Желі архитектура

Қазақстан Республикасы Білім және Ғылым министрлігі

Қорқыт Ата атындығы Қызылорда мемлекеттік университеті

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Тақырыбы: Желі архитектурасы.

 

 

 

 

 

 

Пәні: Желі архитектурасы

Қабылдаған: Жүсүпбек Бота.

Тобы: ИНФ-11-1 п(у)

Орындаған: Калимбетова  Жанар.

Бағасы:

Әріптік жүйе бойынша  бағасы:

 

 

 

 

 

 

 

Қызылорда,2013

 

Жоспар

Кіріспе

1. Желі архитектурасы                                                                                           

1.1. Желіні қолданудың артықшылықтары

1.2. Желілердің архитектурасы

1.2. 1. Терминал – негізгі компьютер архитектурасы.

1.2. 2. Бір рангті архитектура

1.2. 3. Клиент – сервер архитектурасы

1.3. Мәліметтерді тасымалдаудың физикалық ортасы.

1.4. Кабельдік жүйелер.

1.5. Apple Talk желілік технологиясы.

 

Қолданылған әдебиеттер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер

1. Н.Ермеков, Информатика 11 сынып, оқулық, ЖМБ
2. Н.Ермеков, Информатика 11 сынып, әдіст. нұсқау, ЖМБ
3. Н.Ермеков, Информатика 10-11 класс, Базовый курс
4. www.infust.kz, www.ustaz.kz
5. www.izden.kz/referattar/informatika/124

6. Компьютерные сети. Официальное пособие Microsoft. 1998.

7. В.Л.Бройдо. Вычислительные  системы, сети и телекоммуникация. Питер, 2005

8. К.С.Дүйсебекова, Ш.А.Жомартова. Есептеу желілерінің негіздері. Алматы, 2006

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

Желілік архитектуралар – бұл желінің жұмыс қабілеттілігін жасауға қажетті стандарттар, топологиялар және хаттамалар комбинациясы.

Бүгінгі күні ең белгілі желілік архитектура –– Ethernet. Берілген архитектура архитектура 10 Мбит/с жылдамдықты тар жолақты беруді, «шина топологиясын, коллизияны анықтайтын көптеген қатынау әдісін пайдаланады. (CSMA/CD). 100 Мбит/с жылдамдығымен жұмыс істейтін Ethernet желісі, Fast Ethernet деп аталады.

Желінің топологиясы – бұл компьютерлердің, кабельдердің және бақа желілік құрауыштарының орналасуының физикалық мінездемесі. Желінің тополгиясы компьютердің желідегі әрекеттестігінің  тәсілін анықтайды. Барлық желілер үш базалық топологияның негізінде құрылады:

• Шина (Bus);
• Жұлдыз (Star);
• Сақина (Ring).

«Шина» - пассивті топология, яғни компьютерлер желі бойынша жіберілетін деректерді тек «тыңдайды», бірақ олардың жіберушіден қабылдаушыға ауысуын қамтамасыз етпейді. Сондықтан да бір компьютердің істен шығуы басқалардың жұмысына әсер етпейді. Активті топологияларда компьютерлер сигналдарды қалпына келтіріп, оларды желі бойынша жіберуге қатысады.

«Жулдызша» топологиясы - компьютерлер кабельдің көмегімен концентратор (hub) деп аталатын орталық компонентке қосылған. Сигналдар жіберуші компьютерден концентратор арқылы басқаларына таратылады. Кемшілігі - үлкен желілер жағдайында кабель шығыны арта түседі және орталық компонент істен шықса, барлық желі жұмысы тоқтатылады. Бірақ қандай да бір компьютер бұзылса, желідегі басқа компьютерлерге оның кері әсері болмайды.

«Сақина» топологиясы - сигналдар сақина бойымен бір  бағытта жіберіліп, әрбір компьютерден өтеді. «Шина» пассивті топологиясынан айырмашылығы мұнда әрбір компьютер репитордың рөлін атқарады, яғни сигналдарды күшейте отырып келесі компьютерге жібереді. Сондықтан да егер бір компьютер істен шықса, бүкіл желі жұмысын тоқтатады.

Архитектура – бұл желідегі жұмыс станцияларын өзара әрекеттесу функцияларын және құрылымын, өзара байланысын анықтайтын концепция. Ол желінің техникалық және программалық құралдағы логикалық, функционалды және физикалық ұйымын алдын ала ескереді. Архитектура желідегі элементтердің апараттық және программалық құрылу мен жұмыс жасау принципін анықтайды.

 

 

 

 

1.Желі архитектурасы

Желі — бұл мәліметтерді жіберу және өңдеу құрылғылармен  құрылған объектілердің жиынтығы. Стандарттау  бойынша халықаралық ұйым, есептеуіш  желіні бірінен кейін бірі бит  жүйесіне келетін тәуелсіз құрылғылармен  өзара байланысқан ақпарат жіберуді анықтады. Желі әдетте қолданушының өзімен жүргізіледі және кейбір аумақты алады да, аумақтық белгісі бойынша келесідей бөлінеді:

1. Локальдық есептеуіш желі (ЛЕЖ) немесе Local Area Network (LAN), бір немесе бірнеше жақын орналасқан ғимараттарда орналасқан. ЛЕЖ әдетте қандай да бір ұйымның шекарасында орналастырылады, сондықтан оларды корпоративті деп атайды.
2. Бөлініп тармақталған компьютерлік желілер әртүрлі ғимараттарда, қалаларда және мемлекеттерде орналасқан, глобальды немесе Wide Area Network (WAN) аумақтық, аралас және глобальды болады. Осыған байланысты глобальды желілер төрт негізгі түрде болады: қалалық, аумақтық, халықаралық және транснациональды. Мысал ретінде өте үлкен масштабтабөліп тармақталған желілерді атап өтсек: Internet, EUNET, Relcom, FIDO.

Ортақ жағдайда желінің  құрамына келесі элементтер кіреді:

1. желілік компьютерлер (желілік адаптермен қамтамасыз етілген);
2. байланыс каналдары (кабельдік, спутниктік, телефондық, цифрлық, волоконды-оптикалық, радиоканальды және т.б.);
3. сигналдардың әртүрлі жағдайда қайта құрылуы;
4. желілік жабдықтар.

Желіні екі түсініктеме  ажыратады: коммуникациялық желі және ақпараттық желі. 
Коммуникациялық желі мәліметтерді жіберу үшін арналған, және де ол мәліметтерді қайта құруға байланысты есептерді орындайды. Компьютерлік желілер физикалық қосылу жағдайды қолданудың түрлерімен ажыратылады. 
Ақпараттық желі ақпараттарды сақтауға арналған және ақпараттық жүйелердентұрады. Ақпараттық жүйе деп ақпараттарды жіберуші немесе тұтынушы жүйе деп түсіну керек.

Ақпараттық және коммуникациялық желілер

Логикалық канал — бұл мәліметерді бір жүйеден екіншіге жіберу жолы. Логикалық канал бір немесе бірнеше физикалық каналдардың сапар желісі бойынша салынады. Логикалық каналды физикалық канал және коммутациялық түйіндер арқылы салынған сапар желісі сияқты сипатауға болады.

Желіде ақпарат объекттердің арасында ауысу процедурасы бойынша  мәліметтердің блоктарымен беріледі. Бұл процедуралар мәліметтерді жіберу протоколдары деп аталады. 
Протокол – бұл форматты және бір немесе бірнеше құрылғылардың арасында ақпаратпен айырбас процеураны орнататын ережелердің жиынтығы. 
Желіні орнату трафик деп аталатын параметрмен сипатталады. Трафик – бұл мәліметтерді жіберу желісіндегі хабарламаның ағыны. Желіні сипатттаудағы заттық әсер рұқсат әдісін көрсетеді. Рұқсат әдісі – бұл әдіс қандай жұмыс станциясы байланыс каналдың келесі болып қолданылатынын және қалай байланыс каналына (кабельге) рұқсатты басқару керектігін анықтайды.

Желіде барлық жұмыс  станциялар топология деп аталатын структура бойынша өзінің арасында байланыс каналдармен физикалық  қосылған. Топология – бұл қандай жұмыс станциялар өзара байланыса  алатындығын көрсететін желіде физикалық  қосылуды суреттейді. Топологияның түрін жұмыс станцияларды пайдалану сенімділігі мен өнімділігі, жұмысқа қабілеттілігі және файлдық сервермен айналысу уақыты анықтайды. Желідегі топологияға байланысты сол немесе басқа да рұқсат әдісі қолданылады. 
Желідегі негізгі элементтердің құрамы оның архитектурасына байланысты.

Негізінде архитектураның үш түрін белгілейді: терминал –  негізгі компьютер архитектурасы, клиент – сервер архитектурасы және бір рангті архитектура. 
Қазіргі кездегі желілерді әртүрлі белгілері бойынша классификациялауға болады: компьютердің қашығымен, топологиясымен, тағайындауымен, ұсынатын қызметтін тізімімен, басқару принципімен, коммутация әдісімен, қол жеткізу әдісімен, жіберу ортаның түрімен, мәліметтерді жіберу жылдамдығымен және т.б.

1.1. Желіні қолданудың артықшылықтары

Компьютелік желілер  өзімен ақпаратты өңдеу мен жеткізуді  тездетуді қамтамасыз етуі адамдардың және компьютерлердің ынтымақтастығы ұсынады. 30 жыл бұрын желіде компьютерлерді біріктіре бастады.

Желінің көмегімен ақпаратты  және ресурстарды бөлуге болады. Төменде  желідегі жұмыс станцияның көмегімен  шығатын және бөлек компьютердің көмегімен қиын шығарылатын негізгі  есептер көрсетілген: 
Компьютерлік желі шеттегі құрылғыны бірге қолдануға рұқсат береді, қоса:

• принтерлерді;
• плоттерлерді;
• дисктік жинақтағыштарды;
• CD-ROM келтірулерді;
• дисководтарды;
• стримерлерді;
• сканерлерді;
• факс-модемдерді;

Компьютерлік желі ақпараттық ресурстарды бірге қолдануға рұқсат береді:

• каталогтар;
• файлдар;
• қолданбалы программалар;
• ойындар;
• мәліметтер қоры;
• тексттік процессорлар.

1.2. Желілердің архитектурасы

Желілердің архитектурасы  желідегі негізгі элементтерді анықтайды, оның ортақ логикалық ұйымын, техникамен, программамен қамтамасыз етуін сипаттайды, кодтау әдістерін суреттейді. Сонымен қатар архитектура жұмыс жасау принципін және қолданушының интерфейсін анықтайды.

Берілген курсте архитектураның үш түрі қаралады:

1. терминал – негізгі компьютер архитектурасы;
2. клиент – сервер архитектурасы;
3. бір рангті архитектура.

1.2.1. Терминал – негізгі компьютер архитектурасы.

Терминал – негізгі  компьютер архитектурасы (terminal – host computer architecture) – бұл мәліметтердің  барлық өңделуі бір немесе топталған  негізгі компьютерлерде жүзеге асырылатын ақпараттық желі концепциясы.

Терминал – негізгі компьютер архитектурасы 

Қаралып жатқан архитектура жабдықтаудың екі түрін ұсынады:

1. желіні басқаруды, мәліметтерді сақтауды және өңдеуді қамтамасыз ететін – негізгі компьютер.
2. Терминал, негізгі компьютерден команданы жіберуде сеанстарды ұйымдастыруға және есептерді орындауға, есептерді орындау үшін мәліметтерді енгізуге және нәтижені алу үшін аралған.

Негізгі компьютер мәліметтерді жіберу мультиплексоры арқылы терминалдармен өзара әрекеттеседі. Негізгі компьютерлермен  желіленген архитектураға классикалық  мысал - жүйелі желілік архитектура (System Network Architecture – SNA).

1.2.2. Бір рангті архитектура

Бір рангті архитектура (peer-to-peer architecture) – бұл барлық оның ресурстары жүйелерге бөліп жайғасқан  ақпараттық желілердің концепциясы. Бұл  архитектура оның барлық жүйелері тең  құқылығымен сипатталады.

Бір рангті желілерге  кез-келген жұмыс станция бір уақытта файлдық сервердің және жұмыс станцияның функциясын орындайтын кішігірім желілер жатады. Бір ренгті ЛЕЖ-де дисктік кеңістік және файлдар кез-келген компьютерде ортақ болуы мүмкін. Ресурс ортақ болу үшін, оны бір рангті желілік операциялық жүйелердің қашықтағы рұқсат қызметін қолданып, ортақ қолдануға беру керек. Мәліметтерді қорғау қалай орнатылуына байланысты, басқа қолданушылар, файлдар құрылғаннан бастап, лезде қолданыла алады. Бір рангті ЛЕЖ тек кішігірім жұмыс топтары үшін жеткілікті жақсы.

Бір рангті архитектура

 

 

Бір рангті ЛЕЖ орнатуға ең жеңіл және арзан желінің түрі болып табылады. Олар компьютерді желілік карта мен жілілік сақтаушыдан басқа, тек Windows 95 немесе Windows for Workgroups операциялық жүйеде болғанын қалайды. Компьютерлерді жалғағанда, қолданушылар ресурстарды және ақпаратты бірге қолдануды ұсына алады. 
Бір рангті желінің келесідей артықшылықтары бар:

1. олар орнатуда және өңдеуде женіл;
2. бөлек ДК-лар белгіленген желіден тәуелді емес;
3. қолданушылар өз ресурстарын бақылай алады;
4. құны аз және жеңіл қанау(эксплуатация);
5. минимум жабдықтау және программалық қамтамасыз ету;
6. администратордың қажеттілігі жоқ;
7. желінің оннан аспайтын сандық қолданушыларға жақсы келеді.