсақ,тұтастай алғанда дүниежүзілік мұнай рыногы жоғары бар болжамдарға сәйкес алғанда энергияны жүниежүзілік табиғи газдың дүниежүзілік энергетикалық баланыста маңызының дүниежүзілік энергетиканың дамуының маңызды тенденциясы, әсіресе World Bank–тің мәліметтері бойынша, 2000 ж. 1994-2000 ж. Қазақстан экономикасына тура шетел 1996-2000 ж. Қазақстан экономикасының мұнай өндіруші инвестицияның едәуір бөлігін потенциалдың мүмкіндіктерін талап Қазақстанның контиентальды бөлігінің үлкен көмірсутек ресурстары болашағы бар бағыттардың бірі мұнай кен біріккен комплекстің дамуы көрініп тұрған қажеттілік Қазақстанның сервизткі кәсіпорындарының көпшілігі күрделі қаржы машина жасау кәсіпорнының даму жобасын инвестициялау басқа жобалармен қатар мұнай өнімдері мен 

ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР  
1. Промышленность Казахстана на рубеже ХХI 
2. Семеновиич В. Плюс газификация всей 
3. Арбатов А.А. Динамика цен на 
4. Каримова З.А., Садиев А.Р. Энергетические 
5.Телегина Е.А. Геополитические и экономические интересы 
6. Овчинников А.М. Тенденции формирования мирового 
7. Мировая экономика: Стат. Пресс-бюл. Агентства 
8. Конопляник А. Куда исчезли справочные 
9. Ахметов Д. Большое будущее казахстанской 
10. Суперменво Х., Сабитов М. Предложения 
11. Экспорт нефти Казахстаном // Кориноф. 
12. Надиров Н.К. Нефтегазовый комплекс Казахстана