Суды қорғау шаралары

  Сапасының өзгеру деңгейіне қарай жер асты сулары былайша бөлінеді: 1) аздап ластанған – су сапасының көрсеткіштері табиғи мәннен артық, бірақ пайдаланудың нақтылы түрлері үшін шектелген рауалы шоғырланудан төмен; 2)өте ластанған су сапасының көрсеткіштері шектелген рауалы шоғырланудан әлдеқайда артық және ластану кезіндегі ерітінді құрамының көрсеткіштеріне жуық.

    Ластанған сулар Қазақстанның кейбір өндірісі дамыған Риддер, Теміртау, Шымкент, Тараз, Ақтөбе сияқты ірі қалаларда және мұнай өндіретін Каспий жағалауында кездеседі.

   Суды қорғау- адамзаттың жер бетіндегі табиғи су қорларының жай-күйін жақсартуға, қалпына келтіруге және оларды сақтауға бағытталған әрекеті. Адамдардың кәсіптік әрекетінің және тұрмысқа пайдаланылуының тікелей немесе жанама әсерінен судың құрамының және қасиеттерінің өзгеріске ұшырауын, яғни су көзінің бір бөлігінің немесе түгелімен пайдаланудың кез келген бір түріне жарамсыз болып калуын судың ластануы деп атайды. Әдетте, су көзіне оның сапасын өзгеріске ұшыратпайтын, суда ерімейтін бөгде заттардың (ағаш жаңқалары, күл-қоқыс, металл сынықтары, құрылыс қалдықтары және басқа заттар) түсіп жиналуын коқыстану дейді. Суды қорғау аймақтары мен белдеулері — өзендердің, көлдердің, теңіздер мен су қоймаларының жағалауы бойымен, бұлақтардың, мұздықтардың, батпақтардың айласында, сондай-ақ каналдарды және басқа да су шаруашылық құрылыстарын бойлай ерекше пайдаланудың шарттары бар аймақтар мен белдеулер.

   Суды қорғау жөніндегі міндеттер – Қазақстан Республикасының аумағында қызметі судың жай-күйіне әсер ететін барлық заңды ұйымдар мен азаматтардың суды ластанудан, былғану мен сарқылудан қорғауды, сондай-ақ судың жай-күйі мен режімін жақсартуды қамтамасыз ететін технологиялық, агротехникалық, гидротехникалық, санитариялық және басқа да міндетті шараларды жүргізуі.

  Суды қорғаудың міндеттері — барлық судың табиғат жүйелерінің экологиялық тұрақтылығын бұзуы, халықтың денсаулығына зиян келтіруі, сондай-ақ балық қорларының азаюына, судың физикалық, химиялық, биологиялық қасиеттерінің өзгеруі, олардың табиғи толығу, тазару қабілетінің төмендеуі, судың гидрологиялық және гидрогеологиялық режимінің бұзылуы салдарынан сумен жабдықтау жағдайларының нашарлауына және басқа қолайсыз құбылыстарға әкеліп соқтыруы мүмкін ластанудан, былғанудан қорғалуға тиістілігі. Суды қорғау судың ластануын, былғануын және сарқылуын болдырмауға бағытталған ұйымдық, экономикалық, құқылық және басқа шаралар жүйесін қамтиды.

Қорытынды

     Ресурстардың ішінде судың орны ерекше. Су ластану нәтижесінде уақытша сарқылады, бірақ сандық жағынан сарқылмайтын ресурс. Жердің су қорының түрлері арасында таралуы әр түрлі болуы мүмкін.

    Дүние жүзінің ¾ бөлігін су алып жатыр. Су – бағa жетпес табиғат байлығы. Жер жүзіндегі барлық тіршілік суға байланысты. Сусыз тіршілік болуы мүмкін емес. Ол зат алмсу процесі – барлық органикалық өмірдің негізі екені белгілі. Су – адам және жануарлар денесінде міндетті түрде кездесетін құрамдас бөлігі. Кейбір жануарлар (балықтар, дельфиндер, киттер, құндыздар, т.б) тек қана суда өмір сүреді.

     Су және басқа табиғат  ресурстарын қорғауға бағытталған  бірқатар қарарлар мен қаулылар да баршылық. Солардың ішінде соңғы жылдары жарық көрген Каспий теңізін, Еділ мен Жайық өзендерін, Балтық пен Қара теңізді, Байкал көлін қорғау жөніндегі қаулылардың маңызы ерекше.

     Қорыта айтқанда, су - өмірдің нәрі, ол - өмірдің өзі, сондықтан да оны аялау, оны көзіміздің қарашығындай сақтау – бәріміздің табиғат алдындағы азаматтық борышымыз. Су байлықтарын сақтау – бүкілхалықаралық іс екенін ұмытпауымыз керек. Су бірінші қажеттілік және біздің байлығымыз. Халық даналығы: «Су ішетін құдығына түкірме, кейін одан су ішерсің» - дейді. Су байлығынан адам баласына келетін пайда көп, оларды тиімді пайдалану, сақтай білу баршамыздың абыройлы борышымыз!

 Пайдаланылған әдебиеттер

1)     Г.С.Оспанова  «Экология», 2009ж

2)   Ә.Бейсенова, Ж.Шілдебаев, «Экология және табиғатты тиімді пайдалану»,  « Ғылым»,  2004ж

3)   Ф.Иштаева, Л.Костарева, Ш.Набидоллина, «Экология» оқу құралы, Астана-2011

4)    google.kz

5)   Баешов Ә.Б. “Экология және таза су проблемалары” 2003 ж.

6)  Дәрібаев Ж.Е., Баешов Ә.Б., Сермаңызов С.С. “Экология”,   “Астана”, “Дәнекер”. 2005 ж.

7)    Шілдебаев.Ж.             “Қызықты       экология”. 
8)   Бушман Л.Н. “Шөлімізді қандыра аламыз ба?” 2002 ж.