Агроөнеркәсіп кешенінің нарықтық экономикасы

1998 жылдан  бастап ауыл шаруашылығының жалпы  өнім өндірісінің көлемі орташа  есеппен 17 пайызға ұлғайды. Облыста  жалпы өнімнің көлемінен ауыл  шаруашылығы өндірісінің үлесі 12 пайыз деңгейіне жетті. Тұтас  алғанда облыстың ауыл шаруашылығында  негізінен өсімдік өсіру саласы  есебінен 2002 жылы 80 млн. теңге пайда  алынды.

Ел басшысы өзінің Қазақстан халқына үндеуінде осы үш жылды ауылды жаңарту жылы деп жариялағыны өздеріңізге белгілі және еліміздің орындаушы органдарының алдына нақты тапсырмалар қойылды.

Еліміз Президентімен "Қазақстан Республикасының 2003-2005 жылдарға арналған мемлекеттік аграрлық азық-түлік бағдарламасы" бекітілді.

Ендігі экономикалық қайта құрулар агробизнес ұтымды құрылымын қалыптастыру мен агротехнологиялардың деңгейін көтеру, ауыл шаруашылығы өндірісінің маркетингтік стратегиясына көшу, ішкі республикалық тауар өнімдірін ұтымды алмасудың дамуы, ішкі рыногтағы  импорт алмастыру, жақын және алыс шет елдерге экспортты жандандырумен байланысты ауыл шаруашылығы дамуының негізгі бағыттарын анықтауда дифференциалды әдістемені талап етті.

Агроөнеркәсіптік кешенді дамыту нарыққа бағдарланған экономиканың заңдылықтарына сәйкес жүргізілетін болады, онда өндіріс тиімділігі, отандық тамақ өнімдерінің бәсекеге қабілеттігі, олардың сапасының халықаралық талаптарға сәйкестігі басымдықтары болып табылады.

Осыған байланысты біздің де облыста "Оңтүстік Қазақстан облысы 2003-2005 жылдарға арналған аймақтық аграрлық азық-түлік бағдарламасы" жасалып, облыс мәслихатының шешімімен және облыс әкімінің қаулысымен бекітілді. Сәйкесінше осындай бағдарламалар аудандар мен қалаларда да жасалып ауыл шаруашылық департаментіне тапсырылған. Негізгі бағдарламаны түзуші болып, ауыл шаруашылық департаменті табылады.

Оңтүстік Қазақстан облысының 2003-2005 жылдарға арналған аграрлық азық-түлік бағдарламасының негізгі мақсаты агроөнеркәсіптік кешенінің тиімді жүйесін қалыптастыру және бәсекеге қабілетті өнім өндіру негізінде тұрғындарды азық-түлікпен қамтамасыз ету болып табылады.

Облыс тұрғындарын тамақ өніміне деген қажеттігін жақсарту мақсатында төмендегі міндеттерді шешу қажет:  мәселелерді шешу қажет:

-   ауыл  шаруашылық өнімі өндірісін арттыруға  жағдай жасау;

-   ауыл  шаруашылық өндірісін тиімділігі  мен отандық тамақ өнімдерін  бәсекеге қабілеттігін арттыру  негізінде азық-түлік ресурстарын  қалыптастыру.

Дегенмен агроөнеркәсіп кешенінде жағдайлар әлі де болса қиын.

Техника жабдықтарының төмендігінен агротехника дұрыс деңгейде пайдалана алмайды.

Аграрлық сектордың тұрақтылығы азық-түлік қауыпсіздігімен анықталады.

Халықты азық-түлікпен қамтамасыз ету мәселесі тек экономикалық шеңбермен ғана шектеліп қоймай - мемлекеттің жалпы стратегиялық мүддесіне кіреді. Қауіпсіздікті тиімді қамтамасыз ету әрбір мемлекеттің объективті бағыты болып табылады. Кең көлемде алғанда қауіпсіздік түсінігі тұлғаның, қоғамның және мемлекеттің ішкі және сыртқы қауіптерден өмірлік маңызы бар мүдделерін қорғауымен анықталады.

Азық-түлік қауіпсіздігі дегенде экономиканың соның ішінде оның агроөнеркәсіп кешенінің тамақтанудың физиологиялық нормасына сәйкес халықтың тамақ өнімдеріне қажеттілігі қамтамасыз етілетін сыртқы және ішкі жағдайларға тәуелсіз қажетті ресурстармен, әдетпен және кепілдікпен қамтамасыз ету жағдайы түсініледі.

Бұл жағдайдың деңгейі мен дәрежесі экономикалық дамудың тұрақтылығына едәуір немесе аз мөлшерде әсер ететін көптеген факторлармен анықталады. Бұл факторларға - ауылшаруашылығы өнімінің өндірісі, аграрлық саладағы өмір деңгейі мен еңбек ақы деңгейі, ауыл шаруашылық өнімінің импорт пен экспорт көлемі жатады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ:

 

1.  Н. Назарбаевтың жолдауы. // Заң  газеті 23 ақпан 2005ж.2 б.

2.  Белгібаев.Қ. Ауыл шаруашылық  экономикасы. А,215-220 б.

3. Мырзакелді К. Нарыққа өту кезіндегі  Қазақстан ауыл шаруашылық 

    кәсіпорындарының қалыптасуы  мен дамуы. А1998ж. 92-92 б.

4. Оспанов. М.Т және т.б. Агробизнес  теориясы мен тәжірибесі.А. Білім 

    1997ж. 72-91 б.

5.  Нұрғалиев. Қ.Р. Қазақстан экономикасы. А 1999ж. 71-776.

6. Анвар Дебердеев. Жеке қосалқы  шаруашылық және оларды шешу 

    жолдары.// Ақиқат N 2 , 2004ж, 30-356.

7.  Назарбаев. Н. Жер тағдыры-ел  тағдыры.//Ақиқат №1 2003ж, 15 б.

8.  Райханүлы. Н. АПК: кризис отрасли  и проблемы выхода из него.

     //МысльМ6-1997г, стр55

9.  Захаров.  Ю.   Проблемы  развития АПК//Экономист-1999г , N1 стр.

10. Жұмашева. С.Т. Агроөнеркәсіп    кешеніндегі    маркетингтік      

        зерттеулердің  қажеттілігі. //Жаршы N9,2000, 6-106.

11. Мусенбаев. Т.М. Ауыл шаруашылық  кәсіпкерлікті қолдау-нарық 

       экономикасының  төл талабы. // Жаршы N9 2002ж,6-10б.

12.  Еспергенов. Ж.К. Агробизнес  -  ауыл   экономикасының   негізі //Жаршы 

        N10 2001 ж, 49-516.

13.  Музарабұлы.Н. Біртұлғаландыру - ауыл шаруашылығын дамыту 

       жолы.//Жаршы N8 2000ж, 3-86.

14.  Қазамбаева А.М. Агроөнеркәсіптік  кешенді басқару мәселесі және  оны 

       шешу жолдары. //Жаршы N1, 2001, 5-10 6.

15.  Спанов. М. Қазақстан өзін-өзі  азық-түлікпен қамтамасыз ете  алама?

       //Саясат июнь 2001ж.

16.  Амангелді  Ермегиев. Отан    партиясы    ұсынады.// Егемен  Қазақстан 

       28 наурыз 2003ж, 2-3 бет

17.    Уатхан    Мизамбек.    Нарық    жағдайында    шағын    агробизнесті 

         дамытудың  тиімділігі. Алматы 2002ж (автореферат) 18-20 бет

18.   Сыдықбаева Г.Ү. Аймақтағы   ауыл   шаруашылғының   әлеуметтік-

         экономикалық  даму негіздері. А.2001 ж. (автореферат)

19.   Қаптаева С.Ә. Нарыққа өткелі  кезеңдегі  аграрлық  қатынастар 

        мәселелері. Алматы.2001ж. (автореферат) 11-13 бет

20.  Тұрғанбаев М.Ә. Нарықтық қатынастырға  өту жағдайында өндірісін 

        ұйымдастыру. Алматы 1994ж. (автореферат) 12-13 бет