Автор работы: Пользователь скрыл имя, 06 Февраля 2013 в 04:20, курсовая работа
Менің курстық жұмысымда дәмханадағы әкімшілік (администратор) жұмысын автоматтандыру мақсаты қойылды. Дәмханадағы әрбір жұмысшының қанша ақша түсіргендігін реттейтін, әрбір столдың жеке қабылдау сияқты жұмыстарын автоматтандыру – осы курстық жұмыстың қойылған талаптарының бірі. Ал теориялық бөлімде процедуралар мен функциялар туралы, мәліметтерді сұраныстар арқылы сүзгілеу және курстық жұмыстың бағдарламасын сипаттау.
КІРІСПЕ 3
1 DELPHI-ДЕ ҚОЛДАНЫЛАТЫН МӘЛІМЕТТЕР ҚОРЫНЫҢ ТҮРЛЕРІ 4
1.1 Delphi-де МҚ байланысты ұйымдастыру 7
1.2 TQuery компонентімен жұмыс 11
2 СҮЗГІЛЕУ ТӘСІЛДЕРІ 13
2.1 SQL даму тарихынан 15
2.2 SQL көмегімен мәліметтер қорын басқару 17
2.3 SQL -командаларының типтері 19
2.4 Сандық типтер 21
3 ДӘМХАНА ЖҰМЫСЫН АВТОМАТТАНДЫРУ 29
3.1 Программаны сипаттау 29
3.2 Тағамдар мен қызметкерлер тізімін толтыру 29
3.3 Тапсырыс алу 30
ҚОРЫТЫНДЫ 32
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 33
қолданушы оларды өзгерте алады, себебі олар анық мәліметтердің тек көшірмесі болады. Мәліметтер қорында сақталып тұрған информацияларды өзгерту үшін TQuery BDE-ге беретін арнайы сұраныстар қалыптасады. Бұл жағдайда BDE жаңаларын қалыптастырмайды, және алдында құрылған уақытша кестелерді пайдаланбайды да, тек сұраныста орындап, программаға оның нәтижесін хабарлайды. Демек мәліметтер жүйесінің модификациясы жағдайында сұраныстың программалық өзгеруін талап ету TQuery-дің TTable-ден өзгешілігін көрсетеді.
SQL-сұранысқа кейбір
Желілік немесе файл-серверлік мәліметтер қорымен жұмыс кезінде TQuery-дің мәліметтерге ену жылдамдығы жалпы жағдайда, TTable-ге қарағанда аз болады, себебі TQuery өзімен жұмыс кезінде уақытша кестелер құрады. Бір жағынан SQL-дің қуатты мүмкіндіктері TQuery көмегімен TTable көмегімен алынбайтын мәліметтер жүйесін қамтамасыз етеді (мысалға, мәліметтер жүйесінде мәліметтер қорының бірнеше кестелерін біріктіру). Серверлі мәліметтер қорымен жұмыс кезінде TTable-дің қажеттілігі төмендейді, себебі бұл жағдайда ол төменгі мәліметтер қорының барлық серверлердің желілік көшірмесі болатын уақытша кесте құрады, содан соң барып одан қажет мәліметтер қорын құрады. Үлкен жергілікті кестелерді құруда уақыттың көп кетуі мен күрделі мәліметтер қорын алуға қатысты TTable-дің аз мүмкіндіктері оның клиент-сервер қосымшаларымен жұмыс істеуін алып тастайды.
1987 жылы SQL маманданған
реляциялық МҚБЖ үшін
Файлдық серверлермен жұмыс істейтін МҚБЖ, бір-бірінен алыс ара-қашықтықта орналасқан әртүрлі ЭЕМ қолданушыларына бір МҚ кіру мүмкіндігін берді. Мұндай жағдайда ұжымдарды, оқу кешендерін, ақпараттық және басқа жүйелерді әртүрлі автоматталған басқару жүйелерін өндіру оңайлатылады. Бірақ бұл кезде қарапайым сұраным құру үшін де файлдық серверден немесе серверге файлдарды жазу керек болады, ал ол конфликтілік ситуайияларды туғызуы мүмкін. Мұндай кемшіліктерді бодырмау үшін клиент/сервер технологиясы ұсынылған боатын, бірақ ол үшін сервермен хабарласу тілі қажет-мұндай тіл ретінде SQL таңдалды.
SQL концепцияларында
операциялардың мәліметтердің
SQL тілі көптеген МҚБЖ-ң негізі болып табылад, өйткені ол мәліметтердің физикалық құрылымдануына және дискіге жазылуына сондай-ақ мәліметтерді дискіден физикалық оқуға жауап береді, және МҚБЖ-ң басқа компоненттерінен және қолданушы қосымшаларынан SQL-сұранымдарды қабылдау мүмкіндігін береді.Олай болса, SQL қолданушыларға, программаларға реляциялы МҚ ақпараттарына кіруді қамтамасыз ететін мықты құрал.
Реляцияла МҚ басқару
жүйелері 80 жылдардың аяғында кеңінен
т анымал болды. Мұндай мәліметтер қорында
ақпарат қарапайым кестеде
Жоғарыда айтылғандай, реляциялы МҚ түсінігі 70 жылдардың басында IBM компаниясының ғылыми қызметкері Э.Ф.Кодпен енгізілді.Осыдан кейін реляциялық мәліметтер қоры одбысында IBM компаниясының System/R деп аталған жобасымен бірге зерттеулер жүргізіле бастады, мұнда реляциялық модельдің жұмыс істеу қабілеті тексеріліп және дәлелденді. Сондай-ақ МҚБЖ-ін өңдеуден басқа жоба көлемінде МҚ-на сұранымдар тілін құру жұмысы жүргізілді, олардың бірі SEQUEL (Structured English Query Language-ағылшын құрылымдық сұранымдар тілі)-деп аталды.
70 ж соңында
System/R жобасының екінші таралымы
жүзеге асырылды, нәтижесінде жүйе
ІВМ компаниясының бірнеше
System/R жобасы
және оның шеңберінде құрылған
МҚ-мен жұмыс істейтін тіл,
дүние жүзінің мамандарының
Беркли қаласының университетінде (Калифорния штаты) ІВМ компаниясының зерттеушілер тобыреляциялық МҚБЖ-нің протатибін құрды, QUEL сұранымдар тілін қосқан өз жүйелерін Ingres деп атады. 1980 ж бірнеше мамандар Берклиді тастап, Ingres жүйесінің коммерциялық жүйесін құру үшін Relational Technology Inc компаниясының негізін құрды, оны нарыққа шығару 1981 ж басталды. 1989 ж аты Ingres Corporation болып ауысқан Relational Technology компаниясы жүйеге өзгерістер қатарын енгізген реляциялық МҚБЖ жетекші таратушысы болып қалды. Мысалы, 1986 ж алғашқы QUEL сұранымдар тілі табыспен SQL болып ауыстырылды.
1981 ж ІВМ фримасы System/R негізінде, SQL/DataSystem(SQL/DS) деген атпен коммерциялық өнім шығарды, ал 1983 ж тағы бір МҚБЖ-Database(DB2) пайда болды. DB2 ІВМ компаниясының жетекші реляциялық МҚБЖ болды, және осы жүйенің SQL тілі МҚ үшін стандарты болды. DB2-де іске асырылған технология, кейін ІВМ компаниясының барлық бағыттарының программалық өнімдерінде, дербес компьютерден бастап, желілік серверлерге және үлкен ЭЕМ пайдаланылды.
80 жылдардың бірінші жартысында
реляциялық МҚ таратушылар өз
өнімдерін мойындату үшін
80жылдардың екінші жартысында реляциялық МҚ болашақ технологиясы болып санала бастады, алдыңғы версияларына қарағанда өнімділіг 2-3 есе артық болған МҚБЖ-нің жаңа версиялары Ingres және Oracle пайда болды. 1986 ж ANSI/ISO-мен қабылданған SQL стандартын жариялау, SQL-ға стандарт статусын ресми түрде жариялады. Сондай-ақ , бұл статус компьютерлік жүйелер үшін UNIX ОЖ-сі негізінде анықталды.
Компьютердің қуатының күшеюі мен олардың жергілікті желіге бірігуінен, дербес компьютерлер үшін күрделі МҚБЖ қажеттігі туды. Мұндай МҚБЖ-нің таратушылары жаңа жүйелерді құруды оларға SQL-ды негіз етіп қойды, ал мини-компьютерлердің МҚБЖ-сін таратушылар жергілікті есептеу желісінің нарығына шықты. 90ж басында SQL таратуын жаңашаландыру және қуатты процессорлардың пайда болуы бұл тілді транзакцияны өңдеу қосымшаларында қолдануға мүмкіндік берді. Енді SQL ақпаратты өңдеу салыстырмалы аз шығымен жүзеге асатын жүйеге желілік сервер ен дербес компьютерді байланыстыратын клиент/сервер архитектурасыныңкілттік бөлігі болды. Осы себепті барлық жаңа МҚБЖ-не SQL-қолдауын енгізе бастады, SQL-ді мойындаудың маңызды қадамы бұл тілге стандарттардың пайда болуы. SQL сьандартын ескертуде дәстүр бойынша ANSI/ISO –мен тағайындалған ресми стандарт туралы сөз болады. Бірақ басқа да маңызды SQL стандарттары бар, соның ішінде ІВМ компаниясының DB2 жүйесі, және UNIX ортасындағы SQL үшін X/OPENстандарты. 1982 ж реляциялық МҚ тілінің ресми стандартымен ANSI-дің жұмысы басталды, және комитет өз таңдауын SQL-ға тоқтатты. Стандарт негізі ретінде DB/2 жүйесінің SQL алынды 1989 ж стандарт SQL-89 немесе SQL1 деп аталды. Осыдан кейін ANSI жұмысын жалғастырып, жаңа жоба SQL2-ні құрды, ал одан кейінгі стандарт SQL3 үшін басқа өзгерістер ұсынылды. SQL2 стандарты ANSI-де бекітілді және толығымен 1992 ж қазанда қабылданды.
Реляциялық МҚ –ол жолдар мен бағандардан тұратын екі өлшемді кестеде сақталатын байланысқан ақпарат. МҚБЖ терминінде жазу деп аталатын әрбір жол мәліметтердің қандай да бір ерекшелігіне сәйкес келеді. Өріс деп аталатын кестенің әрбір бағаны мәліметтердің әрбір типінің мәнінен тұрады. Олай болса, реляциялық МҚ негізі ақпараты бар екі өлшемді кесте болып табылады.
Бірақ МҚ бір кестеден тұратын реляциялық МҚ сирек кездеседі. Мәліметтермен күрделі және қуатты операцияларды өрнектеу үшін өзара байланысқан ақпаратты фрагменттері арасындағы байланысқа байланысты. Жүйенің максималды иілгіштігін қолдау үшін кестенің жолдары арнайы ретпен орналаспауы керек. Реляциялық МҚ жүйелерінде ақпаратты реттейтін қуатты функция бар.
Жолдардан айырмашылығы, кестенің өрістері реттеледі және оларға ат беріледі. Яғни, кестенің әрбір бағанының кереметаты болуы керек.
Әдетте SQL бірден көп қолдаушылары бар компьютерлік жүйелерде жұмыс істейді, сәйкесінше оларды өзара ажырату қажеттілігі туады. Әдетте мұнда жүйеде әрбір қолданушының хұқын тексеру коды болады. Компьютермен сеанстың басында қолданушы жүйеге өзінің арнайы ID(идентификатор) айтып кіреді. Кірудің ID-ін пайдаланатын кез-келген адамдар саны, жеке қолданушы болып табылады.
Көптеген SQL орталарындағы
әрекеттер арнайы идентификатор- лармен
сәйкес рұқмат етілген. Кесте немесе
басқа объект толық билігі бар
қолданушыға тәуелді. Және де қолданушыда
объектілермен әрекеттер
Оқу мәліметтер қорының сипатамасы
Осыдан былай мысал ретінде шағын МҚ пайдаланамыз. Онда 4 кесте бар:
STUDENTS кестесі студенттер туралы ақпараттың 5 өрісінен тұрады:
PREDMET кестесі оқу пәндері туралы ақпараттан тұрады:
TEACHERS кестесі оқытушылар туралы ақпараттан тұрады:
USP кестесі студенттердің
үлгірімі туралы ақпараттан
Әдетте SQL -тілінің
командалары бірнеше топқа
Стандартты SQL- де пайдаланылатын мәліметтер типтерін келесі топтарға бөлуге болады:
Бұл типтердің нақтырақ сипаттамасы.
Жолдық типтер.
SQL-де екі жолдық типтер анықталған:
Белгіленген ұзындықты символдық жолдар.
Белгіленген ұзындықты символдық жолдар түрінде сақталған мәліметтер, өріске енгізілгенжолдың нақты өлшемінен тәуелсіз, жадының бір ғана көлемін алады. ANSI-SQL-92-ге сәйкес белгіленген ұзындықты символдық жолдарды хабарлау түрі келесідей:
Character(n)
Мұндағы n бұл хабарлау қатысты болатын өріс өлшемін анықтайтын жол ұзындығы.
Белгіленген ұзындықты жолдарды пайдаланғанда , әдетте, бос жолдар пробелдармен толтырылады. Мысалы, егер өлшемі 10 тең өріс беріліп, ал оған 3 символдан тұратын жол енгізілсе, онда 7 символ пробелдармен толтырылады.
Айнымалы ұзындықты символдық жолдар.
Айнымалы ұзындықты жолдың ұзындығы барлық мәліметтер үшін тұрақты емес, ол мәліметтер қорының кестесі өрісінде сақталған жолдың нақты өлшеміне тәуелді. Айнымалы ұзындықты жолды хабарлау келесі түрде болады: