Туризм саласындағы маркетингтің дамуы

Туристік  көрмелерге қатысудың екі мақсаты  бар: 1) партнерлік байланыстарды және агенттік тораты кеңейту; 2) өзінің өнімдеріне түпкілікті тұтынушыларды тарту.

Стендте жұмыс істеу үшіе турфирма ең көзге  түсімді, эрі пысық қызметкерлерін қояды. Олар шетел тілдерін білуі  қажет. Стенд - турфирманың қызметі жайлы толық мәлімет беретін витрина.

Тур операторлармен жұмыс істеуге агенттерді тартудың тағы бір 
құралы презентацияларды ұйымдастыру. Презентация кәсіби көрме жүмыс 
істеп жатқан күндері, аумақтардағы жаңа филиалдардың ашылуына 
байланысты немесе туристік мерзімнің ашылуымен байланысты

ұйымдастырылады. Презентацияны ұйымдастырумен маркетинг  бөлімі айналысады. Презентация салтанатты түрде мейрамханаларда, клубтарда жүргізіледі.

Ұйымдарга демеушілк көмек, Турфирмалар әр түрлі қоғамдық шараларда демеуші ролін атқаруы болады. Маркетинг бөлім елде, қалада қандай шаралар өтіп жатқандығын іздестіріп, ол жерлерге қатысу туралы шешім қабылдайды. Негізі қоғамдық өмірде мағызы бар және БАҚ - да үлкен резонанс алатын оқиғаларға демушілік жасайды.

Оперативті маркетшг. Турфирманың маркетингтік бөлімі агенттік торап арқылы және Интернет жүйесі арқылы жүргізілетін барлық сатулардың мониторингін жүргізеді. Сатулардың жүргізілуінің бағытын бақылау мақсатында есеп беру бланктары жасалады.

Жарнамалық қызмет. Турфирманың жарнамалық қызметін жүргізудің негізгі бағыттары болып жарнамалық стратегияны және медиажоспар жасау, медиажоспардың орындалуын бақылау, БАҚ - да жарнаманы ұйымдастыру, каталогтар жасау, пресс - конференцияларды жүргізу және т.б. жарнамалық әрекеттер.

Шетелде турөнімнің жарнамасымен тек турфирмалар ғана емес, сонымен қатар, федералды және жергілІкті құрылымдар, қонақ үйлер, театрлар, музейлер, тематикалық парктер, мейрамханалар және басқалар. Мысалы, Голландидағы қызғалдақтардың өскендері жайлы БАҚ - ғы күшті жарнама рақылы білуге болады. Аты әйгілі Кекенхоф өзінің ғажайып гүлдері бар брошюраларын элемнің түпкір - түпкіріне жібереді. Бұл брошюраларда парктың тарихы туралы, қандй көлікпен ол жерге жетуге болатындығы жэне бағаларының қандай екендігі туралы толық ақпарат бар. Қазіргі кездегі турфирманың қызметі рыноктық ортада жүргізіледі. Сұраныс пен ұсыныс қаңдары, еркін бәсекелестік турфирманы рыноктық ойынға бас ұруға әкеледі. Маркетинг фирмаішілік және сыртқы орта шындығымен байланыстыратын механизм болып табылады. Ол рыноктың конънктурасы, рыноктағы бәсекелестер, туристік лектерің бағыттары, туристік өнімнің өзгеруі, тұтынушылардың талғамы мен көзқарасының өзгерісі жайлы ақпапарт береді .

Туристік  аймақтың тартымдылығын анықтайтын факторларға келесілерді жатқызуға болады: 1) аймақтың қолайлығы; 2) табиғаты жэне климаты; 3) келушілерге түрғылықты халықтың қатынасы; 4) аймақтың инфрақұрылымы; 5) бөлшек сауда жағдайы; 6) баға деңгейі; 7) сорттық және білім беру мүмкіншіліктері; 8) мәдени және әлеуметтік сипаттар.

Сондай - ақ, туристердің ағымының төмендеуіне әсер ететін басқа да мәселелер бар:

1. виза мәселелерімен байланысты қиыншылықтар. Визасыз кіріп -- шығуға 
   болатын елдер елдер бар. Біз үшін осындай әкімшілік рәсімнің жеңілдеуі 
   өте маңызды.
2. Қазақстан  Республикасының  туризм  агенттігі   «Ноt  Lіпе»   құру   ісімен 
   айналысуда. Егер турист кез - келген аймақта туристік сапармен жүрген 
   кезде төтенше жағдай болса, арнайы жүйе арқылы қажетті көмек жөнінде 
   ақпарат беруге мүмкіндік туады. Бүл әрине мәселенің ұшығуының алдын 
   алады.
3. тұрақты негіздегі авиарейстің жеткіліксіздігі
4. көрсетілген   қызметтердің   бағасының   деңгейін   олардың   сапасына   сай 
   болмауы (түру, тамақтану, көлікпен қамтамасыз ету және т.б.)
5. салық саясаты туризмнің дамуына кедергі жасайды,  фирма туристерді 
   жіберу немесе қабылдаумен айналыстынына өарамастан туристік қызметке 
   қосымша қүн салығы салынады.
6. Туризм саласы дамыған елдердің тәжірибесі көрсеткендей тек шетелдік туристерді қабылдайтын туристік фирмалар ғана ел экономикасына пайда әкеледі.

 

 

 

 

2.2. Қазақстан Республикасындағы туристік кәсіпорынның маркетингтік іс- әрекетің талдау.

 

Қазіргі уақыт  немесе кеңейтілген маокетинг категориясында кәсіпорынның сыртқы ортамен өзара  әрекет ету жүйесі ретінде қарастыра  отырып, осы ортада кәсіпорынның тұрақты  жағдайын қолдауға бағытталған зерттеу процесіне негізделе отырып, кәсіпорындарда маркетинг жүйесінің қалыптасуы сипаты зерттеледі.

Рыноктың қатынастарға өту кезіндегі маркетингті ұйымдастыру  процесіне сыртқы ортаның өзгерістері, соның ішінде заң шығару базасының  жетілдірілуі айтарлықтай ықпал етеді. Сыртқы ортаның қалыптасқан факторлары жағдайын талдау отандық кәсіпорындарда маркетинг жүйесін ұйымдастыруды қаржыландырудың жетімсіздігін объективті анықтайды. Бұл осы іскерлікте тәжірибе тапшылығымен қатар нарық шарттарында білікті жұмысты қамтамасыз ету үшін қажет маркетинг жүйесінің ресурстың әлуетті элементтерінің барлық түрлерінің (кадрлық, қаржылық, техникалық, әдістемелік және т. б.) жеткіліксіздігіне әкеледі. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5сурет –  Кәсіпорындарда маркетинг жүйесін ұйымдастырудың негізгі объективті проблемалары.

 

Осы көрсетілген  суретте өтпелі кезенде маркетинг  жүйесін ұйымдастырудың объективті проблемаларын анықтайтын факторлар  келтірілген. Қазақстан кәсіпорындарында маркетинг жүйесін ұйымдастырудың мәселелерін шешу үшін салалық өзгешеліктерді есепке алу маңызды болғандықтан қоғамдағы жетекші салалардың кәсіпорындарындағы маркетинг ерекшеліктері болып табылды.

«SANAT» компаниясы тур пакеттерін шығарушы және туристік қызметті іске асырушы болып табылады. Көрсетілетін қызмет түріне келетін болсақ, ол шетелдерге туристерді жіберу және шетел туристерін қабылдау, сәйкесінше оларға туристік қызмет көрсету рыногында – 7 жыл. Ол өзін ішкі және халықаралық туризм облыстарында өзін - өзі жақсы жақтарынан көрсетті. Негізгі өнімі Қазақстан территориясы мен Қиыр және Таяау шетелдерге турларды ұйымдастыру және визалық көмек көрсету болып табылады.

ЖШС-ң қызметінің заңды негізгі, Жарғы және құрылтай құжаттары болып табылады, онда қоғамның құжаттары, ЖШС-ң құрылтайшыларының құқықтары мен міндеттері көрсетілген. ЖШС-ң құрылтайшылары компанияның міндеттері бойынша жарғылық қорға салған өздеренің  салымарынмен жауап береді.

Егер де туристік фирманың туристік жылдамасы қалай  есептейтіні қарастырсақ, оған мысал  ретінде Туркиядағы бірнеше отельге 10 күндік демалыста туристер үшін турпутевка бағасын қымбаттатын – авиа билет. Себебі, Қазақстанның авиа компанияларының қойылымдары өте жоғары. Мысалы, Москва – Анталия рейсі туристер үшін барып келу 110 доллар, ал Алматы – Анталия рейсі – 350 доллар, демек рейстер үшін туржолдама бағасы арзан түседі.

«SANAT» компаниясы орташа мөлшердегі компания болғандықтан, ол үшін ұсынылатын маркетинг бөлімшесі  қызметкерлері саны 5-7 адам. Олардың  арасында фукциялар келесідей бөлінеді:

• бөлім басшысы – бөлімді жалпы басқару; маркетингтік іскерлік стратегиясын құру;
• бөлім басшысының орынбасары – қызмет рыногын оқу, дәстүрлі және жаңа қызметтеріне сұранысты анықтау;
• сыртқы және ішкі ортаны бақылайтын маркетолог, яғни болып жатқан өзгерістердің маркетинг стратегиясына әсерін анықтап, оған тузетулер енгізуі керек;
• туристік өнімдерге сұранысты қанағаттандару үшін қажет өндірістік ресурстарды анықтау бойынша маркетолог;
• балаларды құру бойынша маркетолог;
• басқа ұйымдармен қатынас, жарнама және қызмет сапасы бойынша маркетолог.

Қызметтің бәсекелік  қабілеттігі – бұл рынокта  жемістілікті анықтайтын қызметтің (тауарды) тұтынушылық және құндық сипаттамалар жиынтығы. Бұл көп фукционалды  түсінік, күрделі категория, рынок  шарттарында тауарға сәйкес сипатталып, тұтынушылар талаптары тек сапалық, техникалық, эстетикалық сипаттамалары ғана емес, сонымен өткізудің экономикалық және коммерциялық шарттары бойынша анықталады.

«SANAT» компаниясы рынокта табысты әрекет ету үшін қызметтің бәсеке қабілеттілігін анықтап, нәтижесінде туристік қызмет топтарын 3 топқа бөледі:

1. бәсекеге қабілетті туристік қызмет;
2. бәсекеге қабілеттік деңгейіне жеткізуді талап ететін туристік қызметтер;
3. өндірістен шығаруға жататын туристік қызмет.

Рынокқа қызметті жылжыту жүйесінің негізгі құрамдастары – жарнама, жекелей сатулар, сатуды ынталандыру, қоғаммен байланыстар екенін 1.2. тарауда қарастырдық.

Жарнаманы жоспарлау  оңтайлы түрде, яғни ең аз шығынмен қалаул нәтижеге жету – рынокқа  белсенді әсер ету, өндірушіден тұтынушыға (туристке) қызметтің жылжуын жеделдетуге ықпал ету мүмкіндігін береді. Осыдан басқа, жоспарлау бір мәртебелік акциялардан жете ойланылған, ортақ идеямен байланысқан, бір мақсаттары бар шараларға, яғни жарнама кампаниясына өтуге жағдай туғызады.

«SANAT» компаниясындағы  жарнамалық кампанияның мақсаты – берілген өнімнің рынокта жылжуы, отандық туристік фирмалардың арасында жетекші орында болу.

Белгілі мақсатқа арналған мақсатты аудиторияны таңдау: туристік қызметті сегменттеу рыногы туристік қызметтерді тұтынушылардың төрт деңгейі қолайлырақ екендігін көрсетеді.

Бірінші деңгей – тұтынушылар;

Екінші деңгей – ұйымдар – тұтынушылар;

Үшінші деңгей – жергілікті кәсіпорындар – турагенттер  басшылары;

Төртінші деңгей – шетел кәсіпорындары - турагенттер  басшылары.

Фирманың маркетингтік бюджеті 20000 АҚШ долларын қамтиды. Жарнамалық кампанияның құны – 11350 АҚШ доллары (10 кесте). Таяу шетелдерде өнімнің құны 100 АҚШ долларынан басталады.

Жарнамалық  кампанияның құрылымына келетін  болсақ, рынокқа шығу мен жарнамалық кампанияларды рационалдау үшін жарнамалық кампанияларды жүргізу бойынша бөлім құру керек.

Жарнамалық  кампанияларды жүргізу бөлімі жарнамалық кампанияны басқару және қадағалау  бойынша орталық топтан тұрады (өзіне  шығындарды калькуляциялаумен айналыстатын әріптестерін қосады).

 

3-кесте –  Фирманың маркетингтік бюджеті

	Құны	Қажеті	Шығыны
Көрмеге қатысу	Көрмедегі 1шаршы  м. Аудан – 2000 долл. Тауардың имиджін  жасау -500 долл., дизайн – 500долл.	10 шаршы метр	2000долл. 500долл. 500долл.
Теледидардағы роликтер	1 мин.- 10000 долл.	5 секундтан 2 ролик тематикалық бағдарлама.	1000долл.
Радио ролик	1 мин.- 1000долл.	10секундтан  6 ролик	1000долл.
Журналдағы  жарнама	Жарнама ¼ бет  – 500 долл.	4 жарнама 1/8 беттен	1000долл.
Газеттегі жарнама	Жарнама ½ бет  – 600 долл.	8 жарнама ½  беттен	4800долл.
Басылған қағаздар	1 беті – ¼  долл.	1000 бет	250 долл.
Компьтерлік тор	Бетті құру – 2000 долл.(тіркеу) +100 долл. (дизайн)	1 Web бет	300долл.
Нәтижесі:			11350

 

Ал жарнамалық кампанияны жүргізу уақыты 2005 жылдың қантар- мамыр айлары. Бұл уақытты таңдау, осы маусымдарда ең көп туристік көрмелер болатынымен негізделген.

Өнімнің кеңінен  бағытталған түрлеріне берілген өнімге демографиялық мүдделері  міндетті түрде ескеру қажет.   

Жарнамалық  кампаниялар жүзеге асыруды өткізу бөліміне беру керек. Қоғамдық жаналықтарды электронды құрылымдар арқылы қолдану  туралы жарнамалық агенттіктерге жүгіну жақсы. Берілген жарнамалық агенттер жарнаманы  теледидар мен радиоға жібереді, шағын компаниялар тауар туралы бағдарлама түсіре алады.

Сайтта құру мен дизайнын жасау дизайнерлік  компьютер фирмаларына жүктеледі.