Топ және ұжым жөніндегі түсініктер

  Уақытша  ұжым -  шектеулі  уақытта құрылып, берілгені  уақыт көлемінде өз қызметн  атқарып, өмір сүруін тоқтады.

  Бұл ұжым өзінің  уақытша екеніне қарамастан тұлғааралық қарым-қатынас пен уақытша ұжымдағы жұмыс істеу деңгейі  жоғары болуы мүмкін. Бұл ойлары, қажеттіліктері бір жерден шыққан оқушылар мен оқытушылар  тарапынан жүзеге асады.

  Профессионалды оқу  орнының ұжымы басқа  ұжымдардан  өзінің оқыту жұмыстарымен ерекшеленеді. Мұндай іскерліктің  мақсаты тек қана білім алу емес,  сондай-ақ қабілеттілік,  кей жағдайда тіпті өнімі шығару болып табылады. Аталмыш ұжымға қатынас спецификацияся ондағы оқушылардың  жас ерекшеліктерімен және педагогикалық емес ұжым құрылымымен анықталады. Топты басқару өндірістік оқытудың  шебері және сынып жетекшісінің басшылығымен жүзеге асады.

  Ұжым құрылымының   нәтижесінің көрсеткішіне: ортақ  пікір білдіру мен талпыныс  таныту тұтастығы, мақсатқа жетудегі  бірізділік және  табандылық, іскерлік және тұлғааралық қарым-қатынасты қалыптастыру және  сақтап қалу шеберлігі жатады.

  Тәрбиелік ұжым  оның мүшелерінің   өзін-өзі   тануына, дамытуына зор үлес  қосады.

  Оқыту ұйымы басқа  әлеуметтік ұйымдарда оқитындарға  тәрбие әсерін ескере алмайда. Олардың ішінде әншілер, суретшілер, спортшылар т.б. маңызды орынды иеленеді.Ұйымдар өмір сүру уақытымен (уақытша және тұрақты) басқару формасымен

( формалды емес ұйымдар) ,  кәсіпкерлік мазмұнымен ( қоғамдық  – политикалық, потриоттық, танымдық  т.б.) классификацияланады. Мұндай шағын ұйымдар оқушылар мен мұғалімдердің  бірігіп, жеке экономикалық  мәселелерді шешіп отыру үшін құрған топтары. Бос уақытқа арналған ұйымдар оқушылардың  сенімділігін , мәнерлі сөйлеуін, қабілеттерін, адамдармен қарым- қатынасын жасау мүмкіндіктерін арттыруға көмектеседі.

 

2.4 Ұжым дамуын басқару.

    Оқу орнында педагог пен оқушы алдында тұрған тапсырмаларға барлық оқушы өзінің қатынасын сезінетін қалпын жасауы керек. Бұл жағдайда  оқушылардың өз ұжымын басқару басты орынды иеленбек. Өзін басқарудың  дамуы әлеуметтік  қарым-қатынасты сезінуге көмектеседі.

  Өзін- өзі басқаруды  түсінудің жаңа әдісі оқушылардың  әлеуметтік қалыптасу шарттарының  пайда болуын болжайды. Ал бұл  ұжымдағы  күрделі мәселелерді  шешуімен  қамтамассыз етеді. Оқушылар осындай күрделі мәселелерді шешуге атсалысу  барысында,  өмірде кездесетін қиындықты  төтеп бере алатын қасиетке ие болады. Басқарушылық  проблемаларының шешімін табу позициясы олардың  бірлескен іскерлікке деген қатынасына  тәуелді болады.

  Оқушылардың өзін -өзі басқару – қоғамдық маңызды  мақсаттарға жету  үшін өздігінен жеке шешімдер қабылдауды  дамытудағы  оқушылар ұжымындағы  ұйымның формасы. Өзін -өзі басқару ол оқушылардың  таңдау мен алға қойылған  мәселелерді өзі  шешім қабылдайтын жағдайда ғана пайда болады. Сонымен ұжымның дамуы мен  қалыптасуында шешім қабылдау ғана бастау болады.

 

 

 

 

Қорытынды

 Қортынынды шығару, ұжымдық рефлекция ұжым  мүшелерінің  кезең-кезеңімен  ұжымдық қызметтің бірлесе отырып жасауға жаңа мақсат қоюына әкеледі.

  Өзін-өзі басқару   оқушылардың кез-келген қызметтері  түрінде дамыды. Тез дамыған сайын  қызығушылар көлемі де кеңейе  түседі.

  Өзін-өзі басқарудың  спецфикалық  қызметтерін мақсатты  түрде бөлу Соларға өзін-өзі   реттеу,  ұжымдық өзін - өзі бақылау. 

  Өзін-өзі активациялау - әртүрлі  сферадағы істердің  жүйелі орындалуына жііне басқару  мәселелерінде шешім  қабылдауда мүшелер санын көптеп кірістіруді  қарастырады.

  Ұйымдастырудың өзін-өзі  реттеу -  ұжымның өзінің құралын   ұйымдастырудың мәселелерін шешуде  одан әрі  жақсарту үшін және ұйымдастыру қызметтерін  шешуде ұжым мүшелерінің  табандылығы мен белсенділігі және  авторитеті  дегенді ұғындырады.

  Ұжымдық өзін-өзі  бақылау – жеке ұйымдастырушы  мен өзін-өзі басқару органдарының  өзінің атқаратын іс-шараларына  өзін-өзі таңдау,  үнемі анализ жасап отыру – басқарудағы мәселелерге қолайлы шешім табуға  жол іздеу  үшін қолданылады.

  Өзін-өзі басқарудың  дамуында өндірістік  оқыту шеберінің   ролі міндетті. Оның оқушыларға  олардың мүмкіндіктері  мен  жауапкершіліктерін түсіндіріп отыру өте маңызды. Шебердің басты мақсаты – оқушылардың  белсенділігін  арттырып, іскерлік түрі мен  ұйымдастыру  формасын таңдауға көмектесу.

  Ұжымдағы өзін-өзі  басқарудың  дамуындағы жетекші  факторлардың бірі -  бұл оқушылардың   іскерлік белсенділігін арттырып қана қоймай,  қарсыластық рухпен  жігерлендіретін топаралық бақталастық қарым-қатынас. Тек мұндай қарым-қатынастарды барынша адамгершілік құндылықтармен толықтыру керек, бұл оларды адалдыққа баулиды. Педагогтар өзара көмекке бағытталған іскерлікті қолдануы керек.

  Барлық оқу орындарындағы   ұжымындағы оқушылардың өзін-өзі  басқарудағы дамуы топтағы өзін-өзі   басқарудағы дамуымен салыстырғанда  өзіндік ерекшеліктері бар. Оқу  орындарындағы өзін-өзі  басқару  олардың алға қойған тапсырмаларын орындауға бағытталған. Топ ұжымы өзінің  өспелі және  тұрақты құрамымен олардың әрқайсысы үшін қоғамдық іскерлікке араласу мүмкіндіктерінжасайды. Сондықтан  оқу орындарындағы өзін-өзі басқару топтық ұжымдардың инциативасы мен дербестігін шектемеу керек.

Педагог оқу орындарындағы  өзін-өзі басқару қалай жүзеге асыратылатындығын қадағалап отыру  тиіс. Бұл үшін білім алушылармен  сауалнама жүргізу  қажет.

 

Пайдаланылған әдебиеттер:

1. Аймауытов Ж .Тәрбиеге жетекші. Орынбор, 1924.
2. Аймауытов Ж. Сабақтың комплекстік жүйесі. Қызылорда, 1929.
3. Алтынсарин Ы. Таңдамалы педагогикалық шығармалары. Алматы, 1980.
4. Алтынсарин  тағылымы. ( Құрастырған  М. Жармұхамедов ) Алматы, “ Жазушы ”, 1991.
5. Амонашвили Ж.А. Здрасвствуйте, дети! Москва “ Просвещение ”, 1983.
6. Антология педагогический мысли Казахстана. Алматы, “ Рауан ”, 1995.
7. Ахмедова Ж. Мектеп басқарудың кейбір мәселелері. Алматы, 1973.
8. Әбілова З. Оқушыларға эстетикалық тәрбие беру. Алматы, 1996.
9. Әлмаханова Х. Жасөспірімдерге эстетикалық тәрбие беру. Алматы, 1990.
10. Бабанский Ю.К. Педагогика. Москва, “ Просвещение ”, 1988.