Шикізаттар мен қосымша материалдардың негізгі қасиеттері

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5 Процесстің материалдық есептері

Шикізат, кұрамы және қалдық саны бойынша негізделген шығын саны әрбір  технологиялық үрдістің кезеңінде тиілетін және алынатын өнім санын анықтауымен қаралады. Жоғарыда айтылған өнеркәсіптің жұмыс істеу режимін қабылдап, шикізат қажеттілігін анықтаймыз (жылдық, сағаттық). [3]

Кесте №4  – Полуфабрикаттар мен шикізаттың қажеттілігі

Технологиялық процесстің атауы	Шығындар %	Өнімділігі, м3
		жылына	тәулігіне	ауысым	сағат
1. Өнімді сату және жіберу	0,5	339499	1305	653	82
2. Дайын өнімді тасымалдау	0,5	341197	1312	656	83
3. Күйдіру процессі	6	378729	1151	384	48
4. Кептіру процессі	9	431238	1311	437	55
5. Бұйымды қалыптау	2	439862	1692	846	106
6. Шикізаттарды дайындау	0,5	442061	1700	850	106
7. Шикізаттарды тасымалдау	0,5	444271	1709	854	107
8. Шикізаттарды карьерде  дайындау	0,5	446492	1717	859	107

 

Төртбұрышты ПП-3 плиткасы

1) 337810*1.005=339499

339499/260=1305

1305/2=653

653/8=82 …

3) күйдіру: 341197*1,06*1,05=378729  шөгу= 5%=1.05%

378729/329=1151

1151/3=384

384/8=48

4) кептіру: 378729*1.09*1.05=431238  шөгу= 5%=1.05%

431238/329=1311

1311/3=437

437/8=55

5) қалыптау: 431238*1,02=439862

439862/260=1692

1692/2=846

846/8=106 …

6 Аппарат есебі (барабанды кептіргіш есебі)

Кептіру дегеніміз - материалдан ылғалды жою. Кептіру кезінде бұйымдардың көлемі азайып, беріктігі артылады. Кептіру кезінде қалыпталған массадан 65-70 % дейін су жойылады. Кептіру процессінің мақсаты – қалыпталынған бұйымның беріктігі артып, күйдіру процессіне дайындау. Шикізат материалдарын шашыратушы кептіргіштерде, кептіргіш барабандарда кептіруге болады.

       Барабанды кептіргіш – кептіргіштер арасынан ең кең тараған түрі болып табылады. Ең алғашқыда мұндай кептіргіштер құбыр арқылы  ыстық газ түтіні жүретін айналмалы құбыр түрінде болды. Барабанды кептіргіштерді сусымалы және азсусымалы бұйымдарды кептіру үшін қолданылады. [9]

1-сурет. Барабанды кептіргіш

 

 

2-сурет. Барабанды кептіргіштің схемалық кескіндері

 

      Барабанды кептіргіштердің конструкциясына байланысты әр түрлі түрі бар. Кептіргіш бір ғана құбыр түрінде болуы мүмкін, сонымен қатар бір-бірімен жалғасқан әр түрлі диаметрдегі бірнеше құбырлар түрінде болуы мүмкін. Бұйым кептіргіштің ішінде ішкі саптама арқылы түзу біркелкі жайылады. Саптаманың конструкциясы дәндердің өлшеміне және кептірілетін бұйымның қасиетіне байланысты болады. Көп жағдайда барабанды кептіргіштерде бұйым және кептіргіш агент түзу тоқ бағытымен кептіріледі. Барабанда газдардың жүру жылдамдығы 2-3 м/сек.

Кептіргіштің артықшылықары:

• Бұйымның  біркелкі кептірілуі және интенсивтілігі
• Қарапайым және жабдықтың компактілігі
• Жоғары өнімділік
• Ылғалдылығы бойынша барабанның жоғары қуаттылығы, 100кг/м3
• Экономды

Кемшілігі:

• Конструкциясы үлкен және көп ауданды қажет етеді.

Барабанды кептіргіштің жұмыс істеу принципі

          Шикі бұйым бункерден қоректендіргіш арқылы кептіргіштің айналмалы барабанына барады. Бұйыммен қатар жабдыққа кептіргіш агентта беріледі. Ол смесительді камерада араласатын отын газынан және ауадан тұрады. Смесительді камераға және пештің оттығына ауа вентилятор арқылы жүргізіледі. Құрғақ шикізат барабанның келесі жағынан шығады және тасымалдайтын жабдыққа түседі. Қолданылған кептіргіш агентін атмосфераға шығармас бұрын, оны циклонда тазалайды. Кейбір жағдайларда қосымша тазалауды сулы шаңсорғыштарда өткізеді. Кептіргіш камералар арқылы кептіру агенті вентилятор арқылы жүзеге асады. Барабан тісті беріліс көмегімен электроқозғалтқыш арқылы айналады. [9]

              

3- сурет. Барабанды кептіргіштің  принципиальді схемасы

1-барабан; 2-қоректендіргіш; 3-барабанды кептіргіш; 4-пештің оттығы; 5-смесительді камера; 6-7-11-вентиляторлар; 8-бункер; 9-транспортер; 10-циклон; 12-тісті  беріліс.

 

Барабанды кептіргіштің есебі

1) Ылғалдылықты анықтаймыз, W, кг/с

 

                                          

 

мұндағы, G1- кептіргіштің өнімділігі, кг/с

                  w1- материалдың бастапқы ылғалдылығы

                  w2- материалдың соңғы ылғалдылығы

                                          

2) Құрғақ материал санын анықтаймыз, кг/с

 

G2=G1-W1 W2

G2=15000-1704,55 =13295,45

 

3) Кептірілгенге дейінгі ылғал  материалдың ылғалдылығын анықтаймыз

4) Кептірілген материалдың ішіндегі ылғалды анықтаймыз

5) Қалдықты  ылғалды анықтаймыз, кг/с

 

W=Wвл.н-Wвл.к к

W=1800 – 34,09 = 1834,09

 

6) Абсолютті құрғақ материалдың  материалдық балансын құрамыз

 

Gc=G1(1-w1)=G2(1-w2) )

Gc=15000(1-0,12)= 13295,45 (1-0,02)

Gc=13200=13029,54

 

7) Барабанның көлемін анықтаймыз, м3

мұндағы, m0- ылғалдылық бойынша барабанның қуаттылығы

8) Барабанның диаметрін анықтаймыз, м

9) Барабанның көлденең кескінін анықтаймыз, м2

                                                         

10) Барабанның ұзындығын анықтаймыз, м

11) Материалдың барабанда кептірілу  уақыты мына формула бойынша  анықтаймыз

 

 

мұндағы, ß- барабанның толу коэффициенті, ß = 0,15%

                  ρ –тығыздығы, ρ=2600 кг/м3

 

 

7 Жабдықтарды қабылдау және олардың спецификациясын құрастыру

Кесте №5 - Еден плиткаларын өндіруге қажетті құрылғылардың

спецификациясы

 

Жабдық атауы	Жабдық маркасы	саны	Өлшемі,	Жабдық массасы		Қуаттылығы
				бір	жал	бір	жалп
Шарлы диірмен	СМ-432	1	5,121,4 1,43	4	4	20	20
Тісті ұнтақтағыш		1	5,64	2,8	2,8	14,3	14,3
Ленталық транспортер	1л80ук	4	ширина ленты 0,6	-	-	75	325
Жәшікті	53337	3	1,3	0,45	0,45	0,55	1,65
Бегунды смеситель	СМ-460	1	-	0,6	0,6	4,8	4,8
Пролелді араластырғыш	СМ-242	1	1,5	0,19	0,19	1	1
Конвейерлі-ағымды линия	471	2	34,3	38	76	14,5	29
Конвейерлі кептіргіш	СМК-121	2	14,9	29	58	19,8	39,6
Саңылаулы пеш	СМК-121	2	42	52	104	28,4	56,8
Сұрыптаушы машина	471	2	7,67	14	28	24,5	49
Электро-погрузчик	ЭП-103	2	2,2	2,4	4,8	5,2	10,4

 

 

8 Процессті бақылау  және автоматтандыру

Шикізат қоспасын дайындау процесстерін автоматтандыру

УВМ қолдану өндірістің барлық технологиялық схемаларын пайдаланып, шикізат қоспасын дайындау процессін автоматтандыруға мүмкіндік береді. Шикізат қоспасын дайындаудың ең жетілген түрі төмендегі операцияларды қарастыратын ағымды технология болып табылады: шикізаттарды диірменге өлшеп беру, шикізат қоспасын ұнтақтау, қабылдағыш бункерде жинау және қоспаны гомогенизациялау. [5]

Дозатормен өлшенетін шикізаттар құрамының құрамын реттеудің қиындығы олардың химиялық құрамы туралы тура ақпарат болмауына байланысты. Бұл қиындықтар шикізат диірменнен шыққаннан кейін орналасқан қоспаның сипаттамасын бақылайтын тез жұмыс істейтін рентгенді химиялық құрамды талдағышпен және шығын өлшегіштермен жойылады. Осы ақпаратты УВМ пайдаланып, қабылдағыш бункерге берілген реттелетін мөлшердің химиялық сипаттамасының нормадан ауытқуын болжап отырады. Құрамдарды өлшеуді көрсетілген ауытқуларды толық толықтыру жағдайына байланысты есептейді, оны әр түрлі технологиялық операцияларды шектеу арқылы іске асыруға болады.

       Қабылдағыш  бункерді толтыру процессінде  диірменнен қоспаның шыққаннан  кейін сипаттамасының ақпаратын  талдай отырып, УВМ араластырылатын  шикізаттың химиялық құрамын  тексеріп, оны дозаторда басқару  әсерін реттеу үшін қолданады.

      Соңғы кездері  шикізат қоспасын дайындау процесстерін  басқару үшін басқару  есептегіш  машиналар қолдануда. Олар негізінен  екі режим үшін қолданылады: ақпараттар  жинау мен есептелген басқару  әсерін іске асыруды оператор  жүргізгенде «кеңесші» режимінде  және барлық функцияларды УВМ  басқарғанда, цифрлы басқару режимінде.

        Басқарудың  алгоритмдік қамтамасыздандыру  режиміне: аналогтық және дискреттік  өзгерткіштерді сұрау бағдарламасы; жүйенің жұмыс қабілеттілігін  өзгерткіштердің көрсеткіштерін  технологиялық нормалармен салыстыру  арқылы тексеретін жағдайларда  талдау және авариялық жағдайда  ол туралы операторға хабарлау  бағдарламалары; болжау, өзін дайындау  және оптимизациялық блогтарын  қосатын басқару әсерлерін есептеу  бағдарламалары; дозаторлардың атқару  механизмдерін тиісті сигналдар  беруді қамтамасыз ететін есептелген  басқаруды іске асыру бағдарламалары  кіреді.

       ВИАСМ  шикізаттар қоспасын дайындаудың  порциялық және жартылай ағымдық  тізбектері үшін өлшеуді есептеудің  типтік алгоритмін және араластырудың  ағымдық технологиялық тізбегі  үшін құрамның қатынасын есептейтін  базалық алгоритм ашқан. Алгоритмдер автономдық бағдарламалар түрінде жасалған, ол технологиялық тізбектердің әр түрін қамтиды. Ағымдық технологиялық тізбектерде шикізат қоспасын дайындауды басқарудың типтік және базалық алгоритмдерін құру АСУТП енгізуге қиындық туғызатын әр түрлі шемдер қабылдауды жояды.

      Еден плиткаларының  қоспасын тасымалдау әр түрлі  механикаландырылған жолдармен  жүргізіледі. Олар: қоспанасоспен, қоспаны  беру және қабылдау жабдықтармен, кран-бадья және т.б Қоспаны  жоғары этаждарға  тасымалдау  және қабылдау үшін УПТЖР-2,5 жабдығы  қолданылады. Ол жылжымалы гасительдер  арқылы көлемі 0,35м3 сыйымдылықтарды толтырады. (2 суретте көрсетілген). [5]

 

    

 

2 сурет. Керамикалық еден  плиткаларының қоспасын қабылдау  және тасымалдаудың схемасы

1 – автосамосвал; 2 – УПТЖР 2,5 жабдығы; 3 - растворопровод резинотканевый; 4 – металдық стояк; 5 – қоспа үшін сыйымдылық; 6 – гаситель; 7 – трехходовой кран 
 

 

9 Қоршаған ортаны қорғау

      Қоршаған орта деп – адам және жан-жануар өмір сүретін ортаны айтуға болады. [11]

    Қоршаған ортаны ластауға өндірістік процесстер де қатысады, яғни құрылыс материалдарын өндіру. Ол атмосфераға 8%-ке дейін зиянды заттар ұшырады.Мемлекетіміздің конституциясында қоршаған ортаны қоршауға да бап бөлінген. Онда атмосфералық ауаны тазарту туралы, отын мен шикізат сапасын жоғарылату, сондай-ақ тазарту жабдықтарының саны мен сапасын көбейтіп арттыру. Ауаны тазартудың ең таралған әдісі, фильтрация арқылы. Көбінесе электрофильтрлер қолданылады. Ол 100...0,1мкм дейінгі тозаңдарды ұстап қалады. Жоғары қуаттағы т   арқылы жұмыс істейді. Ауадағы газ 6...8 секунд ішінде электрофильтр ішінде болады. Өндірістен шыққан зиянды заттар арнайы кокс контейнерлеріне және олар толған бойда сырт жаққа төгіледі.

     «Қоршаған орта» термині негізінде адамның тіршілік ететін ортасы,сонымен қатар қызмет ететін ортасымен сипатталады.Ал,кең мағынада қарайтын болсақ адамдарды қоршаған табиғи орта деп те айтуға болады.Қоғамдық өндіріспен адамның қызмет ету барысында қоршаған ортаны өндірістік әсерлерден қорғау жолында бірнеше іс-шараларды қажет етеді. Мысалы: өндірісте қалған қалдықтармен сулардың атмосфераға бөлінетін бөлігі өндірістік қалдықтардың   8 % құрайды. 
Әлеуметтік және экономикалық даму бағыттарында табиғатты қорғау 3с-шараларын күшейту, қалдықтар аз бөлінетін немесе қалдықсыз өндірістерді кеңнен негізу, қоршаған ортаға зиянда әсерін төмендететін немесе жоятын табиғи ресурстар мен материал қолданылатын аралас өндірістерді дамыту көзделіп отыр. Су ресурстарын қорғауды және атмосфералық ауаның қоршалуын қамтамасыз ету мақсатында құрал-жабдықтарды,көліктерді,технологиялық процестерді меңгеру,отын мен шикізаттардың сапасын жақсарту және өндірістік басқа да қалдықтарды тазалайтын қондырғыларды өндірістерге енгізілу жұмыстары жүргізілуде. 
         Өндірістік қалдықтардан ауаны қорғау. Ауада шаң болған уақытта шаң сорғыштар мен фильтрлердің көмегімен тазаланады.Жұмыс істеу принциптеріне байланысты бұл қондырғылар гравитациялы,майлы,электрлі,сулы болып бөлінеді. Гравитациялы шаң сорғыштарға шаң қондырғыш камералары жатады.Бұл камераларда ауырлық күшінің әсерінен шаң бөлшектері ауадан бөлініп кетеді. Инерционды шаң сорғыштардың ішінде ең көп тарағаны және өндірісте кеңінен қолданылатын-бұл циклондар. Сонымен қатар шаң сорғыштар ретінде фильтрлер,электрофильтрлер, құрғақ шаң сорғыштар қолданылады. Өндірістік қалдықтарданатмосфералық ауаны тазалау. Іс шаралары ауадағы зиянды заттардың мөлшері белгілі бір концетрация шегінде ғана болуын қамтамасыз ету керек. Сазды шаң сорғыштарды қолданған уақытта техника қауіпсіздік ережелері міндетті түрде сақталуы керек. 
       Зиянды сұйықтардан және судан қорғау. 
Авария болған уақытта зиянды заттарды канализацияға жіберуге болмайды. Бұл заттар арнайы технологиялық ыдыстарға құйып, кейін утелизацияға жіберіліп,қоршаған ортаға зиян келтірмейтіндей болып өңделеді. Құрамында зиянды заттар бар сулар сыртқы канализациялық жүйеге жіберілмес бұрын тазартылады. Сулы ортаны қорғау іс-шаралары судағы зиянды заттардың мөлшерінің концентрациясының шегіне дейін сонымен қатар қауіпсіздік әсер деңгейіне сай болуын қамтамасыз ету керек. Өндірісте зиянды заттармен өндірістік қалдықтар арнайы жинағыштармен контейнерлерге жиналады да,толғаннан кейін ол контейнерлер арнайы қалдық жинауға арналғанжерге тасымалданады.Қалдықтарды төгетін жерлер шаруашылыққа жақын емес жерлерде орналастырылады. 
       Жоғарыда айтылған барлық іс-шаралардың орындалуымен қатар көптеген өндірістерде қалдықтары аз немесе таза қалдықсыз, қоршаған ортаға әсерін төмендететін немесе әсерлерін жоятын өндіріс түрлері кеңінен енгізілуде, сонымен қатар бұйымдардың сапасын жақсарту, өндірістік және басқа да қалдықтарды тазалайтын қондырғыларды өндірістерге енгізу жұмыстары жүргізілуде. [11]