Алгоритм және оның қасиеттері

    Ортақ ресурстар  орналасқан компьютер сервер деп аталады. Сервердегі ақпаратқа жол ашатын және осы ресурстар пайдаланатын негізгі жетістігі мынада: компьютерлер мен концентраторлар арасындағы жекелеген жалғағыштар істен шыққанмен, бүкіл желі жұмыс істей береді.

    «Жұлдызша»  топологиясының кемшілігі оның негізгі жетістігінен туындайды: егер концентратор бұзылса, онда ол бүкіл желіні түгел істен шығарады.

    «Сақина» топологиясына тән бір нәрсе – жалғағыштардың соңғы нүктесі болмайтыны; деректер берілетін біртұтас сақина құраған желі тұйықталған. Мұндай сақинада бір нүктеден қозғау алған деректер ақыр аяғында желінің басына барады. Осындай ерекшеліктен деректер сақинада барлық уақытта бір бағытта қозғалады. 

    «Сақинаның»  «Жұлдызшадан» бір ерекшелігі  – оған барлық желілік компьютер  арасында үзіліссіз жол қажет, өйткені желінің бір жері істен шықса, бүкіл желі тоқтап қалады. «Сақинаның» тағы бір осал жері компьютердің екі кабелі бар, біреуі бойынша ол деректерді жібереді, басқасы бойынша қабылдайды. Tokin Ring- тің ІВМ желісіндегі деректер маршруты көрсетілген.

    Осылайша, Tokin Ring желісі сақина секілді дерлік, бірақ жұлдызша сияқты безендірілген.

    Жергілікті  желіде ақпарт жеткізу жылдамдығы 5-тен 100 Мбит/с-қа дейін жетеді.

    Жергілікті  есептеу желілері бірыңғай және  ирархиялық болып бөлінеді. Бірыңғай желі – барлық компьютерлері тең құқылы және бірдей қызмет орындайтын жергілікті желі. Олар желіге аз ғана – 10-15-тен көп емес компьютерлер санын біріктіру үшін қолданылады. Бірыңғай желілерде сервер дегеніміз – ресурстары осы сәтте басқа компьютерден де алына беретін компьютер, сервер бір мезгілде клент де бола алады, яғни өзі ресустар беретін компьютердің ресустарын пайдаланады. Жергілікті ресустың ортаққа айналдыруы компьюрерді пайдаланушымен, ОЖ құралдармен жасалады. Қажет болған жағдайда ол өзін пайдалануға арналған парольдіде белгілейді.

    Бірыңғай желілердегі  ОЖ –лер ортақ ақпараттық ресустардың  оқылуын және редакциялануын, «бөтен  компьютерден» программаларды қосуға  мүмкіндік беретін тікелей басқарудың  құралын қамтамасыз етеді.

    ОЖ Windows 95-те  компьютерлік жүйенің желілік  мүмкіндіктерін пайдаланатын екі  программа бар: 

    * МS Exchange  программасы  – пошталық алмасу программасы  ол хабарлар мен файлдардың  нақты пайдаланушыларға немесе  топтың барлық пайдаланушыларына  жіберілуін қамтамасыз етеді.

 

Негізгі желілік  топологиялар.

Желілік техникалық құралдар

Клиент-сервер технологиясы

 

    Желінің ақпараттық  қызметіне байланысты топологиялардың  үш түрі болуы мүмкін. Шиналық  топология. Мұнда жұмыс станциялары  желі адаптерлері арқылы  жалпы шинаға немесе магистралға қосылады. Дәл осындай  тәсілмен магистралға  басқа да желілік құрылғылар қосыла береді. Желінің  жұмыс жасау процесінде тасымалданатын ақпарат жөнелтуші станциядан жұмыс станцияларының барлық адаптерлеріне жеткізіледі, бірақ оны тек адресте көрсетілген жұмыс станциясы қабылдайды.

    Жұлдыз тәрізді  топология. Мұнда ортақтандырылған  комутациялық түйін –желілік  сервер болуы тиіс ол барлық  мәліметтерді жеткізуді жүзеге  асырады. Бұл топологияның артықшылығы  кез келген бір жұмыс станциясының істен шығуы жалпы байланысқа әсер етпейді.

    Сақиналық  топология. Мұнда  байланысу  арналған тұйықталған сақина  бойынша орналасады. Жөнелтілген  мәлімет біртіндеп барлық жұмыс  станцияларын аралап шығады да, оны керекті компьютер қабылдаған соң жұмыс тоқтатылады. Бұл топологияның кемшілігі кез келген бір жұмыс станциясының істен шығуы жалпы байланысты бұзады.

 

Желілік техникалық құралдар.

 

    Жергілікті  немесе аймақты тармақталған  желілер архитектурасына  байланыста  негізгі компоненттер мен технологиялар мынадай бөліктерден тұрады:

• кабельдер;
• серверлер;
• жергілікті интерфейс тақталары;
• концераторлар;
• коммутаторлар;
• аймақтық тармақталған желілер үшін бағдарлауыштар;
• аймақтық тармақталған желілер үшін қашықтықтан қатынас құру серверлері;
• аймақтық тармақталған желілер үшін модемдер.

    Серверлер. Клиент сервер желісіндегі сервер дегеніміз – осы желіге қосылған басқа компьютерлер пайдалана алатын файлдар мен қолданбалы программаларды сақтауға арналған жоғарғы көлемді қатты дискісі бар дербес компьютер болып табылады. Бұған қоса серверге жергілік операциялық жүйе басқара алады.

    Жергілікті интерфейс тақшалары. Үстелге қойылатын және портативті алып жүруге ыңғайлы компьютерлерге орнатылады. Олар жергілікті желіге басқа құрылғылармен орнатылыды. Олар мәліметтерді тасымалдау жылдамдығының өзгеруімен желіге қосылу тәсілдеріне байланысты әртүрлі болып келеді.

    Модемдер. Жай телефон арналары арқылы интернетке қосылып онымен мәлімет алмысу мүмкіндігін береді. «Модем» - деген сөз осы құрылғының қызметіне байланысты шыққан, ол «модулятор / демудулятор» сөздерінің қысқаша түрі. Модем дербес компьютерден шыққан цифрлық сигналдарды жалпы телефон арналары арқылы тасымалданатын аналогтық сингалдарға түрлендіреді. Ал екінші модем қабылданған сигналдарды қайтадан цифрлық формаға ауыстырады.

 

Клиент –  сервер технологиясы

 

    Жергілікті  желілердегі компьютердің бір  – бірімен қатынас жасау сипатын  олардың функционалдық қызметімен  байланыстыру қалыптасқан. Жергілікті  желі аймағында компьютерді тікелей  байланыстыру кезінде сияқты клиент және сервер ұғымдары қолданылыды.

    Клиент –  сервер технологиясы – жергілікті  желідегі компьютерлерді бір  – бірімен байланыстырудың ерекше  тәсілі, мұнда бір компьютер өз  құрылғыларын басқаларға клиентерге  пайдалануға бере алады. Осыған орай жергілікті желілер бір деңгейдегі желілер және серверлік болып екіге бөлінеді.

    Бір деңгейлі  желілер айрықша бөлінген сервер  болмайды, мұнда әрбір жұмыс станциясы  әрі сервер, әрі клиент болып  қызмет атқара береді. Мұның ерекшелігі  әрбір жұмыс станциясы өз ресурстарының белгілі бір бөлігінің барлық жұмыс станцияларының ортақ пайдалануы үшін бөліп береді.

    Егер компьютерлер  саны аз болып олардың негізгі  функциясы бір – бірімен мәлімет  алмасу болған жағдайда ең  тиімді шешім оларды бір деңгейлі желілерге біріктіру болып табылады.

    Серверлік  желілерге компьютердің функциялары  алдын – ала айқындалған оның  кейбіреулері сервер болып қызмет  атқарса, қалғандары тұрақты түрде  клиент болып табылады. Компьютерлер  атқаратын қызметтерінің көп  түрлілігіне байланысты серверлердің бірнеше типтері бар. Олар желілік сервер, файлдық сервер, баспа сервер, пошталық сервер және т.б.

    Желілік сервер – желі жалпы басқару функциясын және есептеу жұмыстарының нагізгі бөлігін атқаратын арнайы компьютерлер болып табылады. Мұнда желіге жұмыс станциясының  функциясына мәліметтерді енгізу және шығару сервер мен ақпарат алмасу жатады.

    Файлдық  серверлер – термині негізгі функциясы мәліметтер файлын сақтау, басқару және тасымалдау істерінен тұратын арнайы компьютерге байланысты шыққан. Жалпы файлдық серверде монитор мен пернелік тақта болмаса да болады. Файлдық мәліметтер барлық өзгертулер жұмыс станцияларында жүргізіледі.

    Баспа серверлер, желі адаптерлері көмегімен мәлімет тасымалдау ортасына қосылған баспа құрылғысы болып табылады. Мұндай желілік баспа құрылғысы басқа желі құрылғыларына тәуелсіз күйге өзі жеке жұмыс жасайды.

     Баспа сервері  желідегі барлық серсерлерден  және жұмыс станцияларынан тапсырма  ала отырып, жергілікті желі ауқымды  желіден өте көп мәлімет алмасатын болған жағдайда, пошталық сервер пайдаланылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Microsorft Internet Explolrer

6 программасымен танысу

 

    Веб – беттерді  және файл түрінде сақталған  мәліметтерді түсінікті түрде  экранға шығару жеңіл емес. HTML форматында дайындлатын Web – беттерді іздеп және оларды қалыпты жағдайда экранға арналған браузер атаулы арнайы программалар бар. Қазіргі кезде олардың ішінде көп пайдаланылатын – 3.02, 4.0, 4.01,5 нұсқалары Microsorft Internet Explolrer программасы. Олар Windows 95-пен Windows – 98 – дің Explolrer құрамына стандартты программа түрінде енгізілген. Оны веб шолушысы деп те атайды. Алғаш рет ағылшын Explolrer терезесінде «Интернетке қош келдіңіз» тақырыбы енгізілген. Веб - беттің көрінуі мүмкін.

    8.1.3. – тақырыпта  гиппер сілтеме арқылы интернеттің басқа веб –беттеріне өту жолы қысқа түрде мәлімденген болатын. Қалып – күй жолының сол жақ шетінде көрініп тұрған мәтін, гиппер мәтін адресі т.с.с.

    Веб-беттерге  өту мен қайтудың терезенің  панелінің кейін алға түймелері  арқылы орындау да мүмкін.

• Кейін түймесі ретімен басу арқылы жұмыс істеп тұрған күнгі маршрут веб-беттерінің алдыңғысына өтуге тіпті олардың ең бастапқысына жіберуге болады;
• Алға командасы кейін командасын берген соң одан соңғыларына қайтып оралу үшін беріледі.

    Түрлі серверлерде  веб-беттер символдары түрлі кодтар  бойынша жазылуы мүмкін. Қабылданған  веб-бетті оқи алмасағыз,  Internet Explolrer терезесіне сервер шолушы  қасиеттер комендасын беріп, ашылған  терезенің веб-бетінің шрифтері  өрісіне қажетті қазақ әріптерінің атауын таңдау керек.

    Тізімнен қажетті  код таңдалатын одан әрі сыртқы  түр шрифтер командасын беріп,  көрінетін тізімнен қажеттісі  ерекшелінетін ол терезеде көрінген  әріптерді үлкейту, кішірейту  қыжет.

 

 

 

 

 

 

 

Тарихи  деректер мен статистикалық мәліметтер

 

Әлеуметтік пәнде болғандықтан адам әрқашанда сияқтылармен араласу  тәсілдерін іздестіреді. Соңғы кездегі INTERNET желісінің күрт дамып кетуі (қазіргі кезде 18000 әр түрлі желілерді біріктіріп, күнбе-күн жаңаларымен толықтыруда) қашықтық ұғымын жоққа шығарып, планетамыздың кез келген нүктесін бір-бірімен бейнелі түрде байланыстыруда. Информацияның көзді таратар ертеңі таң қалдырып, өзіннің соны пайдалана алатының қуантады. Бірақ адам жаңалыққы тез үйренеді, қазір де INTERNET жалпыға бірдей информациялық қор тәрізді ертектегі «ханшалардан» күнделікті «күніңізге» айналып барады. Оның құрамында миллиондаған компьютерлер, компьютер терминалдары және қарапайым пайдаланушы адамдар бар. Кейбір есептеулер бойынша екі миллиондай компьютермен 30 миллионға жуық адам жұмыс істеп жатыр. INTERNET желісіне күніне 1000компьютер қосылады екен. ISOC ( Internet Society-Internet қоғамдастығы) президентінің жақында INTERNET желісін пайдаланушылар саны бір миллиардқа жетеді деуі де бекер емес шығар. Мұнда таңданарлық ешнәрсе жоқ. Сол себепті INTERNET бізге «даналық көзі» болып көрінсе де, оның өзін қалай пайдаланатынымызды білген артық болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Internet- пен қатынас құру.

 

Бізге кенеттен бір файл керек болып қалды делік және оның қай жерде екені белгілі  болсын. Ол файл тегін берілетін программа, жұмысқа керекті ақпарат (құжат), аурет немесе  кітап та болуы мүмкін. Енді сол файылды өз компьютерімізге қалай әкелу жолын қарастырайық.

Мұндай мақсат үшін файлды жеткізу хаттамасы деп аталатын жүйе қолданылады (File Transfer Protocol –FTP) Практикада ҒТР немесе ftp термені жиі ұшырасады. Каталогтар немесе почталық хабарда «файылды алу үшін компьютерге ftp жеткізу» деген сөздер кездесуі мүмкін. Ол осы файылды алу үшін ҒТР жүйесі қолданылатыны білдіреді. ҒТР арқылы қызымет ететін арнаулы программа бар желіге қосылған компьютер ҒТР-сервер деп аталады. Көптеген ҒТР-серверлер барлық адамдар үшін ашық болады, кез келген адам одан администратор рұқсатымен әр түрлі мәлметтер ала алады. Бұл тәсіл анонимдік ftp деп аталады, өйткені мәлімет алу үшін ешкім өз атын айтпайды белгісіз (аноним) болып қала береді. Көбінесе пароль ретінде әркім өз пояталық адресін енгізеді. Ал кей кезде мәлметті пайдалану үшін (кіру үшін) кіру атауын (Nameid) және немесе паролін (password) білу қажет болады.

ҒТР- серверінің мәлметтерімен  қатынас құру үшін әркім стандартты кіру сұхбатын орындауы керек. Оның бір  мысалы мынадай болуы ықтимал:

Open ftp.relecom.su  nameid password  -FTP- серверге кірердегі сұраныс тізбегі, мұндағы:

Open ҒТР-сервермен қатынас құру сұранысы;

ftp.relecom.su   -ҒТР –серверінің қажетті информатциямен толықтырылған аты;

nameid-  пайдаланушының кіру аты немесе anonimus;

password- сұраушы адамның паролі немесе оның почталық адресі;

Паролді немесе өз атын енгізбегенде, ҒТР- сервер тек шектеуге командалар жиынын орындай алады, атап айтқанда;

Help – сервер командалары бойынша анықтама беру;

Quit – сеансты аяқтау.

Пароль мен атау дұрыс  болс, қатынас құру құқығына байланысты командалар орындауға болады. Олардың құрамына мыналар кіреді:

          Cd католог аты – катологты ауыстыру:

          Cd.. жоғары деңгейден катологқа қайту;

          Get файл аты ҒТР – серверден файл алу;

          Binary – екілік файлдарды жіберу алу режиміне ауысу (типтері exe, com, arj), rar. tar, zip және т.б.)

          Dir – ағымдағы католог файлдары тізімін беру.

          ҒТР – сервермен байланысу  сеанысында  пайдалануға болатын  камондалар жиынтығын Help командасы арқылы алуға болады.