Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінде қьізмет ету - оның әр азаматының міндеті

Әскери қызмет барысында, өзінің патриоттық жөне интернационалдық борышын орындау барысында идея- ларды белсенді түрде саналы қабылдап қана қоймайды, оны терең түсінеді, ақылымен де, жүрегімен де қабылдайды, сөйтіп, жеке көзқарасына, мінез-күлық принципіне

• айналдырып, нақты коғамдьщ-пайдалы істерде көрсетеді.

Патриотизм - адамдардың өз Отанына деген сүйіс- пеншілігі  мен адалдығын керсететін сезім. Ол адамның өз Отанын күшті де айбынды  етіп, гүлдендіруге үмтылуымен сипатталады, қандай да бір қастандьщ өрекеттерден Отанын қорғауға дайын болуын білдіреді. Патриотизм сезімі — өз халқының өлеуметтік, мәдени жеңістері үшін мақтану, оның жауынгерлік жөне еңбек дәстүрлеріне үкыптылықпен қарау. Патриотизм, сондай-ак туған жерге, ата-бабасы жатқан жерге  қүштарлық сияқты терең перзенттік махаббатты да білдіреді.

Патриотизмнің адамгершілік сипаты - керек уақытта адамның  өзіне "керек" деп бүйрьщ беріп, ауыр сын сәтінде "істей алмаймын" дегенді жеңе білуі. Патриотизмнің  мәнін түсіндіргенде өрқашан  оның негізінде халықтың өз Отанына  деген махаббаты мен адалдығы жатқанын үмытпау керек.

Қазіргі жағдайда республиканың  өр азаматының Отанның қауіпсіздігі, Қазақстан халқының бақыты мен гүлденуі оның қорғаныс қуатының күшеюіне, біздің әскери үйымның нығаюына байланысты екенін түсінуінің маңызы зор. Қазір  патриот болу дегеніміз - республиканың  экономикалық, қорғаныстық өлеуетін тынбай нығайту, оны кез келген сыртқы қастандықтан қорғауға дайын болу, өскери міндетке жауапкершілікпен қарау  деген сөз.

Патриотизм мен ж;ауға деген жек көрушілік барлык, заманда  адамдардың жауынгерлік күресте  соғыс пен қажырлы еңбекте  жаппай ерлік көрсетудің таусылмас  қайнар көзі болды. Отаршылдық езгі, шетелдік интервенция, Үлы Отан соғысы жылдарындағы фашизммен күрес кезеңінде жауға  деген жек көрушілік, үрыс даласында  да, тылда да адам айтқысыз шыдамдылығын жөне өзін күрбан етуге даярлығын  көрсетті. Адамдар өз Отандарын барынша  сүйгендіктен және жауды жек көргендіктен үрысқа түсіп, жеңіп жатты.

Патриотизм сезімі мен  Отанның жауларына деген жек  көрушілік — қасиетті, жалынды, өшпейтін сезім. Қазіргі жауынгер үшіл патриот  болу дегеніміз — өзінің бар білімі мен мүмкіндігін, бар күшін республиканың  Қарулы Күштерінің жауынгерлік қуатын ныгайтуға жүмсау мен қашан да оны қорғау үшін жауынгерлік дайындықта болу.

Жауынгердің патриотизмі, сонымен катар оның ез бөліміне деген  сүйіспеншілігінен, бөлімнің жауынгерлік  туына, кеменің жалауына адалдығынан, оларды үрыста табандылықпен қорғауға дайындығынан, халыктың, жауынгерлік  дөстүрлеріне адалдығынан, өздерінің  күнделікті еңбегі мен даңқты ерліктері  аркылы біздің қаруымыздың жауынгерлік  даңкын арттырудан да көрінеді.

Республика Қарулы Күштері  жауынгерлік шеберлікті жетілдіруде  жаңа, неғүрлым жоғары жетістіктерге  жету үшін үздіктер мен озат мамандарды арттыру мақсатында үздіксіз күрес  жүргізіп келеді.

Әрбір жауынгердің патриоттық жөне интернационалдық міндеті, елдщ қорғаныс қабілетін нығайтуға қосқан жеке үлесі - бөлімшелерді жауынгерлік дайындықта, жоғары деңгейде үстау, жауынгерлік шеберлігін жетілдіру, төртіп пен реттілікті нығайту болып табылады.

Патриоттық жөне интернационалдық төрбиедегі кемшіліктер моральдық  саяси және психологиялык түрақтылығынан жеке қүрам бөлімшесінің үрысқа дайындығына  кері өсерін тигізіл жатады, тек  нағыз патриот пен интернационалист қана бейбіт уақыттағы төтенше жағдайлар  мен үрыс жағдайында әскери борышын  табандылықпен, ержүректілікпен орындауға  кабілетті.

Кейде кейбір жауынгерлердің, өдейі немесе еріксіз интернационализмге жат идеяларды насихаттайтын  жағдайлары да орын алып жатады. Аты  шулы "әлім- жеттіктің" сипаты біршама  өзгерді. Бірінші қатарға кей

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

6.Ішкі тәртіп және әскери  құқық.

 

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерін жетіл- дірудің, ұрысқа дайындығын көтерудің көптеген. фактор- ларының  ішінде қиын да көп қырлы құбылыс - әскери' тәртіпті нығайту бірінші  орын алады.

Әскери тәртіп мемлекеттік  тәртіптің бір.түрі болып табылады. Ол әскери қүрылыстың бір гіринципі  ретінде жүреді, үйымдастырушы фактор рөлін аткарады, өскери үжым ішінде карым-қатынас жүйесін тәртіпке келтіріп сактайды, оның ережелері  мен нормалары кызмет бабы мен  әскери атағьі жағынан бір-біріне тең  өскери қызметшілер арасындағы карым-қатынысты  қамтиды. Әскери тәртіп әскерлердің  үрысқа дайындығының маңызды бір  бөлшегі екендігі күмөн туғызбайды.

Тәртіптік жарғыға сәйкес, әскери тәртіп — барльщ өскери қызметшілердід занды және өскери жарғыларда көрсетілген  тәртіп пен ережелерді қатаң және дөл сақтау болып табылады. Бірақ  әскери тәртіп үғымы жарғыда жазылғандағыдан  қиын да көп кырлы. Тығыз байланыста болғанымен, зандылық жөне әскери тәртіл үғымдары толык бір-біріне сәйкес келмейді. Егер заңдылык барлық мемлекеттік органдардың, қоғамдық үйымдардың лауазым- дык түлғалар мен азаматтардың қызметтерінің  конс- титуциялық принциптері болып  табылса, әскери төртіп - тек әскери басқару органдары кызметінің ғана принциптері.

Сондай-ак, әскери қызметшілерге  қойылатын кейбір талаптарды заңдыльщ үғымы қамтымайды. Мысалы: “әскери  қызмет қиындықтарын шыдамдылықпен  алып жүру”, “жауынгерлік жолдастықты  ардақтау”, “үнемі әскери көсіби білімді  игеру” және т.б. Заңдылықтан әскери тәртіптің айырмашылығы — ол тек  заң нормаларын орындауды ғана емес, сонымен қатар, техникалық нормалар мен ережелерді, оның ішінде, заңдық сипаты бар ережелер мен нормаларды орындауды талап етеді.

Мемлекеттік тәртіптің  бір түрі ретінде әскери тәртігіке  жалпы қасиеттер тән. Сонымен  катар әскери үйым мен әскери қарым-қатынас  ерекшеліктерін ескере отырып, әскери тәртіп төмендегідей ерекшеліктерге ие:

Бірінщіден, әскери төртіптщ басқа мемлекеттік тәртіптен айырмашылығы — әскери қызметшілерге қойылатын бүйрықты беру мен орындау төртібімен байланысты қатынастар, әскери сыпайылық ережелерін белгілеу және

сақтау, заң бұзудың  алдын алу шараларын кабылдау сиякты талаптарды реттей отырып, әскери төртіп әскери қызметшіге қойылатын  талаптарды барынша толық белгілейді.

Екіншіден, әскери тәртіп ережелері қызметтен тыс ортада да таратылады, ал еңбек тәртібінің ережелері жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыс уақытында өз міндеттерін орындау үшін гана қажет.

Үшіншіден, әскери тәртіп баска тәртіптерге қарағанда орындаушыларға негұрлым жоғары талаптар қояды. Мысалы, өскери қызмет қиындықтарын шыдамдыльщпен алып жүру, әскери борышты етеу үшін өз өмірін аямау, адал болу, өскери борышты өтеуде тәртіпті де батыл болу, командирлерге мүлтіксіз бағыну мен оларды үрыста қорғау жөне басқалар.

Төртіншіден, командирлер мен бастьщтардың төртіптік қүқығының көлемі басқа лауазымды түлғаларға карағанда кең. Бүл жекеленген жағдайларда тәртіптік жарғыда қарастырылғандай, бағынбайтындарға төтенше жайттарда қару қолдану өкілеттілігін бөлгенде керінеді.

Бесіншіден, өскери тәртіп талаптарын бүзғаны үшін, тәртіптің басқа түрлерімен салыстырғанда, заң алдында катаң жауапқа тартылу белгіленген. Осылайша, әскери қызметшілер бағынбағаны үшін, бүйрьщты орвіндамағаны үшін, бөлімді өз бетінше тастап кеткені үшін қылмыстық жауапқа тартылады.

Осылайша, әскери тәртіп ерекшеліктері  оның талап- тарының мазмүны мен  әрекет ету аумағынан ғана емес, оны бүзудың сипаты мен жауапкершілік  дәрежесінен де көрінеді.

Әскери төртілтің зацдық негізін заңдар мен шағын заң  актілері қүрайды. Оларға: ҚР-ның Конституциясы, заң шығарушы актілер, әскери ант, жалпыөскери  жарғылар, ГІрезидент жарлыгы мен  үкімет қаулысы, қорғаныс министрінің, басқа да өскери басқару органдары  мен олардың лауазымдьщ түлғаларының бүйрықтары мен заң актілері жатады. Олар әскери тәртіп талаптарын, оны  үстану жолдарын осы жолдарды қолдану  төртібін белгілейді.

Әскери тәртіптің талаптарының мазмүны Тәртіптік жарғының 3 бабында  айтылған. Сондай-ақ, олар өскери антта, командирлер мен бастықтардың бүйрықтарында  бар.

Аталып өткен әскери міндеттерді талдау — оның тек  заңдық емес, сонымен қатар айқындалған  адамгершілік сипаты бар екенін де көрсетеді. Мысалы, адал болу, тәртіпті болу, өскери жолдастықты нығайту, өз еркімен әскери істі үйрену және баскалар.

Тәртіптік жарғының 3 бабы өскери тәртіп әр әскери кызметшіге төмендегідей төртіптерді міндеттейді:

• өзін-өзі көпшілік орында үстау, өзін жөне басқа біреуді жағымсыз қылық жасауға жібермеу, азаматтардың ары мен абыройын қорғауға ьщпал ету;
• парасатты бастамалар көтеру;
• әскери іс-әрекеттерді жүргізудің халықаралық ережелерін білу жөне сақтау, жараланғай, ауру, кеме апатына үшыраған түлғаларға және үрыс жүріп жатқан аудандардағы азаматтар мен әскери қызметшілерге қамқорлық жасау;
• командирлер мен бастықтарға қүрмет көрсету, әскери әдептілік ережелерін сақтау.

Республика Қарулы Күштерінде өскери қызметшілердің қызметтік және арнайы міндет түрлері белгіленген.

Қызметтік міндеттер әскери қызметшінің әскери бөлімнің, мекеменід  үйымдастыру күрылымында атқаратын  қызметімен анықталады. Қызметтік міндеттер  жалпы (мысалы, барлық тікелей бастыктар  үшін) және нақты (мысалы, бригада, батальон, рота, взвод командирінің қызметі) болып бөлінеді.

Әскери кызметшілердің арнайы міндеттері, әдетте, уақытша  сипатта болады немесе әскери атағы  бірдей әскери қызметшілердің қарым-катынасымен  байланысты. Олар әскери қызметшілерге  оның негізгі міндеттері мен қүқьщтары  шеңберіне кірмейтін тапсырмалар  тапсыруға байланысты пайда болады. Мысалы, қарауылдық, патрульды, күндік наряд қүрамын тағайындағанда, тексеру, инспекция жүргізу үтттітт жолдама бергенде — арнайы міндеттер қатарына бастьщтар мен бағыныштылар, әскери атағына қарай кіші және аға қызметкерлердің міндеттері де жатады.

Қорыта келгенда, өскери төртіп оның объективті және субъективті  жақтарының диалектикалык бірлігінде өмір сүреді деп айтуға болады. Объективті жағы — әскери қызметшілерге қойылатын  заң нормаларының, тәртіп ережелерінің талаптарынан және оларды орындау төртібінен көрінеді. Субъективті жағы — белгіленген  талаптарды накты сақтауда көрінеді.

Аталған көтермелеуді жариялау кезінде әскери қызметшіге өскери бөлімінің (корабльдің) командирінің қолы қойылған, өскери қызметшінің тегін әскери бөлімінің (корабльдің) Қүрмет кітабына еңгізу туралы Мақтау грамотасы тапсырылады, бұдан басқа мерзімді өскери қызмет әскери қызметшісіне бұл туралы оның отанына немесе бұрыңғы жұмыс (оқу) орнына хабарланады.

10 тәулікке дейін қысқа мерзімді  демалыс беру — жауынгерлік даярльіқта жақсы жөне үздік керсеткіштерге ие мерзімді өскери қызметтің сарбаздары (матростары) мен сержанттарына (старшиналарына) қатысты қызмет бойынша ынтасы мен ерекше көзге түскені үшін жүзеге асырыла алады.

Көтермелеу ретіндегі  қысқа мерзімді демалыс көтермелеу жарияланған болімде, әдетте, жарияланған  күнінен бастап 1 ай мерзімнен кешіктірілмей  берілуі тиіс. Ерекше жағдайларда  қысқа мерзімді демалыс беру мерзімін өскери бөлімнің комаңцирі (бастығы) үзартуы  мүмкін.

Көтермелеу саптың алдында, әскери қызметшілер кеңесінде, бүйрықта немесе жеке озіне жарияланады.

Көтермелеу туралы бүйрықтарды  жариялау, сондай-ақ көзге түскен өскери қызметшілерге марапаттарды тапсыру, әдетте, салтанатты жағдайда жүргізіледі.

Кетермелеу туралы бүйрықты жариялаумен бір мезгілде әскери қызметшілерге әдетте грамоталар, бағалы сыйлықтар немесе ақша, әскери қызметшілердің өскери бөлімнің кең жазылған Жауынгерлік  Туының (Әскери-теңіз жалауының) жанында  түскен өздерінің фотосуреттері, үдзіктердің  омырауға тағатын белгілері тапсырылады, сондай-ақ олардың өскери борышты  үлгілі орындауы туралы отанына немесе бүрыңғы жүмыс (оқу) орнына хабарлаудьщ  мәтіндері оқылады.

Әскери қызметші тәртіптік  жазаларын тиісті командир (бастық) алып тастаған соң немесе оған соңғьі жазаны қолданған сөтінен бастап бір жыл өткенде, егер сол кезенде  ол басқа теріс іс жасамаған болса, тәртіптік жазалары жоқ деп саналады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

7.ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҚАРУЛЫ  КҮШТЕРІНІҢ ЖАЛПЫӨСКЕРИ ЖАРҒЫЛАРЫ

 

Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің жарғы- лары жеке қүрамды  тәрбиелеу мен оқыту негіздеріндегі әскери қызмет заңдарының жиынтығы болып  табылады. Онда әскери қызметшілердің міндеттері мен күқыктары жөне өзара  қарым-қатынастары анықталады.

Жарғылар әскерлердің  өмірі мен күнделікті қызметін, түрмысының барльщ жақтарын катаң және нақты  түрде белгілейді, әскердегі белгіленген  тәртіптің, үйымдас- тырушылық, әскери тәртіптілікті үстап түру мәселелеріне анық нүсқаулар береді.

Қазіргі кездегі жарғыларда Үлы Өтан соғысының төжірбиесі, Кеңестік Қарулы Күштерін қалыптастырудағы көп  жылдық тәжірибелер есепке алынған. Олар әскери- техникалык прогресс нәтижесінде  қол жеткізілген әскери істің  қазіргі даму деңгейін және соңғы  жылдарда әскери істе болған өзгерістерді камтиды.

Жарғылар ережелері  Қазақстан Республикасы азамат- тары моральдьщ кодексінің адамгершілік принциптерімен тығыз байланысты.

Жалпыәскери жарғыларға Ішкі қызмет жарғысы, Тәртіптік жарғы, Гарнизондык  және Қарауылдьщ қызмет- тер жарғысы  мен Саптық жарғы жатады. Жарғыларда Қазақстан Республикасы Президентінің  Қаулысымен бекітілген әскери қызмет пен өскери төртіптіліктің, әскери тәртіптщ негіздері баяндалады, олар Қазақстан Республика- сы Президентінің  Жарлығымен бекітіледі.,