Аяқ астынан болатын өлім: клиникасы, себебі, диагностикасы, жедел жәрдем беру алгоритмі

СӨЖ 
Аяқ астынан болатын өлім: клиникасы, себебі, диагностикасы, жедел жәрдем беру алгоритмі

 

Орындаған: Ахын А. 325-топ Ж.М.

Тексерген: Абдахина Б.Б.

 

“Астана Медицина Университеті” АҚ

 

Ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасы

 

Астана 2013

Жоспар 

 

• Кіріспе
• Негізгі бөлім

  2.1. Аяқ астынан болатын өлім

  2.2. Себептері

  2.3. Қауіп факторлары

  2.4. Пайда болу және даму механизмі (патогенез)

  2.5. Клиникалық картасы

  2.6. Диагностикасы

  2.7. Жедел жәрдем беру алгоритмі

III. Қорытынды

IV. Қолданылған әдебиеттер

Аяқ астынан болатын өлім

 

   ДСҰ-ң мамандарының ұйғарымы бойынша, аяқ астынан болған өлім - қанағаттанарлық жағдайдағы науқастың немесе сау адамның зорлықсыз болған өлімі. Ол жіті симптомдар көрінген сәттен бастап кенет 6 сағаттың ішінде туындайды. Негізгі себептері жүректің кенеттен тоқтауы ( күтпеген жүрек өлімі ) немесе апноэ.

Күтпеген жүрек өлімі

 

   Күтпеген жүрек өлімі – жүрек жеткіліксіздігінің ауыр көрінісінің бірі.  Бұл жағдайда науқас кенеттен бірнеше минуттан соң  немесе  бірнеше сағаттан соң өліп қалады. Осы аурулардың 75-80 %  ауруханаға жетпей-ақ қайтыс болады. Күтпеген өлімнің жүректің ишемиялық ауруларына тікелей қатысы бар екендігіне көз жеткізілуде.

   Миокард талшықтарының қалпы өзгеріп, жота-жота болып иректеліп қалады. Ишемия аймағындағы қылтамырлардағы эритроциттер стазы, лейкостаз, лейкодиапез ( 6-8 сағаттан соң), қан құйылу ошақтары көрінеді.  Осы өзгерістерді миокардтың жедел ишемиялық дистрофиясы деп атайды.

Күтпеген жүрек өлімі

 

   Эпидемиологиялық зерттеулеп көрсеткендей, күтпеген жүрек өлімі көбіне коронарлық атеросклероздың әсерінен болады.

Жүректің ишемиялық ауруынан  басқа ,

- коронарлық артерия эмболиясы,

- Вольф-Паркинсон-Уайт синдромы,

- синустық қойнау дисфункциясы,

- жүрек ақаулары ( әсіресе  аорталды стеноз),

- миокардиттер, кардиомиопатиялар,

- жүрек ісіктері, 

- амилоидоз,

- гемохроматоз,

• дәрілер әсері: жүрек гликозидтері мен хинидин

т.б. себептер күтпеген жүрек өліміне әкеп соқтырады.

 

 

      Кенеттен болған жүрек өлімінің мүмкін боларлық механизмі болып қарыншалар фибрилляциясы мен жүрек асистолиясы. Олар миокард  ишемиясы кезінде де және ишемия болмаған жағдайда да орын алады. Психикалық стресс әсерінен болған жүрек өлімі де кездеседі. ОЖЖ-гі бұзылыстар да қарыншалар фибрилляциясына әкеледі.

Кенеттен болған жүрек  өлімінің қауіп факторы болып  қауіпті қарыншалық экстрасистолиялар, Q-Т интервалының созылуы, жүрек  блокадасы, әсіресе жиі есінен  танатын науқастарда саналады.

 

Кенеттен болған өлімнің  қауіп  факторлары:

 

  - алғаш пайда болған Принцметал стенокардиясы

  - инфаркт миокардының жіті сатысы (70% жағдайда қарыншалар фибрилляциясы ауру басталған алғашқы 6сағатқа сәйксе келеді. Ауру сезімі жоғарғы шыңына алғашқы 30мин. ішінде жетеді.

  - ритм бұзылысы: ригидті синустық ритм (Р-Р интервалы 0,05 с-тан ке.)

  - жиі (минутына 6 рет), топтық, аллоритмді қарыншалық экстрасистолиялар

  - QT интервалының ұзаруы R/T типті ерте кезеңдік экстарсистолиялармен және полиморфты қарыншалық экстрасистолиялар эпизодымен көрінеді.

  - Қарыншалық тахикардия

  - синусты брадикардия

  - атриовентрикулярлық тосқауылдар

  - қарыншаралық қалқаның зақымдалуы

  - Инфаркт миокардының жіті фазасында жүрек гликозидтерін, тромболитиктерді енгізу

  - Алкогольдық мастану, қысқауақыттық ес жоғалту эпизодтары

Пайда болу және даму механизмі (патогенез)

 

    Кенеттен болған өлімнің ең жиі механизмі қарыншалар фибрилляциясы, сирегірек асистолия және электромеханикалық диссоциация (соңғысы  шок кезінде, жүрек жеткіліксіздігінде, АВ-блокада кездеседі). Кенет қан айналым тоқтауы кезінен бастап ұзақ уақыт жүргізілген ЭКГ тексерісі  80-90% жағдайда қарыншалар фибрилляциясы кенеттен болған өлімге әкеп соғатынын көрсетті.

Қан айналым тоқтауы бас миының  анорексиясының әсерінен болған  жылдам өолімне әкеледі, егер  қан циркулляциясы 3минут максимум 5 минут ішінде қалпына келмесе.

Кенеттен болған жүрек өлімінде  стресстік жағдайлар, симпатоадреналдық  жүйенің шектен тыс қозуы, гипоксия  немесе  миокард ишемиясы, жүрек  жұмысының ұлғаюы, миокардтың оттегіге  мұқтаждығы жоғарлауые маңызды орны алады.

Клиникалық картинасы ( симптомдар  және синдромдар)

 

Ескертуші симптоматология:

—айқын ауру синдромы;

— гемодинамикалық бұзылыстармен сипатталатын тахикардия или брадикардия

— расстройства дыхания;

—АҚ-ң кенет төмендеуі;

Кенеттен болған жүрек өлімінің  клиникалық белгілеріне жатады:

- Естен тану;

- Ірі артерияларда пульстың  жоқ болуы;

- Жүрек тондарының жоқ болуы;

- Тыныс тоқтауы немесе агональды типтегі тыныс пайда болуы;

- Көз қарашықтарының кеңеюі, жарыққа жауаптың болмауы;

-тері түсінің өзгеруі( көгерген  сұр түс)

 

Диагностикасы

 

    Кенеттен болған жүрек тоқтауының диагностикасы үшін жоғарыда көрсетілген 4 белгінің анықталуы жеткілікті. 

Науқасты жылдамдатылған диагностика мен жедел медициналық көмек қана құтқара алады. Кез келген жағдайда кенет естен танғанда келесі жедел көмек шараларының схемасы ұсынылады:

- Науқасты шалқасынан қатты жерге жатқызады;

- Ұйқы артерисында пульс барлығын тексереді;

- Жүрек тоөатуын анықтаған соң тез арада сыртық жүрек массажын жасайды және жасанды тыныс алдырады.

Жедел жәрдем  беру алгоритмі

 

Жүрек-өкпелік реанимацияны келесі  клиникалық өлім белгілері көрінсе  рындайды:.

1. Негізгі белгілері:

– ұйқы артериясында пульс болмауы;

– тыныс жоқ болуы;

–көз қарашық кеңейіп, жарыққа  әсер бермеуі.

2. Қосымша белгілері:

– естің жоғалуы;

–  цианоз немесе терінің әктенуі;

– атония, адинамия, арефлексия.

Америка кардиологиялық ассоциациясы  мен Еуропалық реанимация кеңесінің  шешімі (2005) бойынша кенет қан  айналымы тоқтағанда  П.Сафар  атты ғалым ұсынған жүрек-өкпелік  және церебральды комплекс қолданылады.

 

Жүрек-өкпелік реанимацияның бастапқы  стадиясы – жедел оксигенация жасау арқылы жүреді. Ол 3 кезектескен этаптан тұрады:

•тыныс жолдарының өткізгіштігінің  бақылау және қалпына келтіру;

• тынысты жасанды ұстап тұру;

• қан айналымды жасанды ұстап тұру

Тыныс жолдарының өткізгіштігін  қалпына келтіру үшін П.Сафардың 3 тәсілі қолданылады: басты шалқайту, ауызды ашу, төменгі жақты алға  тарту.

Осы әрекеттерді орындағаннан  кейін бір қолды науқастың  маңдайына қояды. Науқастың мұрнын  саусақпен қысып науқас кеудесінің  экскурсиясына қарай отырып ауаны  үрлеу керек. Ол көтерілген кезде  науқастың аузын төмен түміру  керек. Бұл кезде науқас толық  пассивті тыныс шығарады. Тыныс  көлемі 500–600 мл (6–7 мл/кг), тыныс жиілігі – минутына 10 рет.

Жасанды тыныс алдыру кезіндегі  қателіктер:

• тыныс жолдарының толық өткізгіштігі қамтамасыз етлмеген

•  кеуде экскурсиясын бақылаудың жоқтығы

•  асқазанға ауа өтіп кетуін бақылаудың жоқтығы

• тыныстың медикаментоздық стимуляция әрекеттері

    Қан айналымын жасанды қолдану үшін кеуде клеткасының компрессиясы алгоритмі қолданылады.( жүректің тура емес массажы).

1. Науқасты қатты беткейге дұрыстап жатқызу керек. Компрессия нүктелерін анықтау. Кеуденің ортаңғы немесе төменгі үштен бір шекарасына алақанды қою, саусақтарды қабырғаға паралель, оның үстіне екінші қолды қою керек.

2. Алақандарды “ құлып” тәрізді қою керек.

3. Компрессияны дұрыс жүргізу керек.

Қорытынды

 

     Аяқ астынан болған өлім - қанағаттанарлық жағдайдағы науқастың немесе сау адамның зорлықсыз болған өлімі. Кенеттен болған жүрек өлімінің мүмкін боларлық механизмі болып қарыншалар фибрилляциясы мен жүрек асистолиясы. Қан айналымын жасанды қолдану үшін кеуде клеткасының компрессиясы алгоритмі қолданылады 

Қолданылған әдебиеттер

 

• www.google.kz
• www.yandex.kz сайттары

 

2

 

3

 

4

 

5

 

6

 

7