Плевра куысында сұйықтық және ауа жиналып қалу синдромы

Қарағанды Мемлекеттік Медицина Университеті.

Ішкі аурулар пропедевтикасы кафедрасы.

Зав.каф.проф.Бакирова Р.Е

 

 

 

СӨЖ

Тақырыбы:Плевра куысында сұйықтық және ауа жиналып қалу синдромы.

 

 

 

 

 

 

Орындаған:Аймағамбетова Д.С

3-002 ЖМФ

Тексерген:к.м.н.Оспанова Л.С

 

 

 

 

 

 

Қарағанды 2015ж.

Жоспар:

I.Кіріспе

ІІ.Негізгі бөлім

1.Ауру патогенезі.

2. Жиналу себептері.

3.Даму жолдары 

4.Клиникалық көріністері

5.Зертханалық көрсеткіштер.

6.Сұйықтық түрлері.

ІІІ.Қорытынды

IV.Пайдаланған әдебиеттер.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе.

Өкпенің белгілі бір уақыт ішінде ауа алмастыру қабілетін өкпенің желдетілуі деп атайды. Өкпе желдетіліуін әлбетте 1 минут мерзімде өлшейді. Осыдан 1 минут ішінде өкпеден өткен ауа мөлшерін өкпе желдетілуінің минуттық көлемі дейді. Ең терең дем шығарғанның өзінде өкпе толық солмайды, ондағы барлық ауа сығылып шықпайды, өкпеде ауа қоры қалады, Қалыпты тыныс алу кезінде адам 500 мл (жылқы мен сиыр 5 л) ауа жүтады. Оның 30 пайызы тыныс жолдарында қалып, тек 70 пайызы, немесе 350 мл (жылқы мен сиырда 3,5 л) альвеолаға жетеді. Адам өкпесінің альвеоласында қалыпты тыныстау жағдайында 1 л қалдық ауа және 1,5 л қордағы ауа, барлығы 2,5 л ауа қалады (жылқы мен сиырда 20-22 л). Демек, әрбір дем алынғанда альвеола ауасының тек 17 бөлігі (2500350 немесе 223,5) ғана алмасады — желдетіледі.

Синдром – бұл белгілі    дертті сипаттайтын және даму немесе пайда болу себебі бір белгілердің  жиынтығы. Өкпе қуысында ауа жиналып қалу синдромы- Зілді пневмоторакс — өкпеге ауа жіберіп клапанды емдеу тәсілі дәрежесінде көрінеді, ауа қысымы сірлі қабық қуысында едәуір артып кетеді, кейде қуысының зақым келмеген жартысы жағынан кеңірдек пен жүректі қатты қозғаумен, тым ауыр демді ішке тартумен ауа қоса беріледі. Өкпе желдетілуінің минуттық көлемі өзгермелі шама. Ол тыныс жиілігі мен терендігіне, өкпенің сиымдылығына, сыртқы орта температурасына т.б. байланысты өзгеріп отырады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Плевра куысында сұйықтық жиналып қалу синдромы.

1.Плевра қуысында сұйықтық жиналу патогенезі.

Плевра қуысына  сұйықтық   жиналу синдромы немесе гидроторакс – бұл плевра қуысына  қабынулық (экссудат) әлде қабынулық емес (транссудат)  сұйықтықтың   жиналуы.

 

Жүрек жеткіліксіздігі мен плевра қуысында сұйықтық жиналу негізінде  және кіші және үлкен қанайналым шеңберінде гидростатикалық қысымының артып келетуі гидротораксттың негізгі даму механизмі.Гидротораксттың бүйрек аурулары кезінде дамуы қан плазмасындағы онкотикалық қысымның  төмендеуіне алып келеді.Ал асцит жіне перитонеалді диалез кезінде дамыса сұйықтық құрсақ қуысынан плевра қуысына ауысады да,құрсақ ішілік қысым жоғарлайды.Бауыр циррозы кезінде гидроторакс гипоальбуминем түрінде туындайды.Асцитикалық сұйықтық құрсақ қуысынан плевра қуысына ауысады.Ісік кезінде гидроторакс қан мен лимфа айналымы бұзылады.

2.Плевра құысында сұйықтық жиналу себептері:

1.Экссудат – қабынулық сұйықтықтың жиналуы:

• плевраның инфекциялық қабынуы-пневмония (бейтарап) асқынуы; 
• өкпе абсцесының плевра қуысына өтуі;
• туберкулездық  (спецификалық);

2.Транссудат- қабынулық емес сұйықтықтың  жиналуы:

• жүрек жетіспеушілігінде;
• аллергиялық  (полисерозит);
• бронх рагы; 
• кеуде  жарақаты;

3.Плевра қуысында сұйықтықтың даму жолдары қабынулық  немесе қабынулық емес сұйықтықтың жиналуы плевра қуысындағы қысымның  терістігіне  байланысты:

• плевра  қан  тамырлары ішінде қысым   жоғарлайды;
• қабырғасының  өткізгіштігі   артады; 
• веналық іркіліс - сұйықтық   сонда   өтеді;
• лимфа  тамырлары  басылады,  кері сіңірілу қиындайды – сұйықтық көлемі артады  - қысым  жоғарлайды  - оң  болады – компрессиялық  ателектаз дамиды.   

4.Клиникалық қөрінісі  - тексеру  әдістері  арқылы анықталады:

1.Сұрап тексеру:

шағымдары :

• ентігу –  ателектазға байланысты - өкпенің  қысылуына   байланысты  тыныстық  көлемі  азаяды;
• жөтел –әлсіз  немесе болмауы мүмкін - плевра тітіркенуі  ;
• дене  қызуының  жоғарлауы;
• қоздырғыштардың белсенділігінің  артуы;
• суықтану;
• қуатының  төмендеуі;
• жүрек  жетіспеушілігі;
• ревматизм;

 

2. Қарап тексеру :

• Кеуде қуысын қарау:
• а - пішіні – бір  жартысының   көлемі үлкеюі- томпиып    шығып тұруы   
• б – тынысқа қатысуы – тыныс алуда   қалысуы;
• в -қабырғаралықтардың өзгерісі - тегістелуі;
• пальпацияда –   дауыс  дірілі  әлсірейді немесе мүлдем анықталмайды.
• салыстырмалы  перкуссияда –сұйықтық  үстінде - тұйық  дыбыс
• топографиялық  перкуссияда - шекараның жоғарлауы

Аускультацияда

• негізгі  тыныс шуы – везикулярлы -  әлсіреген немесе мүлдем  естілмейді;
• қосымша   тыныс   шуы –жоқ;

5.Қосымша тексерістер

Зертханалық  көрсеткіштер:

• Л-тоз,  ЭТЖ – ның   жоғарлауы - қабыну үрдісінде; туберкулездық қабынуы - лимфоцитоз.  
• Р-логиялық  көрініс  - перкуторлық тексерісте анықталған  тұйықтық көлеміне сәйкес  бір  келкі қараю:

 – экссудатта - жоғарғы  шекарасы – қиғаш; 

- транссудатта -  көлденең орналасады

 

Плевралық пункция – плевра  қуысына  жиналған сұйықтықтың  сипатын  анықтауға арналған тексеріс

6.Сұйықтық  түрлері:

кілегейлі,  шірішті -туберкулез, ревматикалық,

 іріңді  -  қабынулық , 

қанды –қатерлі ісігі.

Сұйықтық түрлері (себебі)

Экссудат      Транссудат

Лайсаң                                                       мөлдір

     Түсі –әр түрлі  -                                        ақшыл  сарғыш

Сұр,сарғыш                                               сарғыш

Қою                                                           сұйық

Иісті (іріңді)                                              иіссіз

М.с.> 1015 (1018-1022)                           <1015(1006-1012)

Белок -3-8%                                              <3 % (0,5-2,5)       

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Плевра қуысына  ауа   жиналу синдромы

 Пневмоторакс – плеврада ауа жиналу – плевра қуысы мен   бронх  арасында  байланыс.

Даму жолы: әртүрлі жағдайларға байланысты плевра жапрақшаларының  бүтінділігі бұзылып оның қуысына ауа жиналады

     Себептері:

• өкпе  абсцесының,
• туберкулез кавернасының,
• бронхоэктаздың, 
• өкпе рагының плевраға  жақын орналасуы,
• кеуде жарақаты,
• жасанды пневмоторакс – емдеу шаралары.

Ауа жиналу жолдарына байланысты пневмоторакстың 3 түрі болады;

1. Ашық ПНТ –бронх талы мен плевра қуысы арасындағы қатынас тыныстың 2 кезеңіндеде болады- плевра қуысында қысым =атм. тең;
2. Жабық ПНТ- плевраның тесігі тез жабылып ара қатынас жоқ - плевра қуысында қысым – теріс
3. Клапандық ПНТ –ауа плевра құысына тек тыныс алғанда кіреді –ондағы қысым - оң

Сұрап тексеру:

1.Шағымдары:

• Жөтел;
• Қақырық – іріңді, қанды, жағымсыз иісті, көп мөлшерде;
• Ентігу
• Дене қызуының көтерілуі -  ентігу –  ателектазға байланысты  өкпенің  қысылуы  - тыныстық  көлемі  азаяды  ;

- кеуде    бүйіріндегі   ауру    сезімі  өте айқын – плевра тітіркенуі;

1.Жалпы қарау – жағдайы ауыр, айқын ентігу – отыруға мәжбүрлі кейпі, терісі мен кілегей қабаттары –көкшіл, мойылдырық веналарының толуы айқын бейнеленеді;

2.Кеуде қуысын қарау:

- пішіні – бір  жартысының   көлемі үлкеюі;

- тыныс алуда   қалысуы;

- қабырғаралықтардың тегістелуі;

3. Пальпацияда –   дауыс  дірілі  әлсірейді  немесе мүлдем анықталмайды

4. Перкуссияда:  а)салыстырмалы –пневмоторакс  үстінде - тимпаникалық  дыбыс

тимпаникалық дыбыс – ауасы бар немесе бронхпен байланысқан қуыс үстінен анықталады;

тұйықталған тимпаникалық дыбыс - бос, айналасында қабынулық тін бар қуыс үстінен анықталады;

тұйықталған немесе айқын тұйық дыбыс – қуыс ішінде сұйықтық болса анықталады

б)топографиялық  - шекараның жоғарлауы

5. Аускультацияда – а) негізгі  тыныс шуы – везикулярлы -  әлсіреген немесе мүлдем  естілмейді;

б ) қосымша   тыныс   шу  –  жоқ.

6 .Р-логиялық  көрініс  -  өкпе көлемінің бір  келкі ағаруы,  өкпе суреті жоқ,  ателектазға ұшыраған өкпе тіні жартылай айқын  дөңгелектеніп   өкпе    түбіріне  орналасқан; кеуде аралық қарсы  ығысқан.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды.

Көкірек қуысы кеңейсе өкпе керіліп, оның көлемі үлкейеді, ал ол тарылса — өкпе сығылып, көлемі кішірейеді. Демек, өкпе көкірек қуысьша ілесіп, өз көлемін оның қимылдарына байланысты өзгертіп отырады. Өкпенің осылай көкірек қуысы қимылдарын қайталап отыруының екі түрлі  себебі бар. Біріншіден, өкпе көкірек қабырғасымен тікелей жанаспайды, олардың арасында плевраның астарлык, (париетталдық) және беткейлік (висцеральдық) жапырақшаларымен көмкерілген плевра аралық қуыс болады. Бұл  қуыс алғашқы дем алумен байланысты пайда болады. Құрсақтық даму кезеңінде өкпе іске қосылмайды. Ұрықтың (іштөлдің) тыныс алу процесі серік (плацента) арқылы жүреді. Көкірек қуысын өкпе мен жүрек толтырып жатады. Құрсақтық даму кезеңі аяқталып, нәресте (төл) туылғаннан соң алғашқы тыныс алынған кезде инспираторлардың жиырылуының салдарынан қабырғалар көтеріліп, олардың басы омыртқалардағы арнаулы ойыстарға бекиді. Осы кезден бастап көкірек қабырғасы мен көкірек қуысында орналасқан жүрек пен өкпе арасында аз ғана қуыс пайда болады. Осы қуыстағы қысым атмосфералық қысымнан с.б. 6-15 мм-ге кем, демек, қуыста теріс қысым қалыптасады. Сол себепті атмосфералық ауа өкпеге тек ішкі — альвеола — жағынан әсер етеді, сырт жағынан оған қарсы әсер болмайды да, өкпе көкірек қимылына ілесе керіледі. Егер плевра, аралық қуысқа инъекциялық ине қадаса, онда оған атмосфералық ауа сорылады да (пневмоторакс), қуыстағы қысым атмосфералық қысымға теңесіп, өкпе семіп қалады {ателектаз), өкпенің қызметі тоқтайды. Екіншіден, өкпедегі серпімді ұлпа элементтері және өкпе көпіршіктерінің беттік тартылысы оралымды күш тудырып, керілген өкпенің бастапқы қалпына оралуын қамтамасыз етеді.

 

Ауа қабылдап, керілген өкпе тартылып, солуға оңтайланып тұрады. Оның себебі өкпеде оралымдық элементтердің болуында. Өкпенің оралымдық элементтері қалыптастыратын күшті өкпе ұлпасының оралымдық куші деп атайды. Оны екі фактор қамтамасыз етеді. Олар альвеолалар қабырғасының оралымдық талшықтары және альвеола кабырғасының беткейлік керіліс күші. Өкпе ұлпасының оралымдық күшінің 23-ін альвеолаларың беткейлік керіліс күші қалыптастырады. Әр түрлі  альвеоларда беткейлік керіліс күші әр деңгейде болады, сондықтан дем шығарылған кезде кейбір альвеолалар керілген күйде қалады да, біраз альвеолалар солып, қабысып қалу қаупі орын алады. Бірақ қалыпты жағдайда олай болмайды. Оның себебі альвеоланың ішкі беткейі суда ерімейтін сурфактант деген заттың мономолекулалық қабыршығымен (пленка) сыланған. Сурфактанттың беттік керілісі аз болады да, альвеоланың толық семуіне мүмкіндік бермейді, сондықтан альвеолалар қабыспайды. Табиғаты жағынан сурфактант — альфа-лецитин, — ол альвеола эпителийі торшасының митохондриясында түзіледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер:

1.Мухин Н.А., Моисеев В.С. Пропедевтика внутренних болезней: учебник СД. – 4-е изд. – М., 2008. – 848 с.

2. Лиссауэр Т., Клейден  Г. Пропедевтика детских болезней, иллюстрированный учебник/ пер. с  англ. под ред. Н.А.Геппе. – 3-е изд. – М., 2008. – 350 с.

3. Геппе Н.А. Пропедевтика  детских болезней: учебник + СД.–М., 2008.– 464 с.

Дополнительная литература:

1. Ивашкин В.Т., Шептулин  А.А. «Пропедевтика внутренних болезней». – Москва. – МЕДпрессс-информ. - 2003

2. Жмуров В.А., Малишевский  «Пропедевтика внутренних болезней». – Москва. – Мед.книга. – 2001

3. Струтынский А.В, А.П.Баранов  и др. «Основы семиотики заболеваний  внутренних органов атлас». –  Москва. - 2005

5. Шамов И.А. «Пропедевтика  внутренних болезней». – Москва  – ФГОУ «ВУНМЦ Росздрав»- 2005

6. Шулутко Б.И., Макаренко  С.В. «Стандарты диагностики и  лечения внутренних болезней» - СПб - 2005Лайт Р. У. Болезни плевры, пер. с англ., с. 111, М., 1986; Справочник по пульмонологии, под. ред. Н. В. Путова и др., с. 61, Л., 1987.

7.Малая медицинская энциклопедия. — М.: Медицинская энциклопедия. 1991—96 гг. 2. Первая медицинская помощь. — М.: Большая Российская Энциклопедия. 1994 г. 3. Энциклопедический словарь медицинских терминов. — М.: Советская энциклопедия. — 1982—1984 гг.