Кисымбай кен орны

        Жылыой мұнай және газ технологиялық колледжі.                                   

 

 

                         Дипломдық жұмыс.

     

      

        Қисымбай кен орны.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     Дайындаған:Жайжанова Айдана.

     Тексерген:Бисенқұлова  Гүлназым.

 

 

 

                                          Құлсары

                                          2013жыл

 

 

 

 

                                                   

                                 Мазмұны:

 1.Кіріспе. ...........................................................2

 2.Қисымбай кен орны.......................................3

 3.Өнім қабаты....................................................4

 4.Мұнай газ өндіру процесі..............................5

 5.Зертхана.........................................................11

 6.Скважина өніміне әсер етуші факторлар...15

 7.Скважинаны автоматтандыру......................18

 8.Зерттеу жұмыстары.......................................19

 9.Аққұдық цехі....................................................21

10.Қорытынды.....................................................22

 

 

 

 

                                          1

 

 

 

 

                                        

 

 

 

                                Кіріспе.

   Қисымбай кен орнында танысу практикасы. Бұл практикалық оқытудың этабы болып табылады. Танысу практикасының өтудің басына мамандық білімдер комплексіне кіретін арнайы пәндерді меңгеру қарастырылмагандықтан оның негізгі тапсырмаларын келесі улгілермен құруға болады.

1.Кен орны тарихы.

2.Мұнай газ өндіру процестерімен, мұнай кен орнының қамтылуымен танысу.

3.Зертхана жұмысын бақылау.

4.Автоматтандырылған жүйе.

 

 

                                   2

 

  Мұнай газ конденсатты Қисымбай кен орны Каспий маңы ойпатының Отүстік-Шығыс бөлігінде орналасқан. Әкімшілік жағынан Қазақстан Республикасының Атырау обылысының Жылыой ауданына жатады. Жақын орналасқан тұрғылықты орындар Сарықамыс және Опорный ауылдары кен орнынан 60-70м қашықтықта орналасқан. Қосшағыл және Қаратон мұнай кәсіпшіліктері болып табылады. Құлсары аудандық орталығы кен орнынан 85 км қашықтықта жатыр. Обылыс орталығы Атырау қаласынан 300 км қашықтықта. Кен орнына тікелей жақын жерде Атырау – Бейнеу – Маңғышлақ және Өзен - Атырау мұнай құбырын байланыстыратын темір жол өтеді.

    Құрылым 1961 –  1963 жылдарда гравиметриялық және  сейсмикалық түсірулерге дайындалған.  Іздестіру бұрғылауы 1976 жылда,  ал барлап бұрғылауы 1979 жылы  басталған. Тектоникалық қатынаста  солянокупольный құрылымға ұштасқан. Шоғыр қабаттық, күмбездік. Валанжин  шоғырының жуандығы 2,7 – 10,5 м;  қаныққан газ жуандығы 1,6 -5,9 м.

                           

                                3

 

   

 

Өнім қабаты томенгі бор  кезеңі. Пайдалану тереңдігі 1590 – 1564 м аралығы.Бор кезеңі мезозой заманына жатады. 

 

                                4

 Бор бұдан 135млн  жыл бұрын басталып,60 – 70млн  жылға созылған 2 бөлімнен, 13 ғасырдан  тұрады .

Мұнда теңіздік шөгінділер – корбанаттық қабаттар, құмтас, саз, әктас, мергель, фосфорит, олардың арасында мұнай, газ, бор, боксит қабаттары кездеседі. Бор кезеңінің шөгінділерімен, әктастың, бордың, мұнай тас көмірдің ірі кен орындарымен тығыз байланысты.

  

   Тербелмелі станок бұлғақ санының-өзгерісі үшін жасақталады. Станоктың негізгі бөлшектеріне:1-саға штогы;2- балансир басы; 3- тіреу;4- шатун:5- кривошип:6- редуктор:7- ведомый шкив;8- белдік:9- электрқозғалтқыш;10- бастауыш шкив;11- қоршау;12- айналмалы плита;13- рама; 14- жүк; 15- троверса;16-тежеуіш.

Саға штогы(1) - штанга ұңғыма сорабының жетегімен байланыстыруға арналған.Ол скважинаны гидравликалық динамографтың комегімен зерттеуге мүмкіндік береді.

    Балансир басы(2) жүк екпінінің тепе – теңдігін сақтау үшін арналған.

 

                                5

 

 Жүк- (груз14)бұл да сондай  қызмет атқарады.Яғни, жүк балансир  басына бекітіледі.

   Белбеудің(8) керілісі үшін электроқозғалтқыш(9) белбеуге бекиді.

   Теңгергіштің тіркелімі қажетті жағдайда тежеуіш дабылы(16)комегімен жүзеге асады.Ол плунжердің  сорап цилиндіріне орналасу кезінде немесе плунжердің сорап цилиндірінен шығу жолында ескерту қояды,және де динамографтың жабдық жұмысын зерттеуге мүмкіндік  береді.

    Балансир амплитудасының қозғаласын кривошип пен шатунның өстік айналым өзгерісі арқылы реттейді.

     Блок басқармасы  электроқозғалтқышпен тербелмелі  станоктың апатты жағдайларында  (штанганың,редуктор,сораптыңбұзылуыт.б)  болдырмауын қамтамасыз етеді. 

                   

 

 

 

                                  6

        

                Тербелмелі  станок.

   

    

   Кисымбай кен орнында 25 мұнай өндіру скважинасы бар.Мұнда шыққан өнім алдымен ГЗУ-(групповые замерные установки) топтық өлшеуіш қондырғыға барады.(1сурет)

     Топтық  өлшеуіш қондырғы- бұл өндіріс орнында толассыз жүріп жатқан сұйықтық санын

                                 7

өлшеуге және мезгілдес уақытта барлық ұңғымалардың жұмыс істеуіне сонымен қатар

арнайы мамандардың бақылауына мүмкіндік беретін қондырғы.

 

 Қондырғының қолдану обылысы- ұңғыма өнімінің жиын жүйесі және технологиялық үрдісте автоматтандырылған жүйемен мұнай өндіру.Кен орнында ГЗУ 14 скважинаға есептелінген.Жеті-жетіден әр құбыр диаметірі 159мм.Мұнда  арнайы белгілер орнатылған, яғни: арнайы қорғаныс киімдер киілуі тиіс(каска,арнайыформа);темекі шегуге болмайды;ұялы телефон сөндірулі;бөтен адам өндіріс жетекшісінің рұқсатынсыз кіруіне тиым салынады.

   Топтық өлшеуіш қондырғыны арнайы компьютерлік жүйемен де басқарылады. (2сурет)Мұнда ПСН-(переключатель)айырып қосуға болады.Гидропривод арқылы қосылады.Өнім келгенде задвищкалар ашық қойылады.Өнім мөлшерін 4 сағат сайын өлшейді.Автоматты компьютер жағдайында 12 сағатқа қоюға болады.Реагент қосылып су

                                8

 

айырылады,шыққан су қайтадан жерге жіберіледі.Коллектор арқылы НГС1-ге барып

ниссолван реагенті қосылады.НГС мұнайдан газ айырады.НГС-тен Газ ГС одан КСУ-ға,КСУ-дан ОГ200ге барады. Бөлінген газ пештермен котельниге қолданылады.ОГ200-ден РВС №4 700М3 қазанға, (резервуар вертикальный стальной сыйымдылығы700м3) №4 қазаннан РВС №5 400м3, одан перетокпен НБ50 сорабынан пешке барады. ПТ16 пешіне сораппен салқын май келеді. Пештін қайнау температурасы 70 градус. Ыссы май НГС2 –ге барады.Мұнда эжектор арқылы су бүркіп шашады.НГС2-ден УБН – ЭГ200-ге барады.

 

     Шыққан өнім тауарный мұнай болып есептелініп №1,2,3қазандарға(3сурет) барады.

 

 

 

 

                                  9

 

  

                            

                               1.ГЗУ

                               

                                 

         

                     2.(ГЗУ)Компьютерлік жүйе.

                                 10

                                          

                            3.РВС

                       

  

        Шыққан өнім арнайы зертханаға(1-а сурет) жіберіледі. Мұнда тұз бен су мұнайдан ажыратылады.

                    1.Суынан айыру.

Алдымен суы тұндырылып, сүзіліп алынады, ол үшін араластырғыш(1-ә сурет) арқылы мұнайды 10мин шайқайды. Шайқалған

 

                              11

мұнайдан 25мл алынып, пилительный  воронкге(1-б сурет) құйылады. Оған ТОЛУОЛ химиялық еріткіш 20мл, тазартылған су 100 мл қосылады. Экстрактор(1-в сурет) арқылы 10мин араластырып, 5мин тұндыру қажет.Мұнай бетіне тұнған кезде суы сүзіліп алынады. Осы процес біренше рет қайталанып мұнай тұндырылып алынады.

                        

      1-ә)Араластырғыш.                        1-б)Пилительный в.

 

                     

                              1-в)Экстрактор.   

                  

                                 13

                    2. Тұзын айыру.

     Вюлеткіге РТУТ(2-а сурет) растворы құйылады.Мұнда ауа көпіршіктері болмауы тиіс.Алынған суға(мұнайдан бөлінген) азот қышқылынан 2мл құйылады.Қышқыл үстіне су құюға болмайды.Содан-соң дефинел корбозит 10 тамшы құйылады.Вюлеткіде қосылған қоспа түсі ақшыл-қызғылт болуы керек.Осылайша мұнайдан шыққан тұзды есептейді.

             

                                                  2-а)       0,1 контрол.- норм

                    2,2-0,1=21

            2,1 * 53,14 * 1000коэф./25=45млТҰЗ.

                                14

       Скважина өніміне кедергі келтіретін факторлар:бұл жұмыс процесінде штангіның үзіліп кетуі,құбыр қабырғаларында смола, парофин, тұз жиналып қалу себептері.

Парофин шөгінділерін болдырмау  мақсатында арнайы құбырлар қолданылады.Олардың ішк і беті әйнектелген немесе эмальданған.Бұдан басқа мезгіл   - мезгіл жылумен өңдеу арқылы парофиннің жиналуына жол бермейді. Құбыр қабырғаларында, сорап бөлшектерінде және басқа да жерасты жабдықтарында тұздардың жиналып қалуы скважинаның пайдалануын қиындатады.Тұз жиналуының себептері:айдалған судың гипспен және ангридитпен байытуына байланысты.Айдалған судың қабат суымен сәйкес келмеуіне, тұз ерітінділердің тепе -  теңдігінің бұзылуы, судағы тұз консентрациясының артуынан және т.б

Тұздың жиналуымен күресу:ол үшін қабат сұйығына сәйкес келетін  сұйықтарды айдау, және оларды араластыра отырып қабат жағдайында кристалл түзілуі  кезінде консентрациядан төмен  тұздардың ерітіндісін төмендетпейді. Скважинада тұздарды шығару үшін және тұз жиналудың 

 

                                 15

алдын-алу үшін реагенттер,индиваторлар қолданылады.Құбырларда тұздар жиналған жағдайда тұз қышқылымен өңдейді.

 

 

 

 

 

 

                              16

    

     

       1)  

                                         

                                     2)

 

1-құбырға  жиналған тұз;2-жуылған құбыр.

 

 

                               17

    Автоматтандыру,техникалық қолдану әдісі,экономикалық математикалық метод және басқару системасы. Автоматтандыру өз кезегінде техникалық кибернетиканың бір түрі.Техникалық кибернетика өте қиын автоматтандыруды басқару системасын компьютерлік әдіспен оқытады. Автоматты басқару ХІХ ғасырдың соңында кең қолданыла бастады. Негізгі қолдану әдісі есептеу техникасы және ақпараттық жүйе барысында жүзеге асады. Бугінгі кезде бүкіл өнеркәсіп орындарында автоматты компютерлік жүйе орнатылған.Өйткені шығаратын өндіріс затын сапаға сәйкес шығару керек.Соған сәйкес Қисымбай кен орны толық компьютерлік жуйемен жабдықталған. Яғни,бұл арнайы оператор маманының өнімді бақылау бөлімі.Мұнда өнімнің(су,газ,май 3-а сурет) нақты мөлшері жарты сағат сайын архивте автоматты турде шығып отырады.Осы жүйе маманның процесті дер кезінде айыру немесе қосу мүмкіндігін толық береді.Ал,өнім үлгісі(проба) қолмен алынады.

Жалпы,автоматтандырудың мақсаты – жұмыс уақытын үнемдеу,оптимизациялық басқару.Бұл кен орындарында үлкен табысқа жетуде мол мүмкіндік беретін жүйе болып табылады.

                                   18

    

  3-а)    Арнайы маман бөлімі. 

                                    

                                 

    Зерттеу жұмыстарына  мұнай өнімін өлшеу,сынама алу,динамикалық-статикалық  деңгейін өлшеу,насос жұмысын  анықтау,тепе-теңдік тексеру.

         Сынама күніне үш рет алынып арнайы зертханаға жіберіледі.Онда мұнайдан су ,тұз

                                  19

айыру жұмыстары жүргізіледі.

   Динамикалық-статикалық  деңгей.

      Скважинаны гидродинамикалық зерттеудің теориялық негізі, оларды пайдалану тәсілінен тәуелсіз екені белгілі. Зерттеудің технологиясы осыған байланысты болады. Түптегі қысымды тереңдік манометрлер көмегімен немесе сұйық деңгейі бойынша эхолоттың көмегі арқылы анықтауға болады.

Манометрді сақиналы кеңістікке түсіру, кейде олардың СКҚ-дың  шеген құбырлармен жанасқан жерінде  тұрып қалуымен аяқталады. Сондықтан  штангілі сораптармен жабдықталған скважиналарды эхолот аспабының  көмегімен жиі зерттейді. Бұл  аспаптың көмегімен скважинадағы деңгейді  өлшеп тұрады (статикалық және динамикалық). Скважинадағы деңгейдің жағдайы мен ондағы сұйықтың белгілі тығыздығы бойынша қабаттағы және түптегі қысымдарды анықтайды.

Қабаттардың қасиеттері мен  скважинаның өнімділігін зерттеу  үшін гидродинамикалық зерттеулердің  әр түрлі әдістерін қолданады, оларды екі топқа жіктеуге болады. Бірінші  топқа скважина өнімін қалыптасқан  рижимдеалып зерттеу әдісі жатады, екіншіге-скважина өнімін

                                     20

қалыптаспаған рижимде алып зерттеу әдісі.

  Өнім қабатындағы қысымды өлшеу үшін арнайы машина арқылы сыммен прибор жіберіледі.Осылайша арнайы труба арқылы қысымды білуге болады.

       

     Мұнай газ конденсатты Қисымбай кен орнының екінші учаскесі Аққұдық кен орны.

   Аққұдық-1995 жылы ашылған. Қисымбай кен орнынан 35 шақырым жерде. Пайдаланылатын өнім қабаты ортаңғы юра кезеңі. Пайдалану тереңдігі 1740 - 1780м аралығында.

  

                

                                

                               

                  

                                       

 

 

 

                            

                               21

                  

        

          

               

                   Қорытынды.

Газ конденсатты Қисымбай кен орнында өткен практика кезінде кен орнының мұндай өндіру және өңдеу процестерімен таныстық.Сонымен қатар пайдалану жабдықтарымен толық таныстырылды.Соның ішінде тербелмел станок жабдықтары,ГЗУ-топтық өлшеуіш қ ондырғы құрылысы,арнайы сорап ұрамы, автоматтандырылған компьютер жуйесінің басқармасы    т.с.с