Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қьізмет ету - оның әр азаматының міндеті

 

1.

KIPICПE

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қьізмет ету - оның әр азаматының міндеті.

 Бұл - бейбіт еңбекті  қорғаушы ретінде әскери кызметшілерге  хальщтың білдірген сенімі.

Үлттык кауіпсіздікті  қамтамасыз ету әрбір егемен елдің, оның ішінде Қазақетаниыц да басты  мақсаты екендігін ел Президенті Н.Ә.Назарбаев былай деп көрсетеді: "Үлттык. қауіпсіздік дегеніміз - аумақтың түтастығын толык сақтай отырып, Қазақстанның тәуелсіз егемен мемлекет ретінде дамуынқамтамасыз ету". (Н.Ө. Назарбаев. Қазақстан-2030. Ел Президентінің  Қазакстан халқына жолдауы, 33-бет.)

Елдің қорғаныс қабілетін  қамтамасыз ету - бүкіл- халықтық іс, сондықтаи  жастарға жаңа мұраттар негізінде білім  мен төрбие беру міндет. Олар: казақстандьщ патрио- тизм, көпұлтты Отанына деген  сүйіспеншілік, еліміздің кауіпсіздігі мен гүлденуіне деген жеке жауапкершілікті  л^сезіну.

Кеңестер Одагы тараған  соң, орта оку орындарынан алғашқы  өскери дайындықты алып тастау, - жастарға әскери патриоттық тәрбие беру, оларды армия қатарында кызмет етуге  дайындау ісіне едәуір зиянын тигізді, оның әсері жалпы білім беру деңгейінде де, Қарулы Күштердің жеке қүрамының  моральдық-адамгершілік сипатында  да көрініс тапты. Қазіргі кезде  Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1996 жылдың 1 қарашасындағы "Алгашқы әскери дайындық туралы" қаулысына сәйкес, әскери білім беру, меншік түріне қарамастан, еліміздің барлық орта білім беретін оқу орындарында жүргізіледі.

Қазақстан Республикасының "Жалпыға ортақ әскери міндеттер  мен әскери қызмет туралы” жөне "Келісім-шарт бойынша әскери кызмет туралы" заңдарына сәйкес, жастарды әскери кызметке даярлау ісі Қазакстаи  Респуб- ликасы Үкіметінің басшылырымен орталық және жергілікті өкімет органдары  арқылы жүзеге асырылады.

"Аумақтық қоргаыыс  туралы" заң қабылданды, онда өскери  іске теренірек үңілуге мүмкіндік  беретін жергілікті атқарушы  органдар басшылығымен жүргізілетін  ерікті шаралар жүйесі қарастырылған.

Армияны реформалау ісі  жүргізіліп жатқан қазіргі кездегі  Қарулы Күштердің алдында түрған міндеттер мен өскери доктринаға қойылатын басты талаптардың  бірі білікті әскери мамандарды даярлау  ісі болып саналады. 2001 жылдың 20 наурызында ТМД елдерінің ішінде бірінші болып Қазақстан Республикасының "Келісім-шарт бойынша әскери кызмет туралы" заңы кабылданды. Осыған байланысты Мемлекеттік ведомствоаралық комиссия құрылды.

Еліміздің Қарулы Күштері  Қазақстан Республикасы Ңарулы Күштеріне  қызмет ететін маман сержанттар даярлау  ісімен қарқынды айналысып келеді. Олар командирлер мен басқарушыларды өздеріне тән емес қызметтен босатып, оларға белсенді түрде көмек беруі  кажет және жеке күрамның кәсіби даярлығы мен Қазақстан Республикасы Конституциясының баптарын, мемлекет заңдарын сақтау, өскери антқа адалдық касиеттерін катаң және дәл сақтау рухында тәрбиелеу ісін өз жауапкершілігіне алуы тиіс. Осы мақсатта Бас штаб өрбір деңгейде маман сержанттардың болуын қарастырған бригаданың жаңа штатын жасап шығып, іске енгізді.

2002 жылдың 7 мамырында егемен Қазак,станның Қарулы Күштерінің күрылганына 10 жыл толды.

2002 жылды Қазақстан Республикасы Қарулы Күш- терінің 10 жылдығы деп жариялау - қоғамды армиямен байланысын нығайтуға (Қазақстан халқына әскери кызметшілердің қызмет жағдайы мен түрмысын жақсырақ білуге мүмкіндік береді), әскери қызметшілерге қазаң- стандық патриотизм, интернационализм, аға үрпақтың жауынгерлік дәстүріне, жауынгерлік міндет пен әскери антқа адал болу рухында тәрбиелеуге мүмкіндік береді; ірі компаниялардың округтармен, әскери бөлімдермен жаңа шефтік байланыс орнатуына көмектесіп, өскери тәртіпті, түтастай алғанда, үрысқа дайындықты нығайтуға әсер етеді.

Армия генералы М.Қ. Алтынбаевтың жалпы редакция- сын басқаруымен 10-сынып оқушыларына арналып шығарылып  отырған осы "Алғашқы әскери дайындык" окулығы төмендегідей тараулардан  түрады: тактикалъщ дайындъщ, атыс дайындыгы, саптыц дайындық, атыс қаруынан атыс жургізу ережелері мен тәсілдері және жарыцшацты қол гранаталарынан лақтыру; Қарулы Куиітер Қазақстан Республикасы егемендігінің кузетінде; Қазакстан Республикасы Қарулы Куштерінің жалпы әскери жаттыгулары; әскери топография, азаматтыц қорганыс және медициналыц білім негіздері.

1. "Әскери кызмет негіздері" тарауында Қазақстан Республикасының "Жалпыға ортак өскери міндеттер мен өскери кызмет туралы", "Үлттык кауіпсіздік туралы", "Азаматтық корғаныс туралы” заңдарымен; Қазақстан Республикасы Үкіметінің "Алғашқы әскери дайындык туралы" қаулылары және Қазақстан Республикасы Прези- дентінің Жарлықтарымен, сондай-ақ Қазақстан Рес- публикасы Қорғаныс министрлігінің, Білім жөне ғылым министрлігінің, Қазақстан Республикасы Қарулы Күштер Бас штабы бастығының және Қазақстан Республикасының Төтенше жағдайлар жөніндегі комитеті төрағасының бүйрықтарымен және директиваларымен таныстыруға көңіл бөлінеді. Осы бөлімде окушыларға Қазақстан Респуб- ликасының егемендігін қорғауға саналы, сенімді т үрде дайын болуын, әскери кызметке жауапты қарауын, оқушылардьщ әскери анттьщ - Қазақстан халқы мен оның заңды сайланған Президентіне адал болуға берген сертшің рөлі мен маңызын түсініп, әскер түрлеріндегі қызмет ерекшеліктерін білудің қажеттігі көрсетіледі, сондай-ақ Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері жарғылары мен әрбір өскери кызметшінің негізгі міндеттеріне койылатын талаптар түсіндіріледі.
2. "Тактикальщ дайындық" тарауында жалпы әскери үрыстың негіздері, окушыларды үрыс әрекетіне үйрету принциптері, қарсыластың жаяу өскері мен сауытты машиаларын жою мақсатында қару мен гранаталарды қолдана білу, нысананы таба білу, бағдарлар мен жергілікті заттарга қарап, олардың орналасқан жерін таба білу мөселелері баяндалады, сондай-ақ бақылау нәтижелері туралы мөліметтер: атыс позицияеын тандау (атуға арналған орын); оқпананы белгілеу; үрыс даласымен жүгіре және еңбектей өту баяндалады.
3. "Атыс дайындығы" тарауында оқушыларға атыс қаруының негізгі күрылымы, оны атысқа дайындау жөне атыс ережесін үйрету тәртібі жайында баяндалады. Атыс дайындығына арналған тарау оқушыларды атыс (дыбыссыз) қаруынан атудың жөне кол гранатасын лақтырудың әдістері мен ережелерін орындай білуге үйретеді, қаруды сақтау ережелерін біліп, жатып, тірей ату мен карудың оғын ала білуге машьщтандырады.
4. "Саптық дайындык" тарауында саптык дайыңдық бойынша сабақ өткізу төртібі баяндалады. Саптағы пөрменді, орында түрғандағы және козғалыстағы саптық өдістерді дүрыс орындай білуге айрьщша көңіл бөлінеді.
5. "Өскери топография" тарауында көкжиекке, жер- гілікті заттарга қатысты өзінің түрған орнын анықтау ережелеріне, оқушылардың таныс емес жерде багдарлану дағдысын меңгеруіне, азимут бойынша қозғалыс бағытын таңдай білуіне ерекше назар аударылады.
6. "Азаматтық қорғаныс" тарауында халық пен Қазақстан Республикасын кездейсоқ бақытсыздықтан, ірі апаттардан, зақымдаудың қазіргі құралдарын қолданудан қорғауға, сондай-ак төтенше жағдайлар орын алған аудандар мен закымдану ошағында құтқару және шұғыл шаралар жүргізуге, жараланғанда, жарақат алған кезде көмек кәрсетуге, жеке және ұжымдьщ қорғану қүралдарын пайдалана білуге, ұрыста жапа шегушілерге жөне тәтенше жағдайда кұтқару жұмыстарын жүргізушілерге алғашқы медициналық көмек көрсете білуге көңіл бөлінеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Отанды қорғау - мемлекеттің маңызды  қызметі

 

Алғаш рет әскери кызметке алынып, бұрын өскери қызмет өткермеген немесе әскери жиынға алғаш рет шақырылған Қазақстан Республикасының азаматы  Қазақстан Республикасының Мемлекеттік  жалауының және әскери бөлімнің жауынгерлік  туының алдында өскери ант қабылдайды.

Әскери антты:

—толықтыруға келген сарбаздар  мен матростар, тиісті бағдарламадан  өткен және олар сарбаздың (матростың) негізгі міндеттерін, әскери анттың мәнін, әскери бөлімнің жауынгерлік  туы мен өскери тәртіпті жете білген соң, бірақ әскери бөлімге келген күннен бастап екі айдан кешіктірмей;

-толықтыруға келген  сарбаздар мен матростар, әйел  әскери қызметшілер, сондай-ак  бұрын әскери антты қабылдамаған  әскери оқу-орындарының курсанттары  мен тындаушылары әскери бөлім  командирінің, әскери оку ориы  бастығының басшылығымен антты  қабылдауға келтіріледі.

Әскери антты қабылдау уақыты әскери бөлім коман- дирінің  бұйрығымен жарияланады. Бүған дейін  бөлім- шелерде әскери қызметшілерге  өскери анттың мәні туралы түсінік  жүмыстары жүргізіледі.

Тағайындаған уақытта  әскери бөлім жауынгерлік тумен  және Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік жалауымен және оркестрмен жаяу сапқа, салтанатты, ал соғыс уақытында  карумен, далалық киім үлгісімен  түрады. Бөлім, әдетте, роталык немесе взводтьщ лектердің сызығына түрады. Өскери антты кабылдаушы өскери қызметшілер  бірінші саптарда (катарларда) болады. Әскери бөлімнің командирі өзінін; кысқаша сөзінде әскери анттың мөні және әскери антты қабылдаушы әскери қызметшілерге жүк- телген күрметті өрі жауапты міндет екендігін  еске салып өтеді.

Кіріспе сөзінен кейін  әскери бөлімнің командирі: “Еркін түр!”  деп пәрмен береді және бөлімшелердің  коман- дирлеріне әскери антты қабылдауға кірісуді бүйырады.

Роталар мен басқа да бөлімшелер командирлері әскери антты  кабылдаушы әскери кызметшілерді саптан кезекпен шакырады, Әскери антты қабылдаушы өрбір әскери қызметші бөлімше сабының  алдында әскери анттың мәтінін дауыстап окиды, одан соң арнайы тізімдегі  ез тегінің түсындағы бағанға  қолын қояды да, өзінщ саптағы  орнына барып түрады.

Әскери антты қабылдаушы адамдарға арналған тізімдердің  бланкілері Қазақстан Республикасының  Қорғаныс министрлігі белгілеген үлгі бойынша өзірленеді және бірінші  бетінде Қазакстан Республикасының  елтаңбасы мен өскери анттың мәтіні болады.

Әскери ант қабылдау салтанаты аяқталған соң әскери антты қабылдаған әскери қызметшілердің жеке колы койылған тізімдерді бөлімшелердің  командирлері әскери бөлімнің командиріне  тапсырады. Өскери бөлімнің командирі  сарбаздарды (матростарды, курсанттарды, тыңдаушыларды, әскери міндеттілерді) әскери антты қабылдауларымен, ал бүкіл  бөлімді - жаңа толықтырумен қүттыктайды, бүдан соң оркестр Қазақстан Республика- сының мемлекеттік әнүранын орындайды.

Мемлекеттік әнүран орындалған соң, әскери бөлім Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Саптық жарғысында көрсетілген тәртіпте саптық байқау үшін салтанатты шерумен өтеді.

Суық жөне жауын-шашынды  ауа-райы кезінде өскери антты қабылдау үй-жайда жүргізілуі мүмкін.

Әскери антты кабылдау аяқталған соң, пөрмен бойынша бөлімшелер салтанатты шерумен өту үшін көрсетілген  орынға кайтадан сапқа түрады. Бөлімшелер өскери бөлім командирінің сөзінен  кейін үй-жайларына тарайды.

Белгіленген күні өлдебір  себептерге байланысты әскери антты  қабылдап үлгермеген әскери қызметшілер  өскери бөлім командирінің басшылығымен бөлім штабында кейінгі күндері  антты бөлек кабылдайды.

Әскери антты қабылдау күні осы әскери бөлім үшін жүмыс  күні емес болып табылады жөне мереке күні ретінде әткізіледі.

Әскери антты кабылдағандардың тізімі әскери бөлімнің штабында нөмірленген, жіппен тігілген және сүргішті мөр  соғылған ерекше папкада 5 жыл бойы сақталып, кейін мүрағатка өткізіледі.

Әскери кызметшінің  өскери билеті мен есептік-кызметтік  кәртішкесіне әскери бөлім штабы  бастығы “Әскери антты қабылдады (күні, айы, жылы)” деген белгі қояды.

Қазақстан Республикасы Президентінің  Жарлығы және Қорғаныс министрлігінің бүйрығына сәйкес, бір жылда екі  рет белгіленген мерзімде қызмет атқарған жауынгерлер жасағы өз бөлімшелерімен, қызметтестерімен қоштасады, олардың  орнына жаңа толықтырма келеді. Өскери шеберлікті игеріп, Достастық мемлекеттері мен Қазақстан халқының бейбіт еңбегінің  сенімді қорғаушысы болу үшін, жауынгерлік  ту астына жас жігіттер - барлық үлттар мен үлыстардың өкілдері түрады. Жауынгерлердің жас тольщтырмасы аға буындардың жауынгерлік эстафетасын қабылдап, оны абыроймен алып жүруге, жауынгерлік  дөстүрді барынша өркендетуге, Отан қорғаушылардың

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. Қазақстан Республикасының мемлекеттік  нысандары және әскери бөлімнің  Жауынгерлік туы

 

Қазақстан Республикасының  Мемлекеттік Туы 1996 жылдың 24 қаңтарындағы Қазақстан Республикасы Президентшің Конституциялық заң күші бар "Қазақстан

Республикасының Мемлекеттік  нышандары туралы" Жарлыгымен белгіленген.

Қазақстан Республикасы Мемлекеттік  Туы көгілдір түсті матаның ортасында  алтын күн бейнесі мен үшып келе жатқан дала қыраны - бүркіт және сабының бойына салынған үлттық ою-өрнектер нақышталған тік жолақтан түрады. Қазақстан Республикасы Мемлекеттік  Туының авторы - Шәкен Ниязбеков.

Тудың көгілдір бір түстілігі  бүлтсыз ашық аспан күмбезін еске түсіреді жөне Қазақстан халқын бір  жолды үстауға, биік те игілікті идея бірлестігіне шақырады.

Зеңгір көк, ашық аспан  барльщ халық үшін әрқашан бейбітшілік пен тыныштықтың белгісі болған.

Елтаңба тану гылымы геральдика тілінде, кек түс - адалдыцтың, кіршіксіз тазалыц пен бейкунә пәктіктің ны- шаны.

Кәне түркі тілінде, ярни барльщ түркі тілдес халықтар тілінде "көк" сөзі "аспан” деген үғымды білдіреді.

V-VIII ғ-ларда Алтай шыңдарынан Қара теңіз жагалауына дейінгі кең байтак елді мекенді қоныс еткен ежелгі түріктер аспанға, көкке табынған.

"Жогарыда- әкеміз пцріктердің  көк аашны, төменде-Жер стамыз. Солардьіңарасьіндасиігашқьіадамдар-ттщ)ікгпер-пайда  болды делінген Күлтегін ескерткішіндегі жазбаларда.

Олар "жерді көк өгіз ьгүйізімен көтеріп түр" дегенге  сеніп, оны өздерінің жауынгерлік  туларында бейнелеген. Өздерін "көк  түркілер" деп атаған. Тарихи сенім  түрғысынан қарағанда, көк түс - тәңірлік түс. Сондыктан да, кәк түсті Атамекеннің, ата-бабалардың бейнесі есебінде кие  түтқан.

Үлы даланың билеушілері  Ақсақ Темір, Шыңғысхан өздерін  тәңірден жаратылған Кәк Аспанның үлдары деп есептесе, Қытай императорларында "Аспан Үлы" деген дәреже болған.

Қазақстаіі аймағында  көне заманнан бері Тәңірге - Көк Аспанға  сену, оған табыну дәстүрі кеңінен  тараған.

Бүл сезім өлі күнге  дейін сакталып келеді. Оған XX ғасырдағы  қазақтардың мазарларындағы көк  түсті қасиетті күмбездер мен  әлемнің төрт күбылысын бейнелеу үшін салынатын төрт қүлақты бейіттер дөлел.

Осы дәстүрден арна алған  көк түс түркі тілдес барлық халықтар үшін қасиетті, киелі, таза, пәк, бейкүнә  күйінде қала бермек.

Көк түстің мөдени семантикалық тарихына үңіле отырып айтарымыз: Мемлекеттік  Тудағы көк түс Қазақстан халқының өз мемлекетін күру жолындағы ниетінің тазалығы және маңыздылығын білдіреді.

Өрнек - кәркем безендірілген  әшекейлі кесте. Оның сан алуан түрі бар: керкем, графикалык немесе өсімдік  элементтерінен, геометрияльщ фигуралардан түратын түс өрнегі. Өрнек - белгілі  бір дәуірдің өзіне тән қолтаңбасы, ол халықтың көркемдік талғамының көрсеткіші.

Ғасырдан ғасырға жалғасып, бізге жеткен казақтың үлттық ою-өрнегінің  ең көп таралған түрі зооморфтык өрнек - "қошқар мүйіз". Ерте кезде халык  ою-ернектің бойынан адамды зүлымдыктан  желеп-жебеп, корғайтын керемет күш  көрген. Сондыктан да ою-өрнекке  деген көзқарас ерекше болған.

Еліміздің Мемлекеттік  Туын көркемдеу үшін арнайы жасалған өрнек казақтың дәстүрлі декоративті  өнерінің негізгі нақыштарымен үйлесім  тапқан.

Күннің нүр шүғылалы алтын бейнесі - байльщ пен берекенің, тыныштыктың нышаны.

Сары түс - кымбат асыл металдьщ, алтынның түсі, Ай мен Күннің, түпсіз түңғиық қараңғылықтан шашырап  шыққан жарьщтың, одан жаратылған ғарыштың түсі.