Туристтік қызмет көрсетулер

 

Жоспары:

І. Кіріспе бөлім

1. Туристік қызмет көрсетулер

2. Қазақстан Республикасындағы туристік нарық бағыттары

II. Негізгі бөлім

1. Турбизнес кәсіпорындарында бухгалтерлік есепті ұйымдастыру

2. Шығын құрамы

3. туристік азық-түліктердің өзіндік құндарын калькуляциялау

4. туристік азық-түліктерді өткізуден түскен табыстар мен шығындар есебі

III. Қорытынды бөлім

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

     Тақырыптың  өзектілігі. Елбасының жыл сайынғы жолдаулары әдеттегідей жетістіктерімізді саралап, келешегімізді бағдарлауға, ең бастысы – баршамызға ортақ ұлы мақсатқа жетудің дұрыс жолын бірлесе айқындауымызға бағытталып келеді.

Осыған орай, әлемнің бәсекеге қабілетті 50 елінің қатарынан нық орын алу мен 30 корпоративтік  көшбасшыларын қалыптастыру негізінде  елді индустрияландыру міндеттері елдің басты стратегиялық мақсаты болып қала бермек.

Қазақстан 2008 жылды  жаңа экономикалық жетістіктермен, жаңарған саяси құрылымымен қарсы алды. Осы жылға арналған мемлекет басшысының жолдауы Қазақстан халқының әл-ауқатын  арттыруға бағытталады және бұл елдің мемлекеттік саясатының басты мақсаты болып табылады. Бұл жолдауда ел халқының әлеуметтік жағдайын көтеру туралы шаралар қарастырылды және соған сәйкес міндеттер құрылды. Өмір сапасы стандарттары адам капиталы мен Қазақстанның әлеуметтік модернизациялануын дамытудағы тиімді нарықтық құралы ретінде болуы тиіс.

 Туризм индустриясы  -  әлемдік шаруашылықтың  ең  тез дамушы саласы, ол әлемдік  ЖҰӨ-нің алтыдан бір бөлігін  құрайды. Бұл бизнес кәсіпкерлерді  көптеген себептермен қызықтырады: бастапқы үлкен емес инвестициялар, туристік қызметке сұраныстың өсуі, өтімділіктің жоғары деңгейі және шығындардың аз уақытта жабылуы.

Әлемдік туристік нарықтың дәстүрлі аудандары өзінің рекреациялық сыйымдылығының шегіне іс жүзінде жеткендіктен, туризмнің өсуі туристер баратын жаңа аумақтар есебіне басым дамитын болады. Осыған байланысты Қазақстанның әлемдік туристік нарықта өзінің лайықты орнын табуға бірегей мүмкіндігі бар.

Дүниежүзілік  туристік ұйым (ДТҰ) сарапшыларының берген бағасына қарағанда, белсенді бет-бейнені айқындау саясатын жүргізу –  жылына орта есеппен 2,5 пайызға келу туризмін көбейтуге мүмкіндік береді. Бұл халықты жұмыспен қамтуға, бюджетті толтыруға, шағын бизнесті дамытуға және туристік инфрақұрылымды құруға игі ықпал жасайды. Осындай үрдісті басшылыққа алып, көптеген мемлекеттер, оның ішінде жоғары дамыған туристік индустриясы бар, сондай-ақ ТМД-ға қатысушы елдердің бір қатары бет-бейне қалыптастыру саясатын жүргізуге қарқынмен кірісті.

ДТҰ, Туризм жөніндегі  мамандырылған халықаралық ұйымдардың зерттеулерінің талдауына, сондай-ақ мемлекеттердің туризмді дамыту саясатына сәйкес, туризм мемлекттің әлеуметтік, мәдени және экономикалық өміріне тікелей ықпал ететін қызмет түрінде түсіндіріледі.

Туризм жалпы  алғанда, мемлекеттің экономикасына үш оң нәтиже береді:

Туристік  қызмет көрсетулер және олардың мәні

     Қазіргі  жағдайда туризмнің дамуы қарқын  алып келеді. Ол туристік қызмет  көрсету нарығын қалыптастырып,  туристік бизнесті жолға қойды.

    Қазіргі таңда Қазақстан Республикасында туристік нарық мына бағыттарда бөлінеді:

• келу туризмі- Қазақстанға келген шетелдіктерге қызмет көрсетуге

бағытталған;

• кету туризмі- Қазақстан Республикасы азаматтарының алыс-жақын

шетелдерге  сапарын ұйымдастыру;

• шоп-туризмі- «желқайықтармен» («челноктармен») қызмет ету;
• ішкі туризм- мемлекеттің әлеуметтік мұқтаждықтарға бөлетін

қаражатынан демеу  көрсетілетін саяхат;

• өздігінен (самодеятельный)- туристердің өз беттерінше ұйымдастыратын

жылжудың белсенді тәсілдерін пайдаланатын сапары.

  Бұған қоса, туристік бизнестің өзінің ерекше терминологиясы бар:

• турист- уақытша 24 сағаттан 6 айға дейін қатар келетін немесе бір түнеп

қана қайтатын, денсаулығын түзеуге, ел көріп, жер  тануға, кәсіби іссапармен, спорттық, діни немесе ешқандай мақсатсыз, бірақ ақысы  төленгендіктен елге келетін азамат;

• туристтік ресурстар- табиғат, тарихи орындар, туристерге көрсетуге

арналған әлеуметтік-мәдени объектілер, сондай-ақ туристердің рухани қажетін өтейтін, олардың күш-жігерін молайтуға ықпал ететін басқа объектілер;

• туристік индустрия-қонақүйлер мен басқа да орналастыру құралдарының,

көлік құралдарының, қоғамдық тамақтандыру объектілерінің, ойын-сауық құралдары мен объектілерінің, танымдық, іскер, емдеу, спорт және басқа тағайындаудағы объектілердің және туроператорлық пен турагенттік қызметті жүзеге асыратын субъектілердің, сондай-ақ экскурсиялық қызмет көрсету мен жолбасшы-аудармашылардың қызмет көрсету субъектілерінің жиынтығы;

• тур- туристерді орналастыру, жүктерін тасу, тамақтандыру бойынша

қызмет көрсетудің, экскурсиялық қызмет көрсетудің, сондай-ақ жолбасшы-аудармашылардың қызмет көрсетуі мен сапардың мақсатына қарай болатын басқа да қызмет көрсетудің кешені;

• туристік азық-түлік- туристерге өткізуге арналған турға құқық;
• туристік азық-түліктің жылжуы- туристік азық-түлікті өткізуге

бағытталған шаралар  кешені (жарнама, мамандандырылған көрмелерге, жәрмеңкелерге қатысу, туристік жобаларды  сату, каталог, буклет шығару және т.б. бойынша туристік ақпарат орталығын  ұйымдастыру);

• туроператорлық қызмет- заңды тұлғаның немесе жеке кәсіпкердің

(туроператордың) лицензиясының негізінде жүзеге асырылатын туристік азық-түлікті қалыптастыру, жылжыту және өткізу қызметі;

• турагенттік қызмет- заңды тұлғаның немесе жеке кәсіпкердің

(турагенттің)  лицензиясының негізінде жүзеге  асырылатын туристік азық-түлікті жылжыту және өткізу қызметі;

• туристік жолдама- туристік азық-түлікті тапсыру фактісін растайтын

құжат;

• туристік кепілхат (ваучер)- тур құрамына кіретін қызмет көрсетуге

туристің құқын  белгілейтін және оны көрсету  фактісін растайтын құжат;

• туристік кәсіпорын- туристік азық-түлікті өндіру және өткізу бойынша бір

немесе бірнеше  қызметті орындайтын заңды тұлға, ерекшеленген шаруашылық бірлігі.

Турбизнес кәсіпорындарында бухгалтерлік есепті ұйымдастыру

    

     «Қазақстан  Республикасында туристік қызмет туралы» заң бойынша (15-бап) Қазақстан Республикасында туристердің құқығы мен мүддесін қорғау мақсатында туроператорлық, турагенттік, экскурсиялық қызметтер, туризмнің нұсқаушылық қызмет көрсетулері лицензияланады. Лицензиялау Қазақстан Республикасы Үкіметінің 14.09.2001ж. №1213 «Туристік қызметті лицензиялау тәртібі» қаулысында сәйкес жүзеге асырылады. Лицензия туралы, туроператорлар және турагенттер туралы деректер туристік саладағы мемлекеттік тізілімге енгізіледі. Қазақстан Республикасы Туризм және спорт агенттігі төрағасының 09.01.2002ж. №06-2-2-/3 бұйрығымен лицензияны алу үшін туристік қызметтерді лицензиялау құжаттарының формалары бекітілген.

     Туроператорлар  мен турагенттер лицензияны алу  үшін азаматтық-құқық сақтандыру келісімшартын бекітіп, он мың бір айлық есептік көрсеткішінен кем емес сақтандыру сомасын әкелуі керек.

     Туристік  бизнестегі субъектілердің қалыптасқан  шаруашылық жүргізу жағдайында  бухгалтерлік есеп жүйесін нақты  ұйымдастыруы керек, қаржылық  есеп берулерді пайдаланушыға  уақтылы және шынайы жасап ұсынуы қажет, активтер мен тапсырмалардың жағдайы туралы мәліметтерді уақтылы алу.

     Туризм- Қазақстан Республикасы азаматының уақытша кетуі (саяхаты), шетелдік азаматтардың және тұрақты мекен-жайы мен азаматтығы жоқ тұлғалардың емделу, танымдық, кәсіби-іскерлік және т.б. сапарлары.

Туристік бизнестегі бухгалтерлік есептің жүргізу тәртібі  ҚР Конституциясында, ҚР Азаматтық  кодексінде, 2001-ші жылдың 13-ші маусымындағы №211-II «Қазақстан Республикасында туристік қызметтер туралы» Қазақстан Республикасы Заңында реттемеленген. Қаржылық есеп берудің жалпы қабылданған Халықаралық стандартына сәйкес принциптердің екі тобы бөлініп көрсетіледі:

• негізгі принциптер (есептеу және үздіксіз қызмет);
• ақпараттардың сапалы сипаттамалары (түсініктілігі, орындылығы,

   сенімділігі  және салыстырылуы).

     Бұған  қоса олар ҚЕХС 1 «Қаржылық есеп  берулерді табыс ету» реттемеленіп, «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық  есеп берулер туралы» Заңда  белгіленген принциптерге және  бухгалтерлік есеп стандарттарына  сәйкес субъектілер әзірлеп, пайдаланатын кәсіпорындарындағы  «Есепті саясатқа» қабылданады.

     Есептік  саясатта мыналар қарастырылуы  керек: туристік бизнестегі олрадың  есептік ерекшеліктері; шоттардың  жұмыс жоспары; шаруашылық операцияларын  ресімдеуге қолданылатын бастапқы құжаттардың формалары; түгендеуді жүргізу тәртібі және тауарлы-материалдық қорларды, мүлікті және тапсырмаларды бағалау әдістері; құжат айналымы тәртібі, есептік ақпараттарды өңдеу технологиясы және бухгалтерлік есепті ұйымдастыруға аса қажетті басқа шешімдер.

     Есептік  саясатты субъект басшысы бекітеді. Қазақстан Республикасы «Бухгалтерлік  есеп пен есеп берулер туралы»  заңының 7-бабына сәйкес басшысы есептік жүйені жасауды және бухгалтерлік есепті ұйымдастыруды қамтамасыз етеді. Басшы есептік жұмыстың мөлшеріне қарай бухгалтерлік қызметті бас бухгалтер басқаратын құрылымдық бөлімшелерге құрылтайшы болып, бас бухгалтер қызмет штатын ашады, алғашқы келісімшартпен мамандандырылған бухгалтерлік фирмаға бухгалтерлік есепті жүргізуді тапсырады немесе маман бухгалтерге бухгалтерлік есепті жүргізуге береді.

     Бас  бухгалтер (бухгалтер) субъектінің жалпы бухгалтерлік есеп стандарттарын, қаржылық есеп берудің формаларын сақтайды.

     Қазақстан  Республикасында бухгалтерлік есептің  жалпы әдістемелік басшылығын Бухгалтерлік есептің әдістемелік департаменті және ҚР Қаржы министрлігі аудитта жүзеге асырылады.

 

 

Шығын құрамы және туристік азық-түліктердің өзіндік құндарын калькуляциялау

     Туристік  азық-түліктердің өзіндік құнына қосылатын шығын құрамы ҚЕХС №2 «Тауарлы-материалдық қор есебі» және оған әдістемелік ұсыныспен реттемеленеді. Осы құжаттарға сәйкес туристік азық-түліктердің құны табиғи ресурстар, шикізат, материалдар, отын, энергия, негізгі құрал, еңбек ресурстары, сондай-ақ басқа шығындардың өндірістік процесінде пайдалану бағаларының құнын білдіреді.

     Туристік  азық-түліктердің өндірістік өзіндік құнына тікелей және жанамаға бөлінген шығындар қосылады.

     Тікелей шығындар- бұл туристік азық-түліктердің өзіндік құнына тікелей қосылуы мүмкін шығындар (туристік азық-түліктердің өндіру және өткізумен байланысты қызметкерлердің еңбекақысы, аударым және әдеттегінше шығын элементтерінің қимасында (в разрезе)) ескеріледі.

     Жанама шығындар- бұл туристік азық-түліктердің өзіндік құнына оның бөлінуі бойынша қосылатын шығындар (халықаралық телефонмен сөйлесу шығындары, Интернетке кіргізудің қызмет көрсету төлемі, жарнамалық (каталогтар) және сувенирлік өнімдерді дайындау, жалдық ақы). Өндірістегі процестегі қызметтік рөлі бойынша айрықшаланатын олар кешенді баптарды (бірнеше экономикалық элементтерді қосып) қалыптастырады.

     Туристтік  азық-түліктерді өндіру шығындарын топтастыру экономикалық мазмұнына және ҚЕХС 2 «Тауарлы-материалдық қор есебі» мен оған әдістемелік ұсынысқа сәйкес жүзеге асырылады:

   а) экономикалық элементтермен:

• материалдық шығындар;
• еңбекақы шығындары;
• аударым;
• құралдардың тозуы;
• басқадай шығындар,

ә) шығын баптары бойынша:

• материалдар;
• еңбекақы;
• аударым;
• үстеме шығындар.

     Туристік  азық-түліктерді өндірудің шығын есебіне 8110«Негізгі өндіріс»,  8310«Қосалқы өндіріс» калькуляциялық шоттар, 84110«Үстеме шығындар» жинау-бөлу шоты және «Алдағы кезең шығындары» 1610 бөлімше шоты пайдаланылады. Дебет бойынша бұл шоттармен бір элементті шоттарға алдын ала жиналған шығындар ескеріледі, ал кредит бойынша есептен шығарылады. 8110,8310,8410 шоттардың сальдосы жоқ және айдың бітуі бойынща бұл шоттарға дебет бойынша жиналған шығындар шығындар «Өткізілген өнімдердің (жұмыс, қызмет) өзіндік құны» 7010 шот дебетінде есептен шығарылады.