Тауарлы-материалды құнды бұйымдарының есебі және аудиті

 

 

 

 

 

Қорытынды

Сонымен, кәсіпорындар мен  ұйымдардың қызметі барысында өздерінің  өндірген дайын бұйымдары, сату үшін сатып алған тауарлары, сатып  алған бірақ әзір ұйымға келіп  түспеген тауарлары (жолдағы тауарлар), аяқталмаған өндіріс, басқаларға көрсеткен қызметтері, сондай-ақ жұмыстарды орындау және қызметтерді көрсету барысында пайдалануға арналған қосалқы бөлшектері, отындары, ыдыс және ыдыстық материалдары, жартылай фабрикаттар және басқа да материалдары сол ұйымның тауарлы-материалдық қоры түріндегі ағымдағы активі болып табылады.

Жақсы және дұрыс ұйымдастырылған  есеп материалдардың түгел сақталуына, үнемді пайдаланылуына көмегін тигізеді. Материалдардың түгел және дұрыс  сақталуы, сондай-ақ ұтымды пайдаланылуы, жұмсалуы үшін алдын ала тиісті түрде  жабдықталған материалдық-қорларды сақтайтын қойма немесе бөлме болуы қажет және бөлмелердің әрқайсысы материалдардың белгілі бір түрін сақтауға арналған болуы керек; материалдар қойманың әр бөлігінде өздерінің түрлері, сорттары, өлшемдері бойынша керекті кезінде тез алуға және босатқаннан кейінгі кезде қалдығын тексеруді қамтамасыз ететіндей етіп орналастырылуы керек.

Еңбек заттары бір  тектес емес.  Олардың бір-бірінен  өндірісте атқаратын міндеттеріне қарай, сондай-ақ физикалық және химимялық  қасиеттеріне қарай өзара айырмашылықтары бар. Сондықтан да материалдар есебін дұрыс ұйымдастырудың ең басты мәселесі - оларға экономикалық жағынан дәлелденген жіктеу жасау болып табылады.

 Материалдар есебін  дұрыс ұйымдастыру үшін материалдардың  номенклатуралық тізімі мен баға көрсеткішін дайындаған дұрыс.

Материалдардың номенклатурасы  деп өндірісте пайдаланылатын материалдардың белгілі бір түрлеріне олардың  аты, сапасы, мөлшері және т.б. көрсеткіштері  бойынша жасалған жіктеу тізімін  айтады.

Материалдық қорлар бухгалтерлік есепте мына әдістер негізінде бағаланады: арнайы сәйкестендірілген есептеу әдісі, орташа өзіндік құнын есептеу әдісі, ФИФО әдісі, ЛИФО әдісі.

Материалдар өздері сақталып тұрған жері бойынша, яғни кәсіпорын  қоймасында және кәсіпорын бухгалтериясында есептелінеді. Материалдық қорлардың қоймадағы есебінің дұрысұйымдастырылуы олардың дұрыс сақталынуына, қоймадағы жұмыстың дұрыс жүргізілуіне және олардағы жұмыстың қалай қойылғандығына байланысты.

Материалдардың бухгалтерияда  аналитикалық есебі сандық және ақшалай өлшемде жүргізіледі. Мұндай есепті ұйымдастырудың көп қиындығына байланысты бухгалтерияда талдамалы есепті ұйымдастыру жұмысы үздіксіз жетілдіріліп келеді.

Өндірістік қорларды кіріске алу және шығысқа шығарудың  бастапқы құжаттары материалдар  есебін ұйымдастыруға, өндірістік қорларға аудит жүргізуге негіз болатын есептік көрсеткішті жинақтауда маңызды рөл атқарады. Тікелей бастапқы құжаттары аралық материалдар ресурстарының қозғалысына, сақталуына, тиімді пайдалануына алдын ала, ағымдағы және күнделікті бақылауды жүзеге асырады.

Шаруашылық жүргізуші  шаруашылықтың қаржы-шаруашылық қызметінің бухгалтерлік есеп бас жоспарының «Материалдар»  бөлімшесінің синтетикалық шоттарында шикізаттардың, сатып алынған жартылай фабрикаттардың, құрастыру бұйымдарының, конструкциялардың, отындардың, ыдыстардың және ыдыстық материалдардың, қосалқы бөлшектредің, құрылыс материалдардың сақталуын, пайдалануын және есебінің ұйымдастырырлуын аудиторлық тексеруді қойма шаруашылыған тексеруден бастаудың  маңызы зор.

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

 

1. Абдиманапов  А.А., Юсупжанова А.К. Организация учета том 3. // Бухгалтерский учет и аудит: - 2006 год. № 2. – стр. 44-54.

2. Әбдіманапов  Ә.Ә. Есеп көрсеткіштерін өзара  салыстру мен талдау принциптері. // Бухгалтерлік есеп және аудит.  – 2006 жыл.

3. Әбдіманапов  Ә.Ә. Бухгалтерлік есеп счеттарының  жаңа типтік жоспарымен қалай  жұмыс істеу керек. // Бухгалтерлік  есеп және аудит. – 2007 жыл.

4. Әбдіманапов Ә.Ә. Қаржылық қорытынды есеп терминдері мен элементтерін тану. // Бухгалтерлік есеп және аудит. – 2007 жыл.

5. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2006 жыл.

6. Әбдіманапов Ә.Ә. Есеп саясатының концептуалды негіздері мен қалыптасуы. // Бухгалтерліқ есеп және аудит. – 2007 жыл

7.    №2 Халықаралық қаржылық есеп стандарты. www.google.kz

8. "Бухгалтерлік есеп  және қаржылық есеп беру туралы" заң 02.09.2009 жыл

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қосымша 1

Қазақстан Республикасы

Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша

 

«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген

2008 жылдың  аралығындағы  пайда мен залал туралы біріктірілген  есеп беруі

КӨРСЕТКІШТЕРДІҢ АТАУЫ	Жолдар коды	Түзетуден кейін
1	2	5
Өнімді сату мен қызмет     ұсынудан түскен табыс	010	139 648 580
Топ ішіндегі өнімді сату мен  қызмет ұсынудан түскен табыс	020
Жалпы табыс	030	139 648 580
Сатылған өнім мен  ұсынылған қызметтердің өзіндік  құны	040	78 517 428
Топ ішіндегі сатылған өнім мен ұсынылған қызметтердің өзіндік  құны	050
Жалпы табыс	060	61 131 152
Кезең шығындары	070	1 478 265
Салық салуға дейінгі  пайда (залал)	080	32 969 256
Корпоративтік табыс  салығы бойынша шығындар	090	65 938
Салық салуға кейін пайда (залал)	100	32 903 318
Кезең ішіндегі жиынтық  пайда (жиынтық залал)	110	30 092 541

 

 

                                                  Қосымша 2

Қазақстан еспубликасы

Қаржы министрінің 2006 жылдың 31 желтоқсанға қосымша

 

«Үлбі металлургия зауыты» АҚ тобының ҚЕХС-ға сәйкес әзірленген

2008 жылға қатысты негізгі  кәсіпорын

БУХГАЛТЕРЛІК БАЛАНСЫ

АКТИВТЕР	Жолдар коды	Есептік кезең ішіндегі
І.ҚЫСҚАМЕЗІМДІ АКТИВТЕР:
Ақшалай қаражаттар	010	22 573 424
Қысқамерзімді қаржылық инвестициялар	011	2 869 086
Қысқамерзімді дебиторлық берешек	012	1 045 665
Қорлар	013	3 265 760
Топ ішіндегі қорлар	014	10 222 410
Ағымдағы салықтық активтер	015	4 738 283
Өзге түрдег қысқамерзімді  активтер	016	4 602 532
Қысқамерзімді активтердің  жиыны	100	49 317 160
ІІ. ҰЗАҚМЕРЗІМДІ АКТИВТЕР
Ұзақмерзімді дебиторлық берешек	020	99 920
Үлестік қатысу әдісімен есепке алынып отыратын инвестициялар	021	3 656 562
Негізгі құралдар	022
Материалдық емес активтер	023
Өзге түрдегі ұзақмерзімді активтер	024	209 435 532
Ұзақмерзімді активтердің  жиыны	200	225 494 585
Баланс (100-жол + 200-жол)		274 811 745
МІНДЕТТЕМЕЛЕР МЕН КАПИТАЛ
ІІІ. ҚЫСҚАМЕЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР	030
Қысқамерзімді қаржылық міндеттемелер	031	2 449 276
Салықтар бойынша міндеттемелер	032	1 205 903
Топ ішіндегі бойынша  міндеттемелер	033	256 148
Қысқамерзімді несиегерлік  берешек	034	7 673 838
Қысқамерзімді бағалау міндеттемелері	035	1 667 194
Өзге түрдегі қысқамерзімді  міндеттемелер	036	13 999 116
Қысқамерзімді міндеттемелердің жиыны	300	27 251 475
ІV.ҰЗАҚМЕРЗІМДІ МІНДЕТТЕМЕЛЕР
Ұзақмерзімді қаржылық міндеттемелер	040	48 984 283
Ұзақмерзімді несиегерлік берешек	041	427 728
Ұзақмерзімді баға беру міндеттемелері	042	14 477 507
Ұзақ мерзімді міндеттемелердің жиыны	400	63 889 518
V. КАПИТАЛ
Капитал	050	32 916 055
Резервтер	051	75 560 190
Үлестірілмеген пайда	052	75 194 507
Азшылықтың үлесі	053
КАПИТАЛДЫҢ ЖИЫНЫ	500	183 670 752
Баланс (300-жол + 400-жол + 500-жол)		274 811 745