Дене беткейінде ірі тамырлар проекциясын,тамырларды тыңдау және басып көру орындарын анықтау

 «Астана медицина университеті»АҚ 
Адам анатомиясы кафедрасы 

 

       Тақырыбы:  Дене беткейінде ірі тамырлар          проекциясын,тамырларды тыңдау және басып көру  орындарын анықтау.

 

 

                                                   Орындаған:Есеналиева Ұ.

                                                                                   Топ:306

                                                                     Қабылдаған:Назым Жамбылқызы

                                                    

 

                                                        Астана 2015

Жоспар:

 

I.Кіріспе 

• Жүрек және оның құрылысы

II.Негізгі бөлім

•       1. Жүрек қабырғаларының кеуде    қабырғасына проекциялануы
•       2. Жүректің ірі қан тамырларының кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциясы
•       3. Дене бетінде қан тамырларын тыңдау нүктелері
•       4. Дене бетінде қан тамырларын басу нүктелері

III. Қорытынды

 

 

 

 

Жүрек - өзіне құятын  вена сабауларынан қанды жинап, және оны артерия жүйесі арқылы  айдайтын бұлшықетті-қуыс мүше. Жүрек  қуысы  4  камераға бөлінеді: 2 жүрекше, 2 қарынша. Сол жақ жүрекше мен  сол жақ қарынша өзіндегі қанның  қасиетіне қарай сол жақ немесе  артериялық жүректі құрайды; оң  жақ жүрекше мен оң жақ қарынша  оң жақ  немесе веналық жүректі  құрайды. 
     Эмбрионда жүректің дамуы ұрықтық дамудың үшінші аптасында мезодерманың  бір бөлігі спланхнотомның висцеральді жапрақшасынан басталады.  
  

     Жүрек кеуде аралығында ассиметриялы орналасқан. Оның көп бөлігі ортаңғы сызықтан солға қарай жайғасқан, оң жағында тек оң жақ жүрекше, қуыс веналар қалады. Жүректің ұзын білігі жоғарыдан төмен, оңнан солға, артынан алға қарай қиғаш орналасып, бүкіл дене білігімен шамамен 40* бұрыш түзеді. Сондықтан жүректің оң жақ веналық бөлімі алға таман, сол жақ артериялды бөлімі артқа таман бұрыла орналасқан сияқты. Жүрек қабымен бірге өзінің алдыңғы бетінің көп бөлігінде өкпемен жабылып тұрады, өкпенің алғы жиектері екі өепеқаптың сәйкесті бөліктерімен бірге жүректің алдынан өтіп, оның алдыңғы бетінің жүрекқап арқылы төске және V-VI қабырғалардың шеміршектеріне жанасатын жерінен басқасын алдыңғы кеуде қабырғасынан бөліп тұрады.

Жүрек қабырғаларың  кеуде қабырғасына проекциялануы: жүрек ұшының соғуы linea mammillaris sinistra – дан 1см ішке қарай, бесінші сол жақ қабырғааралықта сезіліп тұрады. Жүрек проекциясының жоғарғы шекарасы үшінші қабырға шеміршектерінің жоғарғы жиегі деңгейімен өтеді. Жүректің оң жақ шекарасы төстің оң жақ жиегінен 2-3см оңға қарай, III қабырғадан V қабырғаға дейін өтеді; төменгі шекарасы көлденең  V оң жақ қабырға шеміршегінен жүректің ұшына қарай, сол жақ шекарасы V қабырға шеміршегінен жүрек ұшына дейін өтеді.

Қолқаның жоғарылаған  бөлігі (pars ascendens aortae) кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына сол жақта III қабырғааралықтан оң жақта II қабырғаның төске бекитін жеріне дейін  проекцияланады.

Қолқа доғасы (arcus aortae) кеуде клеткасының алдыңға қабырғасына төс аймағында I қабырға шеміршегі деңгейінде және I қабырғааралығында проекцияланады. Қолқа доғасының жоғарғы нүктесі төс тұтқасының ортасына сәйкес келеді.

 

 

Жүректің ірі қан  тамырларының кеуде клеткасының  алдыңғы қабырғасына проекциясы.

Өкпе сабауы (truncus pulmonalis). Өкпе сабауы басының  кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы сол жақ III қабырға шеміршегінің төске бекитін жерінде. Өкпе сабауының оң және сол  өкпе артериялық тармақтарға бөлінуі сол жақ III қабырға шеміршегінің жоғарғы бөліміне немесе төртінші кеуде омыртқасы деңгейіне сәйкес келеді.

Артериалды өзек (ductus arteriosus) немесе Баталлов өзегінің кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы алты айға дейінгі балаларда сол жақ II қабырға шеміршегінің төске бекитін жерінде, алты айдан жоғары балаларда төстің сол жағында II қабырғааралықта.

Жоғарғы қуыс венаның (v.cava superior) кеуде клеткасының алдыңғы қабырғасына проекциялануы төстің оң жағында II және III қабырға шеміршегі деңгейінде.  

1-arcus aortae; 2-pars descendens aortae; 3-truncus pulmonalis; 4-auricula sinistra; 5-ventriculus sinister; 6-ventriculus dexter; 7-atrium dextrum; 8-pars ascendens aortae.

 

Жүрек камераларының  және ірі қан тамырларының  проекциясы

Жүрек қақпақтарының  кеуде сарайының алдыңғы бетіне  проекциялары төмендегідей:

0. Қос жармалы қақпақтың проекциясы сол жақтағы III қабырғаның төске бекіген жеріне сәйкес келеді.
1. Қолқа қақпақтарының проекциясы III қабырғаның төске бекіген деңгейдегі төс ортасына сәйкес келеді.
2. Үш жармалы қақпақ проекциясы сол жақтағы  III және оң жақтағы V қабырғалардың төске бекіген жерлерін қосатын сызықтың ортасына сәйкес келеді.
3. Өкпе артериясы қақпақтарының проекциясы төстің сол жақ шетінен 1-1,5 см қашықтықтағы Iiқабырға аралығына сәйкес келеді.

 

Кеуде клеткасының  алдыңғы қабырғасына жүрек тесіктерінің  жармалы және жартыайлы қақпақтарының  проекциясы 

 

1-ostium trunci pulmonales; 2-ostium atrioventriculare sinistrum;3-apex cordis;

4-ostium atrioventriculare dextrum; 5-ostium aortae .

       Жүректі тыңдау орындары

Жүрек қақпақтарының  проекция орындарының бір-біріне  өте жақын орналасатынына байланысты  бұл жерлерде әр қақпақтың  дыбысын дара тыңдау өте қиынға  түседі. Сондықтан, кеуде сарайының  алдыңғы бетінде әр қақпақтың  дыбысын жеке тыңдауға болатын  орындар бар. Бұл орындар жүрек  қақпақтарының проекциясына сәйкес  келе бермейді.

1.Қос жармалы қақпақтың  дыбыстарын жүрек ұшы соққысының  үстінен жақсы тыңдауға болады. Себебі қақапақтың маңында туатын  дыбыс сол қарыншаның тығыз  бұлшықеті арқылы жүрек ұшына  жақсы тарайды.

2. Қолқа қақпақтарын  төстің оң жақ жанында II қабырға  аралығында тыңдайды. Себебі қолқа  қақпақтарының маңында туған  дыбыс бұл жерге қан толқынымен  тарап жетеді.

3. Өкпе артериясы  қақпақтарын төстің сол жақ  жанында II қабырға аралығында сәйкес  келеді.

4. Үш жармалы қақпақты  семсерше өскіні түбінің деңгейінде  тыңдайды. Бұл орында қақпақтың  проекциясына сәйкес келеді.

Негізінен әр қақапақтың  дыбысын  көрсетілген орындарда  тыңдайды. Әйткенмен кейбір жағдайларда  қақпақ дыбыстарын оның проекция  орынында да тыңдауға тура  келеді.                

Жүректі тыңдаудың  реті, нүктелері.

Жүректі тыңдаудың  реті мынадай: әуелі қос жармалы  қақпақтың дыбысын жүрек ұшы  соққысының үстінен тыңдайды (I тыңдау нүктесі), одан кейін қолқа қақпақтарының дыбысын төстің оң жақ жанында II қабырға аралығында (II тыңдау нүктесі), өкпе артериялары қақпақтарының  дыбысын төстің сол жақ жанында II  қабырға аралығында (III тыңдау нүктесі) және үш жармалы қақпақтың дыбысын

семсер өскіні түбінің  үстінде (IV тыңдау нүктесі) тыңдайды. Жүректі тыңдағанда қолданылатын бұл реттілік қақпақтардың зақымдану жиілігіне байланысты – әуелі жиірек жарақаттанаттын қақпақтарды тыңдайды. Жүректі тыңдағанда, көрсетілген 4 тыңдау нүктесінен басқа,V тыңдау нүктесі де бар. Ол Боткин-Эрб нүктесі деп аталады. Оның орны төстің сол жақ жанындағы  III қабырғааралық. Бұл нүктеде қолқа қақпақтарының кемістігінде кездесетін диастолалық шу жақсы естіледі.

Ірі қан тамырларының  басу орындарын анықтау

 

   Қан тамырларының  басу орындарын анықтау үшін  олардың шектерін білу керек. Жүрек шегін төстің екі жағынан II қабырға аралықта анықтайды. Екі  жақта да қалыпты жағдайда  тамыр будаларының шектері төс  шетінен сыртқа шықпайды. Оң жақта  тамыр будасының құрмына қолқаның  жоғарылаған бқлігі мен жоғарғы  қуыс венасы, сол жақта тамыр  будасының құрамына  қолқаның  төмендеген бөлімі мен өкпе  артериясы кіреді.

Қан- тамыр жүйесі -жүректен және онымен байланысқан көлемі әр түрлі, қан тамырлары деп аталатын түтікшелерден тұрады.

Артериялар -жүректен мүшелерге қарай шығып, оларға қан әкелетін тамырларды атаймыз.Жүректен алыстаған сайын  артериялар тармақталып ұсақтала береді.  Сондықтан жүрекке жақын тамырларды ірі тамырлар деп атаймыз.

Веналар   -артериялардан  қарама-қарсы бағытта мүшелерден жүрекке қан әкеледі. Веналар бір-бірімен қосылып ірі вена бағандарын, жүрекке құятын веналар түзеді.

    Артериялар  мен веналар әдетте қатарласа  жүреді, Ұсақ және орташа артериялармен  екі вена, ірі артериялармен бір  вена қсарлана жүреді .Бірақ теріастындағы  веналар еш уақытта артериялармен  қосарланып жүрмейді.

Ірі қан тамырлардың  проекциясы

Тамырларды тыңдау

 

    Жүрек-тамырлар  жүйесінің қызметін перифериялық  артериялар пульсінің көрсеткіштері  арқылы анықтауға болады.

Пульс- жүрек жиырылу кезіндегі оның қанға толуының өзгерісіне негізделген  артерия қабырғасының ритмді толқуы.

 

Пульсті анықтаудағы  қолайлы орындар

Қорытынды

 

• Жүрек және қан тамырлар адам ағзасының біртұтас жүйесін құрайды. Сондықтан перифериялық тамырлар жағынан патологиялық симптомдар анықталған жағдайда жүрек ақауымен байланысты екенін ескеру қажет.

 

Пайдаланған әдебиеттер:

 

• Н.А. Мухин, В.С. Моисеев “Пропедевтика внутренних болезней”
• Қ.А. Жаманқұлов “ Ішкі аурулар пропедевтикасы”
• С.В. Петров “Общая хирургия”
• А. Рақышев “ Адам анатомиясы”