Delphi 7 ортасында программалау негіздері

CreatForm әдісі негізгі  терезені қүрастырып, оны экранда  көрсетеді. Ал Run әдісі берілгендер  мен оларды өндеу туралы Windows-тан  келген хабарларды қабылдайды. Close батырмасы басылғанда, бағдарламаға Windows-тан жүмысты тоқтату және  жүйелі ресурстарды (жадыны және процессорды) босату туралы нүсқау беріледі.

Жобаның коды, жоғарыда айтылғандай, Delphi ортасымен қүрастырылады және көптеген жағдайларда бүл кодқа  килігуге тыйым салынған. Егер бағдарламалаушы  осы кодқа әртүрлі өзгерістер енгізіп киліксе, овда Delphi ортасы осы өзгерістерді алып тастауға тырысады. Сондықтан жобаның файлында ерекше кеңейтілу қолданылады жөне әдетте бүл код көрінбей түрады.

Модульдер

Модульдер - бағдарламаның  үзіндісін орналастыру үшін қолданылатьш бағдарламалық бірлік. Модуль деп бағдарламаның белгілі бір туғызады. Мүндай объектілерді бір тәуелсіз

 1- сурет. Жобаның құрылымы

бөлігін атайды және олар стандартгы және бейставдартты болып екі топқа бөлінеді.

Модульдің   коды бағдарламаның бет алысын анықтайды.

Модуль басқа модульдерде және бағдарламаларда пайдалану мүмкіндігін туғызатын бөлек компиляцияланатын әр түрлі типтердің анықтамалық бөлігінен және орындалатын операторлар жиынтығынан түратын бағдарлама. Модульдер қолданбалы бағдарламалардың жиынын қүрастыруға мүмкіндік береді және олар жадтың бөлек сегментінде орналасады. Жалпы модульдер бөлек орындала алмайтын бағдарлама. Модульдерді қолдану арқылы күрделі бағдарламаларды қүруға болады.

Кез келген модульдің құрамына келесі бөліктер кіреді: Тақырыбы;

Интерфейстік   бөлігі; ^:

Орындалатын бөлігі; Терминатор.

Модуль тақырыбы Unit арнайы сөзінен басталады, сонан соң модуль атауы және нүктелі үтір түрады. Интерфейстік бөлігі Interface, ал орындалатын бөлігі Implementation - түйінді сөзімен басталады. Модульдің терминаторы бағдарламаның терминаторы сияқты - End. түйінді сөзімен аяқталады.

Unit <модульдің аты, мысалы Unitl>;

// интерфейстік бөлігі

Interface

Uses < модульдер тізімі>; .'''■-

Const  <түрақтылар тізімі>;

Type   < типтер  анықтамасы>;

Var   < айнымалыларды жариялау>;

<процедуралар тақырыбы>;

< функциялар тақырыбы>;

// орындалатын бөлігі Implementation Uses <модульдер тізімі>; Const <түрақтылар тізімі>; Type < типтер анықтамасы>; Var < айнымалыларды жариялау >; <процедуралардың анықтамасы>;

< функциялардың анықтамасы>; 
// инициялизациялау бөлігі

Initialization <операторлар >;

//   модульдің жүмысын  тоқтатқандағы Finalization   //   орындалатын әрекеттер

ЖИЫНЫ .;.;<-..-■ ••.-.,;■•

<операторлар>; ^

End.

 

Интерфейс бөлігінде  аталмыш модульде қолданылатын, аты Uses тізімінде көрсетілген барлық модульдер мен бағдарламаларға қол жетерлік мүмкіндігін туғызатын идентифика-торлардың анықтамасы орналасады. Сонымен қатар, бүл бөлікте ортақ түрақтылар, типтер, айнымалылар жөне ішкі бағдарламалардың тек қана тақырыптары жарияланады.

Модульдің атауы - оны басқа модульдермен және негізгі бағдарламамен байланыстыру үшін қолданылады. Модульдің интерфейстік объектілеріне қол жеткізу үшін бағдарламада қажетті TPU (Turbo Pascal Unit -машина тіліне аударылган) файлдың атын көрсету керек. Бүл байланыс келесі сөйлем арқылы жүзеге асырылады:

USES <модульдер тізімі>;

USES- арнайы сөз; <модульдер тізімЪ-бағдарлама мен модульдерді бір-бірімен байланыстыруға қажетті модульдердің тізімі. Бүл сөйлемді қолданылатын модульдвр спецификациясы деп атайды және ол негізгі бағдарламаның тақырыбынан соң орналасу қажет.

Егер аталмыш модуль басқа бір модульдің объектілерін қолданса, онда осындай спецификация Interface түйінді сөзінен соң бірден орналасады. Пайдаланылатын модульдердің спецификациясы келтірілген жағдайда бағдарламаға қосылған модульдің интерфейстік бөлігінің барлық сипатгамалары белгілі деп саналады.

Модульдің интерфейстік бөлігінде негізгі бағдарламада және басқа модульдерде қолданылатын аталмыш модульдің барлық сыртқы объектілері анықталады. Паскаль бағдарламасы сияқты бүл анықтамадағы объектілердің реті кез-келген түрде бола алады. Интерфейстік бөлікте ішкі бағдарламалардың тек қана тақырыптары келтіріледі, ал олардың толық анықтамасы модульдің орындалатын бөлігінде көрсетіледі.

Implementation- модульдің орындалатын бөлігінде интерфейсте көрсетілген ішкі бағдарламалардың орындайтын жүмысы анықталады. Ішкі бағдарламалардың орналасу реті интерфейстік бөлігінде корсетілген ретімен бірдей болуы шарт емес.

Бүл бөлімде ішкі бағдарламалардың тақырыбын ғана корсетсе жеткілікті, себебі параметрлер тізімі мен функция нәтижесінің типі интерфейсте анықталған. Сондай-ақ мұнда аталмыш модульге ғана тән және бұл модульден тыс белгісіз түрақтыларды, типтерді, айнымалыларды және ішкі бағдарламаларды жариялауға болады.

Инициялизациялау бөлігінде осы модульдерді іске асыратын бағдарлама жүмысының басталғандығы туралы операторлар орналасады. Модульдердің іске асырылуы бағдарламаның Uses бөлігінде көрсетілген ретімен орындалады. Бүл бөлік Initialization сөзімен басталады. Бірақ ол бөліктің  болмауы  да ықтимал.

Егер бағдарламада инициялизациялау

бөлігі бар болса, онда деинициялизациялау бөлігі болуы мүмкін. Бүл бөлік Finalization сөзінен басталады және оның қүрамына бағдарлама жүмысын тоқтатқандағы орындалатын операторлар кіреді. Модульдерді деинициялизациялау әрекеттері бағдарламаның Uses бөлігінде көрсетілген ретіне кері бағытта орындалады.

Әр жаңа форма қүрылғанда жаңа модуль де қүрылады. Жалпы бағдарлама қүрамында көптеген

формалар   және   олармен   баиланысты модульдер  болуы мүмкін.

Жоғарыдағы қүрастырылған  формаға сәйкестелген модульдің  кодын   File =>Open опцияларын  орындау арқылы  Example файлын ашып, көруге болады (3.2-сурет). Модульдің коды орналаскан файл келесі: unit Example; interface

uses Windows, Messages, SysUtils, Classes, Graphics, Controls,

Forms, Dialogs, StdCtrls, Buttons, ExtCtrls; // Example модулін uses тізіміндегі //аталган стандартты модульдермен бірге қолдану type

TfmExample = class(TForm) :, "...;,■

Panell: TPanel; 
bbRun: TBitBtn; ■ x--\

bbClose: TBitBtn;      > 
edlnput: TEdit; ■<.,/.,

Ib Output: TLabel; 
mmOutput: TMemo; 
private _      . .

{ Private declarations } public

 

{ Public declarations } end; var

fmExample: TfmExample; implementation

{$R *.DFM}

end.

Бүл мәтінді DELPHI ортасы өзі қүрастырады. Жоғарыда айтылғандай, жобаның файлына килігуге тыйым салынған, ал модульдің файлына әртүрлі жүмыстарды орындатуға негізделген өзгерістерді енгізуге болады.

2- сурет. Модулъ  кодын ашу терезесі

Модульдің интерфейстік бөлігінде бір тип (класс TfmExample) және бір объект айнымалысы   анықталған.

Класс деп объектілерді құрудағы қолданылатын үлгілерді айтады, ал объект-сол үлгінің туындысы болып табылады. Үлгілер Object Pascal тілінде анықталған тип және келтірілген мысалда ол Type TfmExample = class (TForm) деп анықталған. Стандартты класс Tform Windows-тің бос терезесін қүрастыру жүмысын атқарады. TfmExample осы кластың туындысы, яғни класс TfmExample алғы буындағы TForm -ның барлық мүмкіндіктерін иемденеді және оларға бос формаға орналастырылған компоненттер жиынын біріктіреді.

Соңғы буыннан өзінің бағдарламалық дайындамалары бар жаңа туындындыларды қүруға болады және т.с.с. Нәтижесінде ағаш тәріздес саты қүрылады, төбесінде ең түпкі буын - қарапайым TObject класы тұрады. Ал төменгі сатыларында сол бір ғана TObject туындылары орналасады.