Қазақ тілін оқытудың теориясы мен технологиясы - ғылым

Модульдің атауы және шифрі

Дәрістер №

Оқып үйренетін сұрақтар атауы

Сағат саны

Апталық жүктеме

Әдебиет№

Ескерту

1

2

3

4

5

6

7

Модуль 1

1

Қазақ тілін оқытудың теориясы мен технологиясы - ғылым.

Қазақ тілін оқыту теориясы мен технологиясы пәні,  анықтамасы. Әдістеменің негізгі және қосалқы мақсат-міндеттері, құрылымы. Қазақ тілін оқыту теориясы мен технологиясының  ғылыми негіздері,  басқа ғылым саласында алатын орыны, лингвистика, психология, педагогика, сөйлеу әрекеті теориясымен, логикамен, әдебиетпен байланысы. Тіл мен ойлаудың бірлігі.  Дидактикалық принциптер, ана тілін оқыту әдістемесінің өзіндік принциптері. Лингвистика  - қазақ тілін  оқыту  әдістемесінің негізі.  Зерттеу әдістері. Озат  мұғалімдердің  үлгілі тәжірибелерін  жинақтау, қорыту.

2

1

2, 4,9

Слайд-дәріс

2

Бастауыш сыныптағы қазақ тілі - оқу пәні. Қазақ тілінің тұрмыстағы, мектепте білім  беру  жүйесіндегі  маңызы.

Бастауыш мектептегі   қазақ  тілінің  білім мазмұны.  Бастауыш  сыныптар үшін  оқу-әдістемелік  топтаманы  талдау. Бастауыш  мектептерде «Қазақ тілі»  пәннің тәрбиелік, дамытушылық мәні. Бағдарламаны талдау. Әрбір  сыныптағы  білім, білік, дағдының көлемі. Бастауыш мектепте қазақ тілін оқытуды интеграциялау мүмкіндігі. Бастауыш мектептерде  қазақ тілі, әдебиеттік оқуға, сауат ашуға қойылатын қазіргі  талаптар. Бастауыш  сыныптарда  қазақ тілін  оқытудың  негізгі  бағыттары.

2

2

5,4,7

Слайд-дәріс

3

Сауат  ашу әдістемесі. Сауат  ашу әдістемесінің мектептің    оқу-тәрбие жұмысының  жалпы жүйесіндегі маңызы.

Сауат ашу әдістемесінің  лингвистикалық негізі. Сауат ашу әдістемесінің  психофизиологиялық  негізі. Бірінші  сыныптағы оқушылардың  бастапқы оқи  бастау  кезіндегі ерекшеліктері.  Оқу, жазу механизміне  сипаттама.  Қазақ тілінің   дыбыстық  жүйесі және оның  графикасы.  Фонетика мен графиканың негізгі қиын мәселелерін  түсіндірудің әдістемелік тәсілдері, буындық, дәстүрлік, дыбыстық принциптер. Қазақ тіліндегі  буын, буынға бөлу,  буындардың жуан, жіңішкелігі; қос дыбыс естілген әріптер; фонетикалық-орфоэпиялық қателер, олардың себептері. Сауат ашу әдістемесінің  дамуының қазіргі проблемалары. Қазіргі «Әліппе», Оның ерекшеліктері. Сауат ашу барысында оқушылардың ерекшеліктеріне көңіл бөлу.  Дыбыстық-талдау жинақтау әдісі. Сауат ашу жүйесіндегі дәстүрлік және қазіргі жаңалықтар. Балалардың  сауат ашуға  психологиялық  және тілдік  дайындығы. Олардың дайындығын зерттеу өлшемі. Сауат ашудың қазіргі әдісінің ерекшеліктері,  талдау жинақтаудың өзара байланысы, оқу мен жазуға қатар үйрету,   дыбысты ғылыми фонетиканың  деректеріне сай үйету,  әріптерді үйрету жүйесі.  Оқу-жазуға үйретудегі  буындық принцип.

4

3

4,9

Слайд-дәріс

4

 Сауат ашуды  оқыту принципі. Дайындық кезең, оның міндеттері, мазмұны мазмұны, жұмыстың ерекшелігі, оқушыларды дыбыспен әріпті ұғынуға даярлау. Дайындық кезеңіндегі білім, білік, дағдыны ұғыну шеңбері. Балаларды  оқу-жазуға дайындау  сабақтарына қажетті  көрнекі құралдар, дидактикалық материалдар.   Сауат ашу кезеңіндегі  оқу-тәрбие міндеттері. Білім-білік дағдыны ұғыну шеңбері. «Әліппенің»  мазмұны мен әдістемесі. Оқыту әдістемесінің  дыбыс пен әріпті  үйрету тәртібіне  тәуелділігі. Оқушылардың ойлауы мен сөйлеуінің дамуы. Оқу сабақтарының негізгі түрлері. Дыбысты талдау тәсілдері. Дыбысты артикуляциялау, дикцияны түзеу. Фонематикалық естуді дамыту. Кеспе әліппені сөздер мен  сөйлемдердің схема-модельдерін пайдалану. Әріппен жұмыс жасау  тәсілдері: танысу, есте ұстау, тану, айыру.  Дыбыстық талдау жолын қалыптастыру. Дыбыстық талдау үшін сөздерді іріктеу  принциптері. Дыбыстық талдаудың мазмұны және  оны жүргізу тәртібі.

2

4

4,5

Слайд-дәріс

5

Бастапқы оқуды  қалыптастыру:  буындап оқу, тұтас сөзді оқу. Тіл дамыту:  сөзге, сөйлемге, байланыстыра сөйлеуге үйрету. Әліппеден кейінгі кезең, оның міндеттері, мазмұны, оқуға қойылатын талаптар. Оқудағы кемшіліктер, себептер оларды жою жолдары.

2

5

4,5

Слайд-дәріс

6

 Бастапқы жазуға үйрету.  Мазмұны мен міндеттері. Қазіргі   «Жазу үлгілеріне сипаттама»  Жазуға дағдыландыру  этаптары. Жазуға үйрету  әдістері,  әдістемелік тәсілдер. Графикалық  жазудағы қателер, оларды  жою жолдары.  Жұмыстың түрлері:  тақтадан, « Жазу үлгісінен», таблицадан, жазба мәтіндерден көшіру. Дыбыстық талдау. Дыбыстық талдау жасалған  сөздерді айтқаннан жадына сақтап жазу.  Жазатын сөздерді өзі іштен айтып жазу.  Сөздерді талдамай – ақ  жазуға көшу. Фонетикалық – графикалық және  грамматика орфографиялық  жаттығулар.Кейбір орфографиялық  ережелерді ұғыну. Жазуға қойылатын  гигиеналық жағдайлар. Соңғы кезеңдегі жазу сапасына қойылатын талаптар. Жазудың дұрыстығын тексеру.   Оқу сабақтарында оқушыларға  өздіктерінен  жұмыс жасату. (орфографиялық).     Сауат ашуға арналған  оқу-әдістемелік  топтама. Көрнекіліктер, дидактикалық материалдар.

4

6

5,6

Слайд-дәріс

7

 Әдебиеттік оқу әдістемесі

Оқудың білімдік, тәрбиелік, дамытушылық маңызы, мақсаты мен міндеттері. Бастауыш мектепке арналған әдебиеттік оқу топтамасы. Бағдарлама мен оқулықтарды жасау принциптері. Мазмұны мен тақырыптары. Әрбір сыныпта берілетін білім, білік, дағды көлемі. Әдебиеттік оқуға қойылатын талаптар. Әдебиеттік оқу – балаларды адамгершілікке, еңбекке, эстетикаға тәрбиелеу құралы. Оқу дағдысына сипаттама: саналы, дұрыс, шапшаң, мәнерлеп оқу. Саналы оқу. Саналы оқуға үйрету әдістемесі. Дұрыс оқу. Оқу барысында кездесетін қателердің негізгі түрлері. Дұрыс оқуға үйретудің әдістемесі. Шапшаң оқу. Шапшаң оқуда әрбір сыныпқа қойылатын бағдарламалық талаптар. Шапшаң оқуға үйрету жұмысының әдістемелік тәсілдері. Мәнерлеп оқу. Мәнерлеп сөйлеу құралдары. Оқушыларды мәнерлеп оқуға үйрету жұмысының әдісі.

2

7

4,5,6

Слайд-дәріс

8

Бастауыш сыныптарда мәтінмен жұмыс жасаудың әдебилік және психология-педагогикалық негіздері. Оқушылардың көркем шығармаларды қабылдау ерекшеліктері. Кіші жастағы оқушыларды шығарманы оқуға және онымен жұмыс жасауға үйретудің әдіс-тәсілдері. Оқу сабақтарында көркем шығарманы оқуды ұйымдастыру. 2-4 сыныптарда көркем шығармамен жұмыс. Дайындық жұмысының мазмұны мен міндеттері. Алғашқы жинақтау. Көркем шығарманы талдау: тілдік талдау, байқау, жинақтауы, оқиғаның, әрекеттің дамуын талдау, көркем кейіпкерлерді талдау. Сөздік жұмысының орны, ерекшеліктері. Жоспар жасау. Шығарманың идеясымен және онда қатысушылар әрекетіне қарай жұмыс жасаудың әдістемелік негіздері.

2

8

4,5,6

Слайд-дәріс

9

Оқу сабақтарындағы шығармашылық жұмыстар: толық, ықшам, іріктеп сөзбен айту, сурет салу, диафильм жасау, драмалау т.б. Өздіктерінен жұмыс жасау. Әр түрлі жанрдағы шығармаларды оқудың әдістемелік ерекшеліктері: әңгіме, ертегі, мысал, өлең т.б. Ғылыми-көпшілікке арналған мақалалар мен очерктерді оқыту әдістемесі. Оқу сабақтарының типтері, құрылымы. Қорытынды сабақтарының ерекшеліктері. Сабақта кино, музыка, живопистерді пайдалану. Оқу сабақтарын интеграциялау. Тіл дамыту. Сыныптан тыс оқу. Әдебиеттік оқуда қолданылатын жаңа технологиялырға сипаттама (дамыта оқыту, проблемалық оқыту және модульдік оқыту т.б.).

2

9

4,5,6

Слайд-дәріс

Модуль 2

1

 Фонетика, сөзжасам және грамматиканың әдістемесі

Кіші жастағы оқушыларға грамматиканы оқытудың мәні және оның оқу-тәрбиелік міндеттері. Мектепте қазақ тілін оқытудың практикалық бағыты. Қазақ тілін оқудың оқушыларда қарапайым ғылыми көзқарас қалыптастыру үшін маңызы. Қазақ тілін оқыту теориясы мен технологиясының лингвистикалық негізі.

2

10

5,7

Слайд-дәріс

2

Қазақ тілі бағдарламасы, мазмұны, материалдардың әр сыныптағы орны. Оқулықтарды талдау. Оқу материалының жүйесі. Әдістемелік аппарат. Жаттығу, кесте, көрнекілік үшін материалдар т.б.

2

11

8,10

Слайд-дәріс

3

Фонетиканы оқыту әдістемесі

Фонетика – тіл ғылымының бір бөлімі. Бастауыш мектепте фонетика мен графика мәселелерін оқудың міндеттері, мазмұны, ерекшеліктері. Фонетика мен графика мәселелерін (дыбыс, әріп, буын, дауысты, дауыссыз дыбыстар, жуан, жіңішке дауыстылар, тасымал, алфавит, оның практикада қолданылуы т.б) оқыту әдістемесі.

4

12

4,5,9

Геометрия ұғымына  көрнекіліктер дайындау

4

Сөзжасам және грамматиканың әдістемесі

Оқушыларда грамматика және сөзжасам ұғымдарын қалыптастырудың әдістемелік негіздері. Грамматикалық ұғымдардың мәні. Оларды ұғыну қиындықтары. Грамматикалық және сөзжасам жаттығулары, олардың типтері, қолданылуы. Грамматикалық жаттығуларды жүргізу әдістемесі. Балдау, жинақтау, жіктеу, салыстыру, жалпылау, нақтылау, абстракциялау. Түсіндіру, дәлелдеу. Грамматикалық талдау, оның мазмұнына, формасына, көлеміне, мақсатына қарай түрленуі. Сөзді құрамына, сөйлем мүшесіне, сөз табына, сөз тіркесіне қарай талдау.

2

13

4,5,9

Слайд-дәріс

5

Сөздің морфемалық құрамын оқыту әдістемесі. Сөздің морфемалық құрамын және жасалуын оқыту жұмысының маңызы мен міндеттері. Морфемалық құрамды оқыту жүйесі. Түбірді, жалғауды, жұрнақтарды оқыту әдістемесі. Сөз таптарын оқытумен байланысты жүргізілетін сөз құрамымен жұмыс. Оқушылардың сөз құрамын талдауда жіберетін қателері, оның себептері. Морфема және орфография жаттығуларының өзара байланысы. Морфология – тіл ғылымының бөлімі. Бастауыш мектепте сөз таптарын оқытудың әдістемелік негіздері. Бастауыш сыныптарда морфологияны оқудың қиындықтары және оны жеңу жолдары. Зат есімді оқу жүйесі. Мазмұны мен міндеттері. Бастауыш сыныптарда сын есімді оқудың жүйесі. Тақырыптарды оқу міндеттері. Мазмұны және оларды әрбір сыныпта өту тәртібі. Бастауыш сыныптарда етістікті оқыту жүйесі. Әрбір этаптағы мазмұны, міндеттері. Олардың етістіктің грамматикалық мәнін ұғынуы. Оқушыларды есімдіктің, сан есімнің, үстеудің ерекшеліктерімен таныстыру. Сөз таптарын оқыту барысындағы тіл дамыту жұмыстары. Қазақ тілінің синтаксистік жүйесі. Бастауыш мектепте синтаксис пен тыныс белгісінен қарапайым мағлұматтар беру, оларды оқыту әдістемесі. Қазақ тілін оқытуда жаңа технологияларды пайдалану.

4

14

6,7

Слайд-дәріс

.

6

Орфографияны оқыту әдістемесі

Орфография әдістемесіндегі грамматикалық және грамматикаға қарсы бағыттар. Орфографиялық дағдының табиғаты жөнінде. Орфографиялық ережелермен жұмыс ұйымдастыру. Орфографиялық жаттығулар, оларды таңдау. Жаттығуды жүйелі жүргізу – сауатты жазу дағдысын қалыптастырудың маңызды шарты. Орфографиялық дағды қалыптастырудың маңызды шарты. Орфографиялық дағды қалыптастырудың әдістемелік жағдайлары. Орфографиялық қырағылықты дамыту әдістемесі. Оқушылардың орфографиялық қателері, оларды болдырмау және түзету жолдары. Мұғалімнің оқушылар қатесін талдауы, жіктеуі. Орфография жұмыстарының түрлері және оларды жүргізу тәсілдері: көшіру, грамматикалық-орфографиялық талдау, диктанттар, мазмұндама мен шығарма. Сөздікпен жұмыс жасаудың маңызы. Бұл жұмыстың фонетика, лексика, грамматика жаттығуларымен байланысы.

2

15

Дәріс

7

Бастауыш мектепте қазақ тілінен жүргізілетін қазіргі сабақ

Қазақ тілінен қолданылатын көрнекіліктер, дидактикалық материалдар және оларды қолдану жолдары, дидактикалық ойындар, қызықты жаттығулар. Қазақ тілінен оқушылардың білімін, білігін және дағдысын тексеру. Бақылау жұмыстары, оларды жүргізу әдістемесі. Тест. Оқушылардың білімін, білігін және дағдысын бағалау.

2

8

Тіл дамыту әдістемесі

Тіл дамытудың мақсат-міндеттері мен жолдары. Тіл дамыту – бастауыш сыныптарда қазақ тілін оқытудың негізгі принципі. Сөйлеу туралы ұғым және оны дамыту. Сөйлеу әрекет ретінде. Оның түрлері мен қызметі. Сөйлеу әрекетін ойдағыдай жүргізу – оқушылардың тілін дамытуды ойдағыдай іске асыру кепілі. Оқушылардың сөйлеуіне қойылатын талаптар. Сөйлеу – ойлауды дамыту құралы. Ойлауды дамыту – сөйлеу жағдайларының негізі. Тіл дамыту – тәрбиелеу құралы. Мұғалімнің сөйлеу мәдениетіне қойылатын талаптар.

1

16

9

Сөздікпен жұмыс жасау әдістемесі. Лексикология – сөздік жұмысы әдістемесінің лингводидактикалық негізі. Бастауыш мектептегі сөздік жұмысының міндеттері мен бағыттары. Синонимдер, антонимдер, омонимдер және көп мағыналы сөздермен жұмыс. Қазақ тілі сабақтарындағы сөздік жұмысының ерекшеліктері.

2

17

Дәріс

10

Оқушылардың тілін дамыту жұмысы жүйесіндегі лексикалық жаттығулар. Оқушылардың тілін дамыту жұмысы жүйесіндегі лексикалық жаттығулар. Оқушылардың тілін дамыту жұмысы жүйесіндегі синтаксистік жұмыстар. Бастауыш сыныптардағы сөз тіркесі және сөйлемдермен жүргізілетін жұмыстардың мазмұны және міндеттері. Синтаксистік жаттығулардың грамматикалық және сөздік жұмыстарымен байланысы. Байланыстырып сөйлеу және оны дамыту міндеттері. «Мәтін» ұғымын қалыптастыру, мәтіннің типтері: сипаттау, хабарлау, пайымдау, аралас. Байланыстырып сөйлеу жаттығуларының түрлері және міндеттері. Байланыстырып сөйлеуді дамыту жаттығулары (тақырып, негізгі ой, жоспар т.б.). Бастауыш сыныптардағы жазбаша іс қағаздарының түрлері. Ресми сөйлеу жұмысының әдістемесі. Қазақ тілінен сыныптан тыс жұмыс. Оның міндеттері мен түрлері. 

2

18

Дәріс

Барлығы

45