Автомобиль көлігімен жүктерді тасымалдау

7-тарау. Тасымал  құжаттарын ресімдеу     

77. Жүктерді тасымалдау  тауар-көлік жүкқұжатымен ресімделуі  тиіс, ал үйіп (бос) тасымалданатын  жүктердің кейбір түрлерін тасымалдаған  жағдайларда, өлшеу актісімен  немесе таразыға тарту актісімен  ресімделуі мүмкін.  
      Автокөлік құралдарды уақыттық тариф бойынша төлеу арқылы пайдалану (автокөлік құралының жұмысына ақы төлеу бір жұмыс күні (ауысым) ішіндегі сағаттық есеппен жасалады) автокөлік құралдың жүрісін және жүк жөнелтушінің (жүк алушының) қарамағында болған уақытын, жүргізушінің түскі үзіліс уақытын шегеріп жолдама парақта N 4-п нысаны бойынша жазумен ресімделеді (5-қосымша).  
      Автокөлік құралдарды, олардың жұмысын кесімді тариф бойынша төлеу арқылы пайдалану (автокөлік құралының жұмысына ақы төлеу тасымалданған тонналар үшін жасалады) жүк жөнелтушінің (жүк алушының) жолдама параққа N 4-с нысан бойынша жазуымен ресімделеді (6-қосымша).  
      Кесімді және уақыттық тарифтер бойынша жолдама парақтарды ресімдеу тәртібі осы Ереженің 86-88-тармақтарында келтірілген.      

78. Жүк жөнелтуші тасымалдаушыға  тасымалдауға берілген жүкке  төрт данада жасалған тауар-көлік  жүкқұжатын ұсынады, ол негізгі  тасымал құжаты болып табылады  және ол бойынша жүк жөнелтуші  осы жүкті есептен шығарады  және жүк алушы оны іске  жаратады.     

79. Тауар-көлік жүкқұжатын  толтыру осы Ереженің 80-84-тармақтарында  белгіленген тәртіппен жүзеге  асырылады.     

80. Автомобиль көлігімен  жүктерді тасымалдауға арналған  тауар-көлік жүкқұжатын жүк жөнелтуші  әрбір жүк алушының атына, мынадай  деректемелерді: жүк алушының атауын, жүктің атауын, тасымалданатын жүктің  санын, салмағын, салмақты анықтау  тәсілін (таразыға тарту, трафарет, стандарт, өлшеу бойынша), орама түрін,  тиеу және түсіру тәсілін, автокөлік  құралдың тиелуге берілген уақыты  мен тиеліп біткен уақытын,  тұрып қалған уақытын толтыру  арқылы жасайды.  
      Тауар-көлік жүкқұжатында көрсетілген мағлұматтардың дұрыс еместігі, дәл еместігі немесе толық еместігі салдарынан туындаған зиянды жүк жөнелтуші (жүк алушы) өтейді.      

81. Жүк жөнелтушіден  жүктерді тасымалдауға қабылдау  тауар-көлік жүкқұжатының барлық  даналарында тасымалдаушының қолымен  куәландырылады.  
      Бірінші дана жүк жөнелтушіде қалады және тасымалдауға берілген жүктерді есептен шығаруға арналады. Екінші, үшінші және төртінші даналарды жүк жөнелтуші жүргізушіге тапсырады.  
      Екінші дананы тасымалдаушы жүк алушыға тапсырады және алынған жүктерді іске жарату үшін пайдаланылады.  
      Үшінші және төртінші даналар тасымалдаушыда қалады. Үшінші дана тасымалдау есебіне тігіледі және жүк жөнелтушімен (жүк алушымен) есеп айырысуға негіз болады, ал төртінші жолдама параққа тіркеледі және көліктік жұмысты есептеу үшін негіз болады.  
      Жүк жөнелтуші қажет кезде тауар-көлік жүкқұжаттарының қосымша даналарын жазып беруі мүмкін, олардың саны жүк жөнелтуші мен тасымалдаушының арасындағы келісіммен белгіленеді.     

82. Тауар-көлік жүкқұжатының  барлық даналарына жүк жөнелтуші  автокөлік құралдың келу, кету  және тұру уақытын қояды, сондай-ақ  тиеу тәсілін, жүктің салмағын, жүк орындарының санын, тасымалдаушы  орындайтын қызметтердің түрлерін  көрсетеді және тауар-көлік жүкқұжаттарын  қолмен, мөрмен немесе мөртабанмен  растайды.  
      Жүк жөнелтуші жүктің сапасын және жабдықтаушы мен сатып алушының өзара қарым-қатынастарын анықтайтын құжаттарды (сертификаттар, куәландырулар, куәліктер, рұқсаттар және тағы басқа) берген кезде, тасымалдаушы бұл құжаттарды қабылдайды және оларды жүкпен бірге жүк алушыға береді.     

83. Жүкті тапсыру кезінде  жүргізуші тауар-көлік жүкқұжатының  үш данасын жүк алушыға береді, ол әрбір тауар-көлік жүкқұжатының  данасында жүкті қабылдағанын  өзінің қолымен және мөрмен (мөртабанмен)  куәландырады және тауар-көлік  жүкқұжаттарының барлық даналарында  автокөлік құралдың келген және  кеткен уақытын көрсетеді.     

84. Автокөлік құралдың  тиелуге (түсірілуге) келген және  кеткен уақыты осы Ереженің 71-73-тармақтарына  сәйкес көрсетіледі.  
      Жүк жөнелтуші немесе жүк алушы автомобильдің тиелуге (түсірілуге) келген және тиеу-түсіру жұмыстарының аяқталған уақытын қате көрсеткен жағдайларда, жүргізуші өзінде бар барлық тауар-көлік жүкқұжаттарына жүк жөнелтушінің (жүк алушының) өкілінің көзінше уақыттың қате қойылғаны туралы жазуы және нақты келу және кету уақытын көрсетуі тиіс.  
      Жүк жөнелтуші (жүк алушы) жүргізушінің жазуымен келіспеген жағдайда, жүргізушінің қатысуымен, ал соңғысы акті жасаудан бас тартқан кезде, мүдделі емес тараптың екі өкілінің қатысуымен акті жасайды.  
      Жүк жөнелтушінің немесе жүк алушының аумағында тасымалдаушының диспетчерлік пункті болған кезде, келу уақытының қате белгіленуі туралы акті жасау үшін көрсетілген пункттің диспетчері шақырылады.     

85. Тасымалданатын жүктердің  өлшеу актісін немесе таразыға  тарту актісін жүк жөнелтуші  үш данада жасайды, олардың:  
      1) бірінші данасы жүк жөнелтушіде қалады және тасымалдаудың орындалатын көлемдерін есептеу үшін негіз болады;  
      2) екінші және үшінші даналары тасымалдаушыға тапсырылады. Екінші дана тасымалдаушының жүк жөнелтушімен өзара есеп айырысуын салыстыру үшін негіз болады және есепке қоса беріледі, ал үшінші жолдама параққа қоса беріледі де, көліктік жұмыс есебі үшін негіз болады.     

86. Автокөлік құралының  жолдама парақтары алғашқы есептің  негізгі құжаттары болып табылады, олар тауар-көлік жүкқұжатымен  немесе өлшеу (таразыға тарту)  актісімен бірге автокөлік құралының  жұмысын есептеуге, жүктерді тасымалдау  үшін есеп айырысуды жүзеге  асыруға арналған, сондай-ақ жүргізушіге  жалақы есептеуге арналған көрсеткіштерді  белгілейді.  
      Жолдама парақтың жыртылмалы талонын жүк жөнелтуші толтырады және тасымалдаушы жүк жөнелтушіге төлемдік талап есебін беру үшін негіз болып табылады. Жыртылмалы талон есепке қоса беріледі, ал жолдама парақ тасымалдаушыда қалады, онда жүк жөнелтушідегі (жүк алушыдағы) автокөлік құралдың жұмыс уақыты туралы бірдей жазулар қайталанады.  
      Жүктерді тасымалдаудың уақыттық төлемі кезінде жолдама параққа тауар-көлік құжаттарының нөмірлері жазылады, олардың бір данасы жүктің тасымалданған тонналарының мөлшерін және басқа көрсеткіштерді есептеу үшін жолдама параққа қоса беріледі.     

87. Жолдама парақты  толтыруды тасымалдаушы жүзеге  асырады. Бұл ретте жеке деректерді  сондай-ақ жүк жөнелтуші (жүк  алушы) толтырады.     

88. N 4-к және N 4-у нысанды  жолдама парақтар жүргізушіге  тасымалдаушының диспетчерінің  немесе соған уәкілетті тұлғаның  қолхатымен берілген күні көрсетіліп, тасымалдаушының мөртабанымен немесе  мөрімен, жүргізушінің алдыңғы  жұмыс күнінің жолдама парағын  тапсыру шартымен бір жұмыс  күніне (ауысымға, рейске) ғана беріледі.  

8-тарау. Жүктің  берілуі     

89. Тасымалдаушы бару  пунктінде жүкті тауар-көлік жүкқұжатында  көрсетілген жүк алушыға береді. Жүк жөнелтуші жүк алушыны  келесі жүктің әкелетіні туралы  хабардар етеді.  
      Жүк алушы жүктің қабылдануын және жүк алушының жұмыс уақыты аяқталғанға дейін келген автокөлік құралдарының түсірілуін қамтамасыз етеді.     

90. Тасымалдаушының жүктерді  бару пунктінде жүк алушыға  салмағы және орындар саны  бойынша беруі, жүк жөнелтушіден  жүкті қабылдаған тәртіппен жүргізіледі  (таразыға тарту, өлшеу, орындарды  санау және т.б.).  
      Жарамды автокөлік құралдарда, автокөлік құралының жеке секцияларында, контейнерлерде және цистерналарда жүк жөнелтушінің зақымдалмаған пломбаларымен келген жүктер жүк алушыға жүктің салмағы мен жай-күйі және жүк орындарының саны тексерілмей беріледі.  
      Топырақты үйіндіге, қарды және басқа, олар бойынша қоймалық есеп жүргізілмейтін жүктерді тасымалдау кезінде тасымалдаушылар шарттың талаптары бойынша жүкті жүк алушыға тапсырудан босатылуы мүмкін.     

91. Темір жолдар станцияларынан, теңіз порттарынан (айлақтардан)  және әуежайлардан жүктерді тасу  кезінде тасымалдаушылар жүктерді  темір жолдар станцияларынан, теңіз  порттарынан (айлақтардан) және  әуежайлардан қабылдауды және  оларды жүк алушыларға тапсыруды  тиісінше теміржол, су және әуе  көлігінде қолданылып жүрген  ережелер бойынша жүзеге асырады.      

92. Стандартты салмағы  немесе жүк жөнелтуші әрбір  жүк орнында көрсеткен салмақ  бойынша тасымалдауға қабылданған  ыдысты және майда даралы жүктер  жүк алушыға бару пунктінде  орындар саны бойынша өлшенбей, жүктің зақымдалған орындарының  ғана салмағы мен жай-күйін  тексеру арқылы беріледі.     

93. Жүктің мөлшерін  таразыға тарту арқылы анықтаған  кезде, жүктің жүк жөнелтушілердің  тауар-көлік жүкқұжаттарында көрсетілген  салмағы мен жүктің нақты салмағы  арасындағы айырмашылық:  
      1) жүк салмағының табиғи азаю нормасынан;  
      2) таразы көрсеткіштеріндегі айырмашылық нормасынан немесе жүкті өлшеу дәлдігі нормасынан аспауы тиіс.     

94. Егер бару пунктінде  жүктің салмағын, орындардың санын  немесе жүктің жай-күйін тексеру  кезінде жүктің жетіспеуі, бүлінуі  немесе зақымдалуы байқалған  болса немесе егер бұл жағдайлар  жол үстінде жасалған актіде  белгіленсе, тасымалдаушы жүктің  нақты жетіспеу, бүліну немесе  зақымдалу мөлшерін анықтайды.     

95. Жүктің жетіспеуі,  бүлінуі немесе зақымдалуы бойынша  сараптама жүргізу қажет жағдайда, сарапшылардың жұмысын төлеу  бойынша шығыстарды:  
      1) егер жүктің жетіспеуі, бүлінуі немесе зақымдалуы оның кінәсі бойынша болғаны расталатын болса - тасымалдаушы;  
      2) барлық басқа жағдайларда - жүк жөнелтуші көтереді.  
      Сараптама нәтижелері актімен ресімделеді. Сараптама актісіне сарапшыдан басқа, сараптама кезінде болған барлық қатысы бар тұлғалар қол қоюы тиіс.  
      Сарапшы келгенге дейін жүк алушы жүктің тиісті сақталуын қамтамасыз етеді.     

96. Жүк алушы тасымалдаушыға  байланысты емес себептер бойынша  жүкті қабылдаудан бас тартқан  жағдайларда, жүкті жүк жөнелтуші  осы Ереженің 9-тарауында белгіленген  тәртіппен басқа жүк алушыға  жібереді немесе жүк жөнелтушіге  қайтарылады. Бұл жағдайларда  жүкті екі жаққа тасымалдау  құнын, сондай-ақ автокөлік құралының  тұрғаны үшін айыппұлды жүк  жөнелтуші төлейді. Жүк алушы  жүк жөнелтушіні жүкті қабылдаудан  бас тартқаны туралы хабардар  етеді, тауар-көлік жүкқұжатында  жүкті қабылдаудан бас тартқаны  туралы белгі жасайды. Жүк алушы  жүк жөнелтушінің хабарламасынан  және тауар-көлік жүкқұжатында  белгі қоюдан бас тартқан жағдайда, көрсетілген істерді тасымалдаушы жүргізеді.