Тіл кемістігі және оларды топтастыру

                                                           Кіріспе

 

 

      «Тәрбие  табалдырықтан  басталады » деген нақылдың өзі өмірден алынған шындық. Бала тәрбиесі ғасырдан  -ғасырға ,ұрпақтан –ұрпаққа маңызды мәселе болып жалғасып келеді. Адамды адам еткен еңбек болса ,ол еңбекті ұрпағына үйретіп ,адами қасиетке баулыған халық тәрбиесі . Ғұламалар мен дарынды тұлғалардың өткен өміріне көз жүгіртсек ,олардың бойындағы таланты мен дарынын шыңдаған да жан –жақты алған тәрбиесі болатын .

 

Ұлы  ақын Абай  айтқандай адамның тәрбиесі үш ортаға байланысты болады екен  .Ең алғашқысы ата-анасы ,екінші ұстазы болса ,соңғысы достары . Осы үш орта балаға дұрыс бағыт берсе , есейгенде ұлағаты ұрпақ шығады .Шын мәнінде де ,жас бала ,ұяда не

көрсе , ұшқанда соны іледі .

        Ата –ана  тәрбиесі мектеп жасына  дейінгі  тәрбиенің ең басты  сатысына  айналады.  Мектеп  тәрбиесі , қоғамдық жастар тәрбиесі адамның қалыптасуындағы басты кезең .

Адам қоғамдық тәрбиеге ақтық демі біткенше мұқтаж болады , қажет етеді. «Ересек адамға  тәрбие беруді  жалғастырудың қажеті жоқ деушілік мүлдем қате», -дейді Б.Момышұлы . Расында  да ұлағаттының бір-ақ  күнде  немесе біраз уақытта  пайда  болатын  қасиет емес , күнделікті көруден , көре жүріп ,үйренуден қалыптасатын  тәрбие негізі. 

 

Тәлімгер  мектептің бір бөлшегі емес пе ? Өскелең жас ұрпақтың көзі ашық , көкірегі ояу , талантты тәрбиелі болуға тәлімгердің  берер ықпалы өте  зор . Тәлімгер мен  бала  арасындағы  алтын көпірді нығайта отырып , бала бойына   жақсы  қасиеттерді ұялатып , ізгілік  иелеріне жол ашуға болады . Халық даналығына назар аударайық, онда былай дейді: «Егер сен бір жылдық өміріңді ойласаң , онда арпа ек, ал ғасырлық өміріңді  ойласаң , онда  бала тәрбиеле».

   «Адам  ұрпағымен мың жасайды» демекші болашағы бар ел ғана тарих бетінде ұлт болып жазылмақ . Жас жеткіншекке өз елінің салт- дәстүрін , бай мұрасын терең меңгерту, тәрбиелеуде, тиімді қолдана білу – біздің басты борышымыз .

  Жас  ұрпақты ежелгі  халық тәрбиесі  үлгісімен адамгершілік қасиетке  үйрету тәрбие жұмысының негізгі ұйытқысы .

     Бала бойына еңбек сүйгіштік, патриоттық , білімқұмарлық , адамгершілік, әдептілік, мәдиниетілік,  ізгілік  сияқты асыл қасиеттерді  сіңіруде тәлімгердің жүйелі , жоспарлы жүргізген  жұмысы  нәтижелі болады.

    Егер біз  жас жеткіншектерімізді  парасатты да, мәдениетті де , сапалы етіп тәрбиелеу дүниетанымын жлпы адамзаттық  деңгейде дамытамыз десек , бойында ұлттық және азаматтық  намысы бар  ұрпақ  тәрбиелеп өсіреміз десек , барлық күш –жігерімізді  мектептегі оқу –тәрбие жұмыстарына бағыттауға тиіспіз .

    Тәуелсіз елдің білімді азаматтық  тәрбиелеуде  ата-аналармен ұстаздардың  жауапкершілігі үлкен . Қазақ  мектептерін  ұлтымыздың айнасына айналдырып , оқу тәрбие  жұмыстарын әлемдік деңгейге көтеру үшін тек мұғалімдер ғана емес,  халық  жұртшылық болып  күш салу керек.

     Осы бағытта 5 жыл бойы жүргізілген  жұмыс бағытын  жинақтап , сіздерге кітапша етіп  ұсынып отырмын.

 

 

 

 

 

 

 

«Жас ұланның» міндеттері:

• Қазақстан  халқының  тілін, мәдениетін тарихын білу негізінде өскелең жас ұрпақтың бойында рухани –адамгершілік әлеуетті қалыптастыру;
• балалар мен жасөспірімдердің азаматтық белсенділігі мен саналылығын арттыру;
• Мемлекеттік рәміздерді,  туған тілді, ұлттық  салт-дәстүрін, тарихын білуге  бойына рухани адамгершілікті қалыптастыру.
• балалар мен  жасөспірімдердің зияткерлік, шығармашылық және  әлеуметтік дамуы үшін қолайлы жағдай жасау;
• танымдық жұмыстарға ынталандыру.
• жауапкершілік  пен еңбексүйгіштікті  қалыптастыруға, көшбасшылық және ұйымдастырушылық қабілеттерін дамытуға  бағытталған  баланың жеке   тұлғалық қасиеттерін дамыту.

 

 

• «Жас ұлан» ұйымында  мүше  болудың  екідеңгейлі жүйесі бар. 

«Жас Ұланның» жоғары болуына  5-10 сынып, ал «Жас Қыран» төменгі буынына -1-4  сынып оқушылары, сонымен қатар  «Жас Ұланға» өз үлесін қосуға және  оның мүшесі болуға   ерікті түрде ниет білдірген  балалар мен жасөспірімдер қабылданады.

 

• Мүшелерді  ұйымға қабылдауды «Жас ұлан»  бастауыш ұйымы жүргізеді. Ұйымға қабылдау жылына  3 рет өткізіледі: 1 мамыр-Қазақстан халқының бірлігі күні, 6-шілде-«Жас Ұлан», құрылған күні, 16 желтоқсан - Тәуелсіздік күні.
• «Жас ұланның»  ерікті  түрде шығу үшін «Жас Ұлан»  бастауыш ұйымының жетекшісіне  жазбаша өтініш береді.
• «Жас ұлан» Ережесін бұзған ұйым мүшелеріне  келесідей  шаралар қолданылады: ұйымының жалпы жиналысында талқылау, ескертулер жасау, сөгіс жариялау,   ұйымнан шығару туралы   ескерту жасау. Ең  қатаң шара-ұйынан шығару.
• Ұйымнан шығару мәселесі    бастапқы ұйымның жалпы  жиналысында  қаралады. Шығару туралы  шешім Мектеп комитеті мүшелерінің кемінде 2-3 дауыс  берген  жағдайда  ғана   қабылданады  және бекітілгеннен кейін күшіне енеді.

 

 

 

 

• «Жас Ұлан»  балалар ұйымының  рәміздері: ұран, әнұран, ту, галстук, төсбелгі, эмблема болып табылады.

 

     Ту- бұл балалар мен  жасөспірімдер   бірілігін бейнелейді. Ол республикалық  ұйымда және  оның барлық бөлімшелерінде (мектептік, аудандық/қалалық, облыстық) болуы қажет.

     Ту-тік  төртбұрышты 200х100 см  өлшемдегі   ақ түсті  ортасында ұйым белгісі бейнеленген  кездеме. Ұйым  белгісі және   атауы кестелік тігіспен,  бояумен немесе  матамен  аппликациялау  арқылы  жазады. Ағаш сабына  бекітілген тұста- ұлттық оюлармен кестеленген тік жолақ өрнектелген. Кездеменің бойы  алтын түстес   шашақтармен жиектелген.

     Ту ағаш  сабына  сүңгі  арқылы   бекітіледі. Сүңгі ұлттық өрнек  нақышында    жасалынады. Тудың  ағаш сабының ұзындығы металл (пластмасса)  сүңгінің ұзындығымен қос 2 м 20 см   биіктікті құрайды.  Оған  алтын  түстес   шашақты бау  байланады.

  Ту   салтанатты  рәсімдерде, шерулерде,  мемлекеттік  мерекелерде   шығарылады.  Ол арнайы ағаш тіреуде  қаптаулы түрде сақталады немесе   бөлменің ортасында   Ұйымның  салттық  қабырғасында  әйнекте тұрады.

    Ерекше   жағдайларда  туға мәртебелі  қарауыл қойылады,  ол ту ұстаушы   мен екі  атқосшыдан тұрады.  Қарауыл кезегі әр 10-15  минут  сайын ауысады. Алыс  жолдарға  туды қапталған күйде  иыққа салып апарады. Ту ұстаушылардың  киімі  ұйымның ерекше   белгілеріне   сәйкес келеді. Міндетті түрдегі рәміздер: ленталар (аксельбанты),  бас киім, ақ қолғап болып   табылады. Лента мен бас киімнің түсі бірдей-көгілдір.

• Галстук-бұл балалар ұйымның   ерекше белгісі.  Түсі –аспан түстес көгілдір. Галстук өлшемі  40х130 см.  Галстуктың  оң жақ  бұрышында «Жас Ұлан»  логотипі   орналасқан. «Жас Ұлан» логотипінің  диаметрі 4 см  шеңбер түрде жасалған.
• Ұран- ұйымның ерекше  белгісі. Ол ұйымның, бірлестіктің ең негізгі ойын, идеясын білдіреді.
• «Жас Ұланның» ерекше белгілері болып  ұйымның  идеясын айқын  жеткізетін төсбелгілер, барабан,  айырмашылық белгілері (шеврондар)  сияқты  белгілі  заттар мен   белгілер болып саналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                              

 

                            

                                                         

 

 

      

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

«Жас ұлан» ұйымының жұмыс қорытындысы

Апталық  жұмыс  қорытындысы.

Апта сайын қорытындылатын жұмыс түрлері.

• Сынып тазалығы
• Сабақ үлгерімі
• Сабаққа қатысуы
• Жеке бас тазалығы
• Тәртібі
• Кітап тазалығы
• Ән ұранға қатысуы
• Түрлі іс-шараларға белсенділігі
• Сенбілікке қатысуы
• Кезекшілікті атқаруы

Тоқсандық жұмыс қорытындысы

• Үлгілі  сынып
• Таза сынып
• Өнерлі сынып
• Озат оқушы сынып
• Спортшы сынып
• Білім сайысы
• Тәртіпті сынып
• Кезекші дауыс
• Кітаптың жанашыр досы

 

Жылдық қорытынды:

 

«Өзін-өзі» басқару ұйымы мүшелерінің іс-құжаттары:

• Міндеті
• Анты
• Жылдық жоспары
• Топ мүшелерінің тізімі
• Хаттамалар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  Бекітемін:

мектеп директорының тәрбие  ісі жөніндегі

 

                                                                  орынбасары : _____________ А.Бейсенбаев

 

 

 

     «Болашақ» балалар ұйымының «Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылдау салтанатты жиының іс - шарасы

 

 

қ/с	Орындалатын жұмыстар	Мерзімі	Жауапты
1	«Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылдау іс –жоспарын жасап бекіту	09.12.2010ж	Н.Жаппарова
2	Жиынға шақыру .Оқушыларды орындарына тұрғызу	Сағат  1200	Н.Жаппарова Г.Пернебай Н.Жақсылық
3	«Болашақ »балалар ұйымының жалауын алып шығу	Сағат 1205
4	Оқушыларды жиынға жайын екені жайында рапорт  тапсыру	Сағат 1210	Н.Нұржан
5	Тәлімгердің  мектеп  директорына  рапорт тапсыру	Сағат 1215	Н.Жаппарова
6	Ән ұран орындау	Сағат 1220	Ә.Смайылов
7	«Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылдау салтанатты жиынды ашып беру	Сағат 1225	Ұ.Сәрсенбаева
8	«Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылдау үшін  ант орындау	Сағат 1235	Сынып жетекшілері
9	«Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылданған оқушыларды  құттықтау	Сағат 1300	Б.Жалмұрзаева . Ата –аналар , ұстаздар

 

 

 

 

Іс шараны дайындаған  : ____________________  Н.Жаппарова 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                      Бекітемін:

мектеп директорының тәрбие  ісі жөніндегі

 

                                                                  орынбасары : _____________ А.Бейсенбаев

 

 

 

     «Болашақ» балалар ұйымының «Жас ұлан » «Өркен» тобына  қабылдау салтанатты жиының іс - шарасы

 

 

қ/с	Орындалатын жұмыстар	Мерзімі	Жауапты
1	4-сынып ,8-сынып оқушыларын «Жас  ұлан » «Өркен» тобына  өтуге  дайындау	06.12.2010ж	Н.Жаппарова Сынып жетекшілері
2	Шақыру хат  дайындау	08.12.2010ж	Г.Пернебай
3	Жиын өтетін жерді безендіру	09.12.2010ж	8-сынып  жетекшілері
4	Музыка дайындау	09.12.2010ж	Ә.Смайылов
5	Жиынжды өткізу	09.12.2010ж	Н.Жаппарова Н.Нұржан

 

 

 

 

Іс шараны дайындаған  : ____________________  Н.Жаппарова

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Оқушылар  орындарына сап  түзеп , тұрады . Ұйым түзел ,тік тұр !Топ  басшылары рапорт  тапсыруға дайындал ! Еркін тұр!

 

Топ  басшылары бір қадам  алға шығып сыныпқа қарап ; Тік тұрыңдар !деп команда беріп барабан үнімен тәлімгерлерге қарай жүреді . Топ  басшылары көкіректерінің  үстіне қолдарын қойып рапорт тапсырады.

Еркін тұр! Командасы беріледі.

 

Жүргізуші: «Болашақ » балалар ұйымының туы салтанатты жиынға ,алып келінсін .

 

Ұйым түзел тік тұр ! Президент тәлімгерлерге рапорт беру . Тәлімгердің мектеп директорына рапорт беруі

 

Жүргізуші:   Естілгенде көк аспанның астында ,

Тік тұрыңдар айтылғанда ән ұран .

Бар қазақтың үніндей боп шарықта ,

    Тік тұрыңдар командасы беріледі . ҚР әнұраны орындалсын .

 

Жүргізуші:  Тарқалмасын қызықтың шағы қызған

Жана  берсін бақ артып бағыңыздан

Құрметпенен ұсфынып сізге сөзді

Ақтарылып көріңіз ағыңыздан –дей келе салтанатты жиынды ашып беру мектеп директоры Ұ.Сарсенбаева апай  сөз алады .

 

Ұйым түзел ,тік тұр ! Ант орындауға дайындал !   Ант қабылдансын!

 

Ата –бабаларымыздың ғасырлар бойы аңсаған тәуелсіздігімізге қол жеткізгенімізге 19 жыл толды .Тәуелсіздік алу   қазақ  халқына оңай түскен жоқ . Оның айғағы 1986жылы 16 желтоқсандағы болған жастар қозғалысы .бұл қозғалыста өз ерліктерімен қаншама жастар тәуелсіздігіміздің құрбаны болды . Бұл әпке –көкелерімізді ұмытпауымыз керек .