Классификация перитонита

Жоспары

 

• Перитонит
• Перитониттің этиологиясы және патогенезі, жіктелуі
• Клиникалық көрінісі
• Емі

• Перитонит – ішастардың  париетальды және висцеральды жапырақшаларының жедел немесе созылмалы қабынуын айтады. Перионит іш қуысындағы ағзалардың қабынуынан немесе олардың жарақатынан туатын өте ауыр және ауру адамның өміріне қауіп тудыратын асқыну. Оның себебі бітеу, өте күрделі және физиологиялық қызметі жағынан ерекше кеңістіке п.б., сол кеңістікке дамуымен байланысты. Шынында, бүгінгі таңда медицинаның, оның ішінде хирургияның жетістіктеріне қарамай, перитонит көптеген ауру адамдардың өлімінің себебі болып отыр.

Этиологиясы

 

• Перитониттің негізгі себебі – инфекция болып табылады.
• Перитонит тудыратын микроорганизмдер:
• Грамтеріс аэробтар-ішек таяқшасы, көкірің таяқшасы, протей, клебсиеллалар, энтеробактерилар, цитобактериялар.
• Жедел аппендицит (30-65%);
• Асқазан мен он екі елі ішек аурулары

(7-14%) – ойық жараның тесілуі, асқазан флегмонасы;

• Әйелдердің жыныс ағзаларының аурулары
• Ішек аурулары(3-5%) – ішек түйілуі, жарық қысылуы;
• Шажырқай қантамырларының тромбозы

 

 

Патогенезі

 

•  Бос іш қуысына микроб және түрлі уландырғыш химиялық агенттердің түсуі рецепторлық алаңды тітіркендіріп, ауырсыну сезімін тудырады. Пайда болған ауырсыну сезіміне жауап ретінде гипофиз, бүйрек үсті бездердің  функциясының күшеюі салдарынан қан тамыр, тыныс алу, шығару жүйесі функциялары өзгереді, қан айналымының бұзылуының пайда болуының негізгі себебіне – тетік-тегершігіне организмде эндотоксиндер қанға түскеннен кейін антиденелермен қосылып,анафилотоксин құрайды. Ол зат катехоламиндердің, гистаминнің, сератониннің, кининдердің және басқа да биологиялық белсенді заттардың босауын қамтамасыз етеді. Олар ішекте, бауырда, қанда көп жиналып, іркілуіне әкеп соғады.   Әрі қарай бауыр көктамырларында спазм пайда болып,бауырдан қан қайтып жүректің оң жақ бөлігіне түсуі азаяды.Сондықтан жүрекке баратын қан көлемі азайып, ішкі ағзалардың қан айналымы бұзылып, артериялық қысым төмендеп, жалпы қан айналысындағы қан көлемі азаяды.Осы жағдайлар әрі қарай капиллярлардың салдануына, тіндегі сұйықтың азаюына, сұйықтың қан тамыр ішінен ығысып тін аралығына түсіп ісінуіне және ішектердің кеуіп босауына әкеп соғады. Іш пердесі қабынуының  әрі қарай дамуында бүйректің шығару функциясы әлсірейді, клеткадағы метаболизмнің бұзылуына, жасушалардың өлуіне әкеп соғады  калий деңгейі жоғарылайды.Сондықтан әрі қарай тұз-су және қышқыл-негіз бұзылулары басталады.

Классификациясы(В.С.Савельев бойынша,2005)

 

1.  Негізгі ауру(перитониттің нозологиялық себебі).
2. Этиологиясы бойынша:   а. Біріншілік

                                                     б. Екіншілік

                                                     в. Үшіншілік.

III.Процестің таралуы бойынша:

1. Жергілікті:
•   Шектелген
• Шектелмеген                                          

 2.   Жайылған

• Диффузды
• Жайылмалы
• Тотальді

 

 

                                   

 

 

IV.Экссудаттың сипаты бойынша:

                             Серозды-фибринозды.

                             Фибринозды-іріңді.

                             Іріңді.

                             Нәжісті. 

                             Іріңді-нәжісті.

                             Геморрагиялық.

                             Өтті(желчный).

V.Процестің ағымы бойынша:

                             Сепсис белгілерінің болмауы.

                             Абдоминальды сепсис-SIRS 3,SIRS 4.

                             Ауыр абдоминальды сепсис.

                             Инфекциялық токсикалық шок.

VI.Асқынулары: Іш қуыстық,жаралық инфекция; Жоғары және төменгі тыныс жолдарының инфекциялары; Ангиогенді және уроинфекция.

 

 

    Практикада 1971жылы К.С.Симонян ұсынған (перитонит кезіндегі организмнің жалпы реакциясын есепке ала отырып) жедел перитониттің 3 фазасын ажыратады:

1. Реактивтік. (24сағатқа дейін)
2. Токсикалық (24 - 72сағат аралығында)
3. Терминальды (72сағаттан кейін)

        

 Алайда, мұндай классификация перитониттің әр түрлі формасының ағымының ерекшеліктері мен мүмкін болатын ем принциптерін әрқашан айқындап, ашып көрсете алмады.

 В.К.Гостищев және соавт.,1992жылы перитониттің стадияларының сандық жіктелуін ұсынған болатын: I, II, III, IVA және IVБ.

    I стадия: алғашқы 6-8сағ. Айқын ауру синдромы, дисфагия, жеңіл түрдегі парез,іш қуысындағы деструкция көлеміне сәйкес температуралық реакция, жоғары лейкоцитоз(12.8x10*9/л), Интоксикациялық лейкоцитарлық индекстің шамалы (орташа 2,4)ауытқуы,ол эндогенді интоксикацияның I дәрежесіне сәйкес.

 II стадия (8-24 сағат)—жалған жақсару стадиясы ретінде сипатталады,ауыру синдромының өткірлігі мен интенсивтілігі төмендейді.Интоксикация белгілері жоғарылайды,тері жабындыларының бозаруы,эйфория,тахикардия минутына 100-ден жоғары,тұрақты жоғары температура,ішек парезінің  жоғарылауы болады.Жоғары лейкоцитоз (15.6x10*9/л), Интоксикациялық лейкоцитарлық индекс айқын (орташа 4,5),ЭТЖ 20-28мм/сағ.жоғарылайды,ол эндогенді интоксикацияның II дәрежесіне сәйкес.

 

III стадия (24-48 сағат)—эндотоксикалық және полиоргандық  жетіспеушіліктің  даму сатысы. Эндогенді интоксикацияның III дәрежесіне сәйкес.

IV стадия(48-96 сағат)—бұл үдемелі полиоргандық жетіспеушілік сатысы.

IV А стадия(48-72 сағат)—компенсация сатысы.

IVБ стадия(72-96 сағат)– декомпенсация сатысы.

Клиникалық көрінісі

 

1. Іштегі ауру сезімі  (бірінші сатыда ауру сезімі интенсивті, қалыпты өзгерткенде күшееді., ішастарды тітіркендіруге байланысты Біріншілік ошақ жанында ауру сезімі күштірек. )
2. Құсу (мөлшері көп емес, жеңілдік әкелмейді, асқазанның моторлық жұмысының қажуына байланысты. Субкомпенсация сатысында ішек өтімсіздігі дамиды. Құсық жағымсыз иісті, жиі.)
3. Компенсация сатысында пульс , тыныстың әлсін жиілегенін, температураның жоғарылауы 38С аспауын байқауға болады.
4. Тілі құрғақ және ауыз қуысы шырышты қабаты құрғақ. Іш қабырғасы тыныс алу актісінен қалып отырады.перкуссияда тимпаникалықық дыбыс естуге болады.
5. Іштің  алдыңғы қабырғасының бұлшықеттерінің  қатаюы (“тақтай тәрізді іш “ қуыс ағзаның перфорациясы кезінде байқалады)
6. Аускультация кезінде І сатыда әлсіз перистальтикалық шу естіледі. ІІ, ІІІ сатыда шулар мүлдем естілмейді
7. Щеткин Блюмберг симптомы оң
8. Лейкоцитоз
9. Анемия.ЭТЖ жоғарлауы
10. Зәрдің өзгеруі
11. Гиппократ бет-әлпеті

Емі

 

Іріңді перитонит шұғыл  операция жасаудың көрсеткіші болып  саналады. Хирургиялық емнің  міндеті:

 

Перитонитті операциялық  жолмен емдеу 7 сатыдан тұрады.

 

1. Операцияға дайындық

 

3.Перитонит ошағын жою

 

7. Лапаротомдық жараны тігу