Дәнекер тіні

Қарағанды  Мемлекеттік  Медицина Университеті.

Гистология  кафедрасы

 

Орындаған:Әбен  С.

Топ:2-016 ЖМФ

Қабылдаған:Гүлшат  Анисқызы

 

Қарағанды 2015

 

СӨЖ

Жоспар:

 

•  Кіріспе
• Негізгі бөлімі:
• Дәнекер тіндер дегеніміз не ?
• Дәнекер тіндерінің қызметі.
• Дәнекер тіндерінің жіктелуі.
• Қорытынды
• Қолданылған әдебиеттер.

 
Дәнекер тіндері жасушалы дифферондардан  және көптеген жасушааралық заттан  тұратын , ішкі ортаның гомеостазын  сақтауға қатысатын және басқа  тіндерге қарағанда аэробты тотығу  процесін аз пайдаланатын , мезенхиманың  туындылары. Адам денесі массасының 50 % - тен астамы осы дәнекер  тіндерінен тұрады. Дәнекер тін  мүшелерінің стромасын , тіндер арасындағы  қабыршақ – перделерін , тері  дермасы мен қанқаны түзеді.  
   
 

Дәнекер ұлпасының  атқаратын қызметтері:

 

• Тіректік
• Механикалық
• Трофикалық
• Қорғаныштық

 

Дәнекер

 тіні

 

Меншікті

дәнекер тіні

 

Қаңқалық 

дәнекер 

тіні

 

Ерекше

 қасиеті бар 

дәнекер 

тіндер

Дәнекер тіні

 

Жасушааралық

 зат

 

Жасушалар

Жасуша

аралық 

зат

 

Негізгі 

аморфты зат

 

Талшықтар

 

Коллаген 

 

Эластикалық 

 

Ретикулярлық

 талшықтар

Плазмоциттер

 

Тіндік

 базофильдер

 

Адвентициалды 

жасушалар

 

Перициттер

 

 

Адипоциттер

 

 

Фибробластар

 

Макрофагтар

 

Жасушалары

Меншікті

дәнекер тіні

 

• Борпылдақ талшықты дәнекер тіні
• Тығыз талшықты қалыптаспаған дәнекер тіні
• Тығыз талшықты қалыптасқан дәнекер тіні

 

• Борпылдақ дәнекер ұлпа жасушалардан және жасушааралық заттан тұрады. Борпылдақ дәнекер ұлпада негізгі аморфты зат көп  болады.

        Коллаген талшықтары борпылдақ  дәнекер ұлпада әртүрлі бағытта ретсіз орна- ласқан. Олар түзу, иректелген кейде ширатыл- ған жіптер түрінде де кездеседі.Олар бір-бірі- мен  параллель орналасқан фибриллалар шоғы- рынан тұрады. Тропофибриллалар коллаген белогының агрегаттары. Олар өзара сутектік байланыс арқылы бірігеді. Коллаген талшық- тары коллаген белогынан тұрады.    Оны диффе ренсацияланған фибробластар синтездейді. Проколлаген молекуласы тізбектелген 3 компоненттерден тұрады.     Әрбір тізбек қайталанып орналасқан амин қышқылдарынан тұрады.

Коллаген талшықтарының  түзілуінде 4 саты бар:

 

• Молекулярлық
• Протофибрильдік
• Фибрильдік
• Талшықты

Коллаген талшығының 12 түрі белгілі:

 

• 1 типті: сүйекте,көздің мөлдір қабығында, артериялардың қабырғасында кездеседі
• 2 типті: гиалинді шеміршекте, шыны тәрізді денеде кездеседі.
• 3 типті: базальды мембранада кездеседі.Және тағы да басқалары.

Ретикулярлық  талшықтар 3 типті коллагеннен және көмірсулардан тұрады. Бұл талшықты аргирофильді талшықтар деп  атайды. Өйткені олар күміс тұздарымен жақсы боялады. Ретикулярлық талшықтар қан жасаушы және иммундық қорғау мүшелерінің стромасында кездеседі.

Эластикалық  талшықтар эластин белогынан тұрады. Бұл белокты да фибробластар синтездейді. Эласти- калық талшықтар дәнекер тінге серпімділік, созылғыштық қасиет береді. Олардың дамуында да 4 сатыны ажыратамыз. Эластика- лық талшықтар орсеинмен қоңыр түске, пикрин қышқылынан сары түске боялады. Ал гематоксилин-эозинмен боялмайды.

Борпылдақ  дәнекер тінінің жасушалары:

 

• Фибробластар
• Макрофагтар
• Плазмоциттер
• Тіндік базофильдер
• Адвентициалды жасушалар
• Перициттер
• Адипоциттер

Фибробластардың  дамуы бойынша жіктелуі:

 

• Дің жасушалары
• Жартылай дің жасушалары
• Аз дифференцирленген фибробластар
• Дифференцирленген фибробластар
• Фиброциттер
• Миофибробластар
• Фиброкластар

Фибробластар- дәнекер тіннің  ең негізгі және ең көп жасушалары. Себебі олар жасушааралық затты синтездейді. Белсенді синтетикалық қызмет атқарушы дифференцирленген фибробластар. Олар көп өсінділі жасушалар. Препаратта пішіні құс саусағына ұқсайды. Цитоплазмасы базофильді, ядросы сопақша болып келген.

Фибробласттың жасушааралық зат түзуі 

Фиброциттер- қартайған жасуша лар болып табылады. Синтетика- лық процеске қатыспайды. Миофибробластар-пішіні бойын ша жазық миоциттерге ұқсас. 
Фиброкластар- бұл жасушалар жатыр қабырғасында кездесе- ді. Бірақ жүктіліктен кейін жасушааралық затты жоюға қатысады.Себебі оларда лизо- сомалық аппараты жақсы дамыған.

Макрофагтар-фагацитозға жауап беруші жасушалар.Олардың белгілі бір пішіні болмайды .Олардың цитолем- масы жалған аяқ құруға қатысады. Цитолемманың бетінде антигендерді анықтауға арналған рецепторлар болады.Олар антигендерді корпускулярлы түрден молекулярлық түрге айналдырып, бұл ақпаратты лимфоциттерге жеткізеді. Макрофагтың лизосомалық ақпараты өте жақсы дамыған.Олар бос және орналасқан болып бөлінеді.

 
Плазмоциттер- Б лимфоциттертен дамиды.Пішіні сопақша , цитоплазмасы базофильді, ядросы 1 жақ шетіне орналасқан. Ядроның маңы боялмайды. Ол жерді “ашық алаң”  немесе мокула деп атайды. Ол жерде центриольдер мен  
гольджи комплексі орналасқан. Антидене өндіреді.

Тіндік базофильдер-көбіне қан тамырлардың бойында орналаса- ды. Пішіні дөңгелек не сопақша. Цитоплазмасында әртүрлі түйір- шіктер болады. Түйіршіктерде гепарин, гистамин, сератонин болады.Қызметі осыған байланысты болып келеді.

 №1-тіндік базофильдер

Адвентициалды  жасушалар- ең аз дифференсацияланған жасушалар. Олар митоз жолымен көбейіп, миобластқа, фибробласт қа адипоциттерге айналады. 
Перициттер-қан тамырлардың өткізгіштігін реттейді.

 

 

• Тығыз талшықты қалыптасқан дәнекер тіні-тері дермасында кездеседі.Мұнда талшықтар ретті орналасады.

 

Тығыз талшықты дәнекер тіні (Саусақ терісі)

Серпімді тығыз қалыптасқан талшықты дәнекер тіні

• Тығыз талшықты қалыптаспаған дәнекер тіні-негізгі аморфты заты аз. Талшықтары ретсіз орналасқан. Оларға сіңір, фасция, байлам, апоневроздар жатады. 
  Байлам- 1-1-н параллель орна- ласқан эластикалық талшықтар- дан тұрады. Олардың арасында жұқа дәнекер ұлпалық қабаттар өтеді.

Сіңір-коллаген талшықтарынан тұрады.Олар 1-1-мен параллель орналасып, шоғыр түзеді. Әрбір шоғырдың арасында фиброциттер және негізгі аморфты зат орналасқан. Коллаген шоғыры көрші шоғырдан жұқа дәнекер тінді қабатпен бөлінеді. Оны эндотений деп атаймыз. Бұл шоғырлар 1 реттік деп аталады. Бірнеше 1 реттік шоғырлар 2 реттік шоғырларды түзейді. 2реттік 3 реттікті құрайды.2реттік шоғырлар арасында экто,сіңірдің сыртын перитоний қаптайды.

Коллагенді тығыз қалыптаспаған талшықты дәнекер тіні(сіңірдің көлденең кесіндісі)

 

 

Ерекше қасиеті  бар дәнекер тіні

 

 

 

• Ретикулярлы тін
• Май тіні
• Шырышты  тін
• Пигментті тін

 

 

 

 

 
            

 

Май тіні- бірнеше  адипоциттер бірігуі нәтижесінде  түзіледі.

 

Оның 2 түрін  ажыратады:

1. Ақ

2. Қоңыр

Ерекше қасиеті бар дәнекер тіні (Лимфа түйінің ретикулярлық тіні)

Ақ май тіні

 

    Ересек адамға тән. Жасушасы дөңгелек пішінді, цитоплазманың ортасында үлкен май тамшысы бар.Май тамшысы Судан -3 бояуымен бояғанда қызғылт сары түске боялады.

Қоңыр май тіні

 

  Жас нәрестелерге тән немесе қыста ұйықтайтын жануарларға тән.Цитоплазмасында ұсақ дисперсті май тамшылары көп.Жасушада митохондрия жақсы дамыған.Тінге қоңыр түс беретін митохондрияның пигменті цитохром болып табылады.

Қаңқалық дәнекер 

тіндер

 

• Шеміршек тіндері
• Сүйекті  тіндер

 

       

 

          Шеміршек тіні- тыныс алу жолында, буын беттерінде, омыртқа аралық дискіде орналасады. Оның құрамында 70-80% су, 10-15% органикалық зат, 4-7% тұз.Оның 3 түрін ажыратады:

0. Гиалинді
1. Эластикалық
2. Талшықты

Омыртқааралық дискінің талшықты шеміршек тіні (үлкен көрінісі)

                                                     
Сүйек тіні- дәнекер тінінің маманданған түрі. Оның жасуша аралық затында 70% тұз мөлшері кездеседі.  
Қызметі: 
1. Тіректік 
2. Механикалық 
3. Қорғаныштық 
4. Са мен Р тұздарының депосы 
Сүйек тінінің 2 түрін ажыратады: 
1.Ретикулафиброзды 
2.Табақшалы

Қолданылған  әдебиеттер.

 

1. Гистология , цитология и эмбриолоогия- Афанасева,Кузнецова, Юрина.

 

2. Гистология , цитология и эмбриолоогия-Аяпова

 

3. www.wikipedia.ru