Аудит стандарттары

o Аудиторлық фирма компанияның жалпы активтерінің 62% құрайтын аванстық төлемдер туралы растамаларға сұратым салған жоқ. Аудиторға жинаудың сəті түскен дəлелдер аудиттың талаптарына сай болуы міндетті емес ішкі пайдаланыс құжаттары болып шықты. РОСК дайындаған топтың сарапшылары тағы бір қорытынды бойынша тап сондай ескертпе жасады.

 

 

 

 

 

1.2 Аудит стандарттарын жəне олардың сақталуындағы оқылықтарды талдау

Жоғарыда аталғандай, жаңа «Аудиторлық  қызмет туралы» Заң 2006 жылдың қарашасынан  бастап ХАС қолдануды талап етеді, ал ол уақытқа дейін КСА қолданыста болады. КСА екі негізгі себепке байланысты, ХАС қарағанда едəуір артта: КСА негізіне ескірген ХАС нұсқалары алынған жəне КСА толық сипатта емес, өйткені ХАС құрамына кіретін 30 стандарттан астамның тек он бір стандарты бекітілген. КСА жəне ХАС арасындағы айырмашылықтар КСА сəйкес жүргізілген аудиторлық тексеріс ХАС сəйкес жүргізілген тексеріске қарағанда, ақпараттың сенімділігін анағұрлым аз ықтималдықпен растайтындай дəрежеде.

Соның нəтижесінде міндетті аудиторлық тексерістердің сапасы, РОСК дайындаған топтың пікірі бойынша, өте біркелкі болмаған. Халықаралық аудиторлық желілеріндің құрамына кіретін жергілікті фирмалар ХҚЕС сəйкес жасалған қаржылық есеп-қисапқа аудиторлық тексерістер жүргізген уақытта, олар КСБУ сəйкес жасалған қаржылық есеп-қисапқа аудиторлық тексерістер жүргізуге қарағанда анағұрлым мұқият аудит рəсімдерін пайдаланатын жəне анағұрлым тəжірибелі қызметкерлерді бөлетін секілді. Сол секілді, ХҚЕС сəйкес жасалған жəне қарыз қаражаттарын тартатын немесе шетелде акциялар шығаратын компаниялар дайындағын қаржылық есеп-қисапқа аудиторлық тексерістер əдетте анағұрлым жоғары сапасымен өзгешеленеді.

Кейбір жергілікті аудиторлық фирмалардың  халықаралық стандарттарға сəйкес жұмыс істеуге айтарлық күш салатынына қарамастан, олар жасаған аудиторлық қорытындылардың көпшілігінің нашар болғаны соншалық, аудиторлар растаған сондай қаржылық есеп-қисаптарды пайдаланушылар аудиторлық фирма орындаған жұмыс туралы

Қазақстан – РОСК «Бухгалтерлік  есеп жəне аудит» Резюме – стр vii.

қандай да бір тұжырымға келе алмады. Сонымен қатар, жергілікті аудиторлық фирмалар жасаған кейбір аудиторлық қорытындылар Этика кодексін, соның  ішінде тəуелсіздік принципін сақтау тұрғысынан елеулі қауіп туғызды. Сондай-ақ жергілікті аудиторлық фирмалардың басым көпшілігі өздері қайта қаралған жəне жаңартылған «Аудиторлық қызмет туралы» Заңға сəйкес пайдалануға тиіс болатын қолданыстағы толық ХАС нұсқасымен таныс болау фактісі де көп маасыздық туғызады.

Негізгі ұсыныстамалар 

Осы баяндаманың VI Бөлімінде баяндалған барлық əдістемелік ұсыныстамалардың маңызы үлкен болса да, РОСК дайындаған топ оның пікірі бойынша, қаржылық жүйенің орнықтылығын, экономикалық өсуді                                             

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

Аудиторлар палатасы оған сəйкес дипломды аудиторлар қаржылық есеп-қисап жəне аудит туралы ең соңғы күнгі білімдер деңгейіне ие болуға міндетті МСО 8 стандартының талаптарын зерделеуге тиіс. Ол параметрлерді қанағаттандыру үшін, СМПБ біліктілігін алуға куəландыру аудиторлық кəсіптің өкілі аудитордың жұмысын құзыретті орындау үшін қажет кəсіби білімдерін, машықтарын жəне құндылықтарды, этиканы жəне іске көзқарасын бағалаудан кейін оған сəйкес болуға тиіс кірістік талап ретінде қалуға тиіс. Ол үшін СAP/СIPA біліктілігін алуға куəландыру бағдарламасына қосымша жаңа емтихан енгізу керек болады.

Аудиторлар палатасы аудитордың біліктілігін алуға кандидаттар  біліктілік куəлігін беру үшін жеткілікті көлемде жəне мамандығы бойынша  практикалық тəжірибе алуын қамтамасыз етуге тиіс. Сондықтан Аудиторлар палатасы аудит бойынша емтиханнан өтуге кандидаттардың практикасы МСО 8, сондай-ақ МСО 5 талаптарына сəйкес тиісті түрде құрылған жəне бақыланатын болуы мақсатында, олар үшін Палатаның қауымдастырылған мүшесінің мəртебесін құруға тиіс.

Біліктілік сыны\амалау үшін нақты базаны айқындаудан кейін  ППБА жəне Аудиторлар палатасы мүшесінің  мəртебесін ұзартудың кəсіби біліктілікті көтеру жүйесіне (ПК) қатысуына тəуелділігін белгілеу маңызды. ПК жүйесін кəсіптік қауымдастықтар мен ұйымдар өздерінің мүшелерінің бухгалтерлік есеп жəне аудит стандарттары мен практикасы саласындағы білімдерін тұрақты жаңғыртып отыруды қамтамасыз ету үшін бақылап отыруға тиіс. Бұл тұрғыдан кəсіптік қауымдастықтар мен ұйымдардың біліктілікті үзіліссіз көтеру жүйесі үшін тиісті курстар мен оқу материалдарын əзірлеуі маңызды.

 Қазақстанда жергілікті орындарда Қазақстандық фирмаларға тексерістерді жүзеге асыратын бухгалтерлер мен аудиторларды бухгалтерлік есеп жəне аудиттың бүгінгі əдістемелерін практикалы қолдануды жетілдіру əдістеріне оқыту механизмін құру қажет. Практикалық тəжірибеге белгілі кемел бухгалтерлер мен аудиторларды тарту өте маңызды ұсыныстама болып табылады, оны орындау үшін оларды ХҚЕС жəне ХАС түсіну деңгейін одан əріде көтеруге жəне оларды Қазақстанда қаржылық есеп-қисап саласында практикалық жұмыста қолдануға түрткі болатын ынталандыру шараларын қабылдау қажет.

Егер сұраныс туралы сөзге келсек, онда директивтік органдар позитивті əдістерден (мысалы, оқу  жүйелерін ұйымдастыруға салықтық жеңілдіктерден) ескертуші əдістерге (мысалы, қаржылық есеп-қисаптардың сенімсіздігі үшін жауапкершілікке тарту) дейін түрлі əдістер арқылы компаниялардың басшылығы сондай «қайта жарақтауға» қаражат жұмсауы үшін стимулдар жасауға тиіс.